ตะเกียงน้ำมันที่ลุกโพลงต้องดับลงเพราะเหตุ ๔ อย่าง คือ ไส้หมด น้ำมันหมด ทั้งไส้ทั้งน้ำมันหมด ไส้และน้ำมันยังมีแต่ถูกลมพัดดับ ฉันใด ชีวิตก็ดับลงด้วย มรณะ ๔ ฉันนั้น

            พระพุทธเจ้าทรงแสดง มรณะ ๔ อย่าง ได้แก่

           ๑. อายุกขยมรณะ ตายเพราะสิ้นอายุ คือสิ้นอายุขัย อายุขัยของ มนุษย์ไม่แน่นอน สมัยใดทำดีมาก ทำชั่วน้อย อายุขัยก็ยืน สมัยใดทำชั่วมาก ทำดีน้อย อายุขัยก็สั้น สมัยพุทธกาลอายุขัยประมาณ ๑๐๐ ปี ปัจจุบันประมาณ ๗๕ ปี คนที่ตายเมื่ออายุ ๗๕ ปี (ขาดหรือเกินเล็กน้อย) หรืออยู่ถึง ๑๐๐ ปี หรือมากกว่าแต่จะไม่เกิน ๑๕๐ ปี (สองเท่าของอายุขัย) เพราะอำนาจบุญที่งดเว้นการฆ่าสัตว์ ก็ชื่อว่าตายเพราะสิ้นอายุ (ไส้หมด)

            ๒. กัมมักขยมรณะ ตายเพราะสิ้นกรรม ชนกกรรมนำให้เกิดเป็นมนุษย์ และอุปัตถัมภกกรรมอุดหนุนให้มีชีวิตอยู่ต่อไปได้เพียง ๕ ๑๐ ๒๐ หรือ ๕๐ ปี แล้วก็ตายโดยไม่ถึงอายุขัยคือ ๗๕ ปี (น้ำมันหมด)

            ๓. อุภยักขยมรณะ ตายเพราะสิ้นอายุและกรรม ชนกกรรมนำเกิดเป็นมนุษย์ และอุปัตถัมภกกรรมอุดหนุนจนมีชีวิตอยู่ถึงอายุขัย แล้วก็ตาย (ทั้งไส้ทั้งน้ำมันหมด)

            ๔. อุปัจเฉทกมรณะ ตายเพราะถูกกรรมเข้ามาตัดรอนกรรมในที่นี้หมายถึงอุปัจเฉทกกรรม เช่น ถูกรถชนตาย ตกน้ำตาย (ลมพัดดับ)
                                                            (กรรม โดย คณะสหายธรรม)

           เมื่อเกิดมาแล้ว ทุกชีวิตก็แก่พอที่จะตายได้ บางคนตายอย่างกระทันหันทั้งที่กำลังหลับสนิท แม้ไม่รู้ล่วงหน้า แต่ก่อนที่จะตาย นิมิต ย่อมปรากฏขึ้นเพื่อให้จิตยึดเป็นอารมณ์ของปฏิสนธิ นิมิตมี ๓ แต่จะปรากฏแก่จิตของผู้ใกล้ตายเพียงอย่างใดอย่างหนึ่ง นิมิต ๓ ได้แก่

      ๑. กรรม หมายถึง จิตยึดเอากรรมอย่างหนึ่งที่เคยทำไว้เป็นอารมณ์       อารมณ์นี้เป็นอารมณ์ทางใจเท่านั้น กล่าวคือจิตคิดถึงบุญหรือบาปที่เคยทำไว้ ถ้าคิดถึงบุญ สีหน้ามักจะเบิกบานแจ่มใสบอกลางแห่งสุคติ ถ้าคิดถึงบาป มักจะมีท่าทีกระสับกระส่ายบอกลางแห่งทุคติ นิมิตนี้มักเกิดกับบุคคลที่คิดอยู่เป็นนาน ก่อนจะทำบุญหรือบาป

            ๒. กรรมนิมิต หมายถึง จิตยึดเอาวัตถุที่เกี่ยวข้องกับกรรมในอดีตเป็นอารมณ์ อารมณ์นี้ได้แก่อารมณ์ ๖ คือ รูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส เรื่องที่รู้ทางใจ ซึ่งเกี่ยวข้องกับบุญหรือบาปที่เคยทำไว้ โดยมีภาพวัด พระพุทธรูป ไทยธรรม เสียงสวดมนต์ กลิ่นดอกไม้บูชาพระ ฯลฯ เป็นนิมิตของสุคติ ภาพอุปกรณ์ที่ใช้ทำบาป ภาพหรือเสียงสาปแช่งของ ศัตรู ฯลฯ เป็นนิมิตแห่งทุคติ นิมิตนี้มักเกิดกับบุคคลที่ทำบุญหรือบาปโดยไม่ได้คิดล่วงหน้า

            ๓. คตินิมิต หมายถึง จิตยึดเอาอารมณ์ ๖ ที่จะได้พบเห็นหรือเสวยในภพหน้าเป็นอารมณ์ โดยมีวิมาน ฯลฯ เป็นนิมิตแห่งเทวโลก ครรภ์มารดา ฯลฯ เป็นนิมิตแห่งโลกมนุษย์ เปลวไฟ ถ้ำ ฯลฯ เป็นนิมิตแห่งอบายภูมิ นิมิตนี้มักเกิดกับบุคคลผู้ใฝ่ฝันถึงผลของบุญและบาปที่จะเกิดขึ้น