บันไดขั้นที่สี่
ที่จัดว่าเป็นข้อ "กึ่งบังคับ"
ไม่สำคัญเท่ากับสามข้อแรก แต่ก็ต้องถือว่าจำเป็นรองลงมาที่ขาดไม่ได้
ถ้ามิฉะนั้นแล้ว ในชีวิตนี้ ก็ย่อมจะประสบแต่ภัยและเวร
จะหาความสงบสุขไม่ได้เลย
ภัยเวร
คือ สิ่งที่เราประพฤติแล้ว จะนำภัยและเวรมาให้ ได้แก่การขาดศีล
๕ กับธรรม ๕ หรือขาดเบญจศีล และเบญจธรรม จึงควรป้องกันภัยและเวร
ด้วยการสมาทานศีล ๕ ข้อเป็นประจำ และเจริญธรรม ๕ ข้อร่วมด้วย
คือ
๑. งดเว้นจากการฆ่าสัตว์
พร้อมทั้งมีเมตตากรุณาในสัตว์
๒. งดเว้นการลักทรัพย์
พร้อมทั้งประกอบสัมมาชีพและให้ปัน
๓. งดเว้นประพฤติผิดกาม
พร้อมทั้งมีสทารสันโดษและกามสังวร
๔. งดเว้นการพูดเท็จ
พร้อมทั้งมีสัจจะและความจริงใจ
๕. งดเว้นการดื่มน้ำเมา
พร้อมทั้งเจริญสติ และสมาทานมัชวิรัติ
การละเมิดศีล
๕ ย่อมจะนำทุกข์ โทษ ภัย และเวรมาสู่ผู้กระทำมากมาย
พึงเห็นตัวอย่างอาชญากรรม ความชั่วร้ายต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในสังคมปัจจุบัน
ล้วนมีต้นเหตุมาจากสังคมขาดศีล ๕ เป็นใหญ่
ผู้ละเมิดศีล
๕ นอกจากทำให้สังคมวุ่นวายแล้ว ยังได้ชื่อว่าทำลายตนเองอย่างร้ายกาจ
เพราะความรู้ ความสามารถที่มี ที่ศึกษามาย่อมจะไร้ค่า
และหมดความหมาย ถ้าขาดศีลเพียง ๕ ข้อเท่านั้น
เพราะหลักของความจริงมีอยู่ว่า
กิริยากับปฏิกิริยา ย่อมจะลงตัวกันเสมอ เช่น
- ผู้ชอบฆ่าเขา
ก็ย่อมจะต้องถูกต้องเขาฆ่าตอบ ไม่วันนี้ก็วันหน้า หรือไม่ในชาตินี้ก็ต้องในชาติหน้าอย่างแน่นอน
- ผู้ชอบลักทรัพย์เขา
ก็ย่อมจะต้องถูกเขาลักตอบ แม้ไม่ในชาตินี้ก็ต้องใช้ชาติหน้าอย่างแน่นอน
- ผู้ชอบล่วงเมียหรือผัวเขา
ก็ย่อมจะต้องถูกเขาล่วงบ้างหรือ มิฉะนั้นก็อาจจะถูกคู่ครองเขาฆ่าตายในปัจจุบัน
- ผู้ชอบพูดปด
ก็ย่อมจะถูกเขาใส่ร้ายด้วยคำไม่จริง ทั้งในปัจจุบันและในอนาคตอย่างแน่นอน
- ผู้ชอบดื่มน้ำเมา
ก็ย่อมจะเป็นคนขาดสติ เสียจริต อาจทำผิดทำชั่วได้ร้ายแรง
มีฆ่าพ่อแม่ เป็นต้น และไปเกิดในชาติใดก็จะใบ้บ้าไม่สมประกอบ
วิธีป้องกันการล่วงศีล
นอกจากจะต้องมีสัจจะ ตั้งใจงดเว้นอย่างเด็ดขาดแล้ว จะต้องเจริญเบญจธรรม
๕ ควบคู่พร้อมกันไปด้วย เพราะเมื่อมีความเมตตาแล้ว ก็ย่อมจะฆ่าสัตว์ไม่ได้อยู่เอง
เมื่อมีความรักผู้อื่นแล้ว เราก็จะลักของของเขาไม่ได้
เมื่อมีความสันโดษในคู่ครองของตนแล้ว ก็ย่อมจะไม่กล้าล่วงละเมิดคู่ครองคนอื่น
เมื่อมีสัจจะแล้ว ก็จะไม่กล้าพูดปด และเมื่อมีสติยับยั้งใจได้แล้ว
ก็ย่อมจะไม่เสพเครื่องดองของมึนเมา
เบญจธรรม
จึงช่วยกำกับจิต ไม่ให้ละเมิดศีลได้อย่างวิเศษ จึงควรที่จะบำเพ็ญให้มีร่วมกันตลอดไป.