แม่ของเจี๋ยมเจี้ยมอยู่ในตู้เศร้า ออกมาไม่ได้ เพราะไม่มีลูกกุญแจ ใบหน้าของแม่เคร่งเครียด จิตใจหดหู่ เวลาเจี๋ยมเจี้ยมพูดอะไรบางทีแม่ฟังไม่ทัน ต้องพูดทีละคำ เพราะการรับรู้ของแม่ไม่ได้ทำงานเต็มที่ บอกแล้วเดี๋ยวแม่ก็ลืม แต่เรื่องที่แม่ไม่เคยลืมคือเรื่องที่พ่อทำเมื่อ 50 ปีก่อน 40 ปีก่อน 30 ปีก่อน 20 ปีก่อน เจี๋ยมเจี้ยมบอกให้แม่คิดถึงเรื่องดี ๆ บ้าง แม่กลอกตาควานมองไปในอดีต 2 หายใจแล้วตอบว่า “ไม่เห็นจะมีเรื่องอะไรดี”

          เจี๋ยมเจี้ยมตกใจ รีบโทรฯ หาจิตแพทย์ แต่ยังไม่ได้รับคำตอบที่ถูกใจ

          วันหนึ่ง เจี๋ยมเจี้ยมลงไปลุงกองอัลบั้มเก่า ๆ เลือกเอารูปที่แม่ยิ้มสวยตอนพาไปเที่ยว รูปที่แม่ไปทำบุญงานกฐิน รูปที่แม่ไปเลี้ยงพระที่วัด รูปอะไรที่สวย ๆ รวม ๆ มาทำอัลบั้มใหม่ให้แม่

          “แม่ดูรูปพวกนี้ แล้วคิดถึงวันพวกนี้ ทุกเช้าสัก 2 อาทิตย์คิดให้สบายใจ จะได้ปลอดโปร่งขึ้น พระท่านว่า การระลึกถึงบุญที่ทำและสิ่งดี ๆ ในชีวิต ทำให้เรามีชีวิตชีวา”

          แล้วเจี๋ยมเจี้ยมก็ทำหนังสือสวดมนต์เฉพาะกิจให้แม่ เป็นบทสรรเสริญคุณพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ พระรัตนตรัย และพาหุงที่แม่สวดอยู่เป็นประจำ ต่อด้วยบทสวดที่ลอกมาเฉพาะภาษาไทย คือมรรคมีองค์ 8 บทกรรม สัตว์โลกมีกรรมเป็นของของตน ฯลฯ บทพิจารณาสังขาร ตามด้วยบทแผ่เมตตาและบทอุทิศส่วนกุศล แม่สวดนานเกิน 20-30 นาทีไม่ไหว มันเหนื่อย จึงลอกเฉพาะภาษาไทย เพื่อให้แม่เข้าใจได้ว่าแม่สวดอะไร จะได้ประโยชน์จากการสวดมากขึ้น ๆ ไว้ตอนไปวัดค่อยสวดบาลี

          จากนั้นก็เริ่มอ่านหนังสือหลวงพ่อให้แม่ฟังถึงเรื่องการให้อภัย และการแผ่เมตตา แม่โวยวายเล็ก ๆ

          “โอ๊ย จะให้อภัยกันง่าย ๆ ได้ยังไง”

          ความจริงแม่ไม่ได้เศร้าแต่โกรธ แต่ก็เศร้าที่ถูกทำให้โกรธคิดว่าการให้อภัยเป็นการขาดดุลของแม่

          “ยังงี้เกิดชาติหน้าต้องมาอยู่กันอีก” เจี๋ยมเจี้ยมจี้จุด

          “โอ๊ย ไม่เอา เกิดชาติไหนไม่ขอเจอ” แม่ปฏิเสธเป็นพัลวัน

          “ก็แม่คิดเรื่องโกรธเขาทุกวัน เหมือนเอากุญแจมือมาผูกกันไว้คนละข้าง ต้องเจอกันแหง๋ ถ้าไม่อยากเจอ ต้องปลดกุญแจมือ””

          แม่เงียบ สีหน้าไม่ค่อยดี

          “แม่สวดมนต์ทุกวัน แต่ก็ยังไม่เห็นสบายใจเลย”

          “ก็แม่สวดมนต์ 20 นาที แต่แม่คิดเรื่อง 50 ปีก่อน 20 นาที 40 ปีก่อน 20 นาที วัน ๆ คิดเป็นชั่วโมง บางวันคิดทั้งคืนเหมือนตักเกลือใส่แก้ววันละช้อน แต่ใส่น้ำวันละ 1 หยด มันก็เค็มแหง๋ แต่เกลือเต็มแก้ว
แม่ลองอย่างนี้มั้ยจ๊ะ ให้แม่เลือกเอาสักเรื่องหนึ่งมาคิดคิดคราวละเรื่องเดียว คิดแล้วมองว่า ก็เพราะเขานิสัยอย่างนี้ เขาจึงทำกับเราอย่างนี้ ชาติก่อนเราคงเคยทำเขามาก ชดใช้คืนเขาไปซะ อภัยให้เขาไปซะ อย่างเขาชอบเอ็ดตะโรแม่เสียงดัง เอ็ดทียาว ๆ แม่ลองนึกภาพดูสิ ชาติก่อนแม่คงเอ็ดเขาท่าทางแบบนี้เหมือนกัน”

          เจี๋ยมเจี้ยมแกล้งแสดงท่าทางยกไม้ยกมือ ทำเสียงดังรัว ๆ เจี๊ยวจ๊าวเหมือนคนกำลังทะเลาะกัน แม่ของเจี๋ยมเจี้ยมดูด้วยนึกภาพตามด้วย แล้วก็หัวเราะออกมา

          เจี๋ยมเจี้ยมพูดต่อ “แม่ลองค่อย ๆ ล้างออกไปทีละเรื่องเหมือนตักเกลือออกไปช้อนหนึ่ง แล้วสวดมนต์ แผ่เมตตา อุทิศส่วนกุศลให้เขา 3 อย่างนี้เหมือนน้ำช้อนหนึ่ง เอาใส่แก้วของแม่ ตักเกลือออกช้อนหนึ่ง ใส่น้ำลงแก้วช้อนหนึ่งทุกวัน อีกหน่อยแม่จะมีแต่น้ำจืดใสเต็มแก้ว แม่ลองดูนะดีมั้ย”

          แม่ของเจี๋ยมเจี้ยมหน้าตาลังเล เอ จะทำได้ไหมนะ แหมให้อภัยแล้วรู้สึกเสียท่า ยังไม่ได้แก้แค้นเลย

          “ทำไมน้า เขาจึงดูสุขสบาย ไม่ได้ต้องทุกข์ใจอย่างแม่เลย”

          “ดีแล้วจ้ะ แม่ควรจะดีใจ ถามจริง ๆ เลย ถ้าวันนี้พ่อไม่สบาย แม่จะไม่ป้อนน้ำป้อนข้างพ่อหรือจ๊ะ”

          แม่พยักหน้า ทอดถอนใจ จริง ก็คงต้องทำ

          “ท่านสอนว่า ทุกข์วันนี้มีมากพอแล้ว เราไม่ควรเอาทุกข์ในอดีตมาทับถมลงไปอีก ท่านอาจารย์วศิน อินทสระ สอนว่า น้ำในมหาสมุทรไม่ทำให้เรือจม แต่น้ำในเรือต่างหากที่ทำให้เรือจมได้ ดังนั้น เราต้องคอยวิดน้ำในเรือ คือวิดความทุกข์ออกไปจากใจเราเสมอ ๆ แม่อย่าปล่อยให้ความทุกข์ขังอยู่ในใจ เดี๋ยวเรือล่ม”

          แม่ทำตามเจี๋ยมเจี้ยมอยู่ 2 เดือน ค่อย ๆ สะเดาะกุญแจออกมาจากตู้เศร้าอย่างได้ผล เจี๋ยมเจี้ยมดีใจ ที่แม่ยังคงทำต่อไปเรื่อย ๆ รอยยิ้มและความผ่องใส เริ่มเปล่งประกายบนใจหน้าของแม่.