ในอินเดียมีลัทธิถือความบริสุทธิ์ด้วยวิธีต่างๆ กัน เช่น การบูชายัญ การอดอาหาร เป็นต้น มีคนไม่น้อยที่ถือว่าความบริสุทธิ์มีได้ด้วยน้ำ จึงอาบน้ำทุกเช้าเย็นเป็นนิตย์ การอาบน้ำในเวลาเช้าก็เพื่อ ลอยบาปกรรมที่ทำในเวลากลางคืน การอาบน้ำในเวลาเย็นก็เพื่อลอยบาปกรรมที่ทำในเวลากลางวัน แม้หิมะตกอากาศหนาวเย็นอย่างไรก็ไม่ละเว้น ดังเรื่องที่นำมาสาธกต่อไปนี้

       ในเรือนของท่านอนาถปิณฑิกเศรษฐี มีหญิงรับใช้คนหนึ่ง ชื่อว่าปุณณิกา นางเคยได้รับฟังพระธรรมเทศนาจนบรรลุโสดาบัน

      วันหนึ่ง นางปุณณิกาเอาหม้อไปท่าน้ำเพื่อตักน้ำ ได้พบพราหมณ์ ผู้หนึ่งซึ่งถือลัทธิว่าบริสุทธิ์ได้ด้วยการอาบน้ำ ขณะนั้นเป็นเวลาเช้าตรู่ หิมะกำลังตก อากาศหนาวเย็น พราหมณ์ดำลงไปในน้ำมิดศีรษะ ร่ายมนต์แล้วขึ้นจากน้ำ ผ้าเปียก ผมเปียก ตัวสั่นเทา ฟันกระทบกัน ดังบรรเลงพิณ ด้วยความสงสาร อยากจะเปลื้องพราหมณ์ให้พ้นจากทิฏฐินั้น นางจึงกล่าวว่า

       ป. ข้าพเจ้าเป็นหญิงแบกหม้อน้ำ กลัวเจ้านายลงโทษด้วยการด่าว่า หรือเฆี่ยนตี จึงต้องมาตักน้ำให้เจ้านายทุกเวลาที่ท่านต้องการ แม้แต่ในหน้าหนาว ท่านพราหมณ์ ท่านกลัวอะไรจึงลงน้ำทุกเมื่อ ตัวสั่นเทา ประสบความหนาวเย็นอย่างหนัก

       พ. เจ้าก็รู้ว่าเรากำลังทำกุศลกรรมอันปิดซึ่งบาปกรรม ทำไมจึงมาถามอีก ผู้ใดก็ตามไม่ว่าแก่หรือหนุ่ม ประกอบกรรมอันเป็นบาป แม้ผู้นั้นก็จะหลุดพ้นจากบาปกรรมได้เพราะการอาบน้ำ

       ป. คนเขลาคนไหนหนอช่างมาบอกกับท่าน ซึ่งก็ไม่รู้จักผลของกรรม จึงเข้าใจว่า ตนจะหลุดพ้นจากบาปกรรมได้เพราะการอาบน้ำ หากเป็นจริง พวกกบ เต่า งู จระเข้ และสัตว์อื่นๆ ทั้งหมดที่อยู่ในน้ำ ก็คงจักพากันไปสวรรค์เป็นแน่

       คนฆ่าแพะ คนฆ่าสุกร คนฆ่าปลา คนล่าเนื้อ พวกเพชฌฆาต พวกโจร และคนทำบาปกรรมอื่นๆ แม้คนเหล่านั้นก็จะหลุดพ้นจากบาปกรรมได้เพราะการอาบน้ำ หากว่าแม่น้ำเหล่านี้จะพึงนำบาปที่ท่านทำมาแต่ก่อนไปได้ไซร้ แม่น้ำเหล่านี้ก็จะพึงนำแม้บุญของท่านไปด้วย ท่านก็จะพึงเหินห่างจากบุญนั้นไป

       ท่านพราหมณ์ ท่านกลัวบาปกรรมใด จึงลงอาบน้ำทุกเมื่อ ท่านก็อย่าทำบาปกรรมนั้น ขอความหนาวเย็นอย่าทำลายผิวของท่านเลย

       พ. ท่านนำเราผู้เดินทางผิดมาสู่ทางถูก แม่นางผู้เจริญ เราขอ มอบผ้าผืนนี้ให้ท่านเพื่อใช้อาบน้ำ

       ป. ผ้าผืนนี้จงเป็นของท่านเถิด ข้าพเจ้าไม่ต้องการผ้าผืนนี้ดอก ถ้าท่านกลัวทุกข์ ถ้าทุกข์ไม่น่ารักสำหรับท่าน ท่านก็อย่าทำบาปกรรม ทั้งในที่ลับ ทั้งในที่แจ้ง ก็หากว่าท่านจักกระทำหรือกำลังกระทำบาปกรรม ถึงท่านจะเหาะหนีไป ก็ไม่พ้นไปจากทุกข์ได้เลย

       ถ้าท่านกลัวทุกข์ ถ้าทุกข์ไม่น่ารักสำหรับท่าน ท่านก็จงถึง พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ เป็นสรณะ จงสมาทานศีล ข้อนั้นก็ จักเป็นไปเพื่อความหลุดพ้นของท่าน

       พราหมณ์นั้นตั้งอยู่ในสรณะและศีลแล้ว ภายหลังได้ออกบวช พากเพียรอยู่ไม่นานก็บรรลุอรหัต

       ฝ่ายท่านเศรษฐีทราบเรื่องที่เกิดขึ้นก็สรรเสริญนางปุณณิกา ทำนางให้เป็นไทแก่ตัว นางจึงออกบวช เจริญกรรมฐาน ไม่นานก็บรรลุอรหัต
                                                          (ปุณณิกาเถรีคาถาและอรรถกถา ๒๖/๔๖๖)

       สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่ ณ พระวิหารเชตวัน ใกล้พระนครสาวัตถี สุนทริกภารทวาชพราหมณ์ (ผู้มีความเห็นว่า คน ที่อาบน้ำในแม่น้ำสุนทริกาย่อมละบาปได้) นั่งอยู่ใกล้ที่ประทับ ได้ฟังพระ ดำรัสว่าด้วยเครื่องอาบอันเป็นภายใน จึงทูลถามพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า ท่านพระโคดมจะเสด็จไปยังแม่น้ำพาหุกาเพื่อจะสรงสนานหรือ

       พ. จะมีประโยชน์อะไรด้วยแม่น้ำพาหุกาเล่า แม่น้ำพาหุกาจักทำประโยชน์อะไรได้

       สุ. แม่น้ำพาหุกา ชนเป็นอันมากยอมรับว่าให้ความบริสุทธิ์ได้ ยอมรับว่าเป็นบุญ จึงพากันไปลอยบาปกรรมของตนในแม่น้ำพาหุกา

       พ. คนพาลมีบาปกรรมมุ่งไปยังแม่น้ำพาหุกา แม่น้ำคยา ท่าน้ำอธิกักกะ แม่น้ำสุนทริกา แม่น้ำสรัสดี ท่าน้ำปยาคะ หรือแม่น้ำพาหุมดี แม้เป็นนิตย์ ก็บริสุทธิ์ไม่ได้ แม่น้ำสุนทริกา ท่าน้ำปยาคะ หรือแม่น้ำ พาหุกา จักทำอะไรได้ จะชำระบุคคลผู้มีเวร ทำกรรมอันหยาบช้า ผู้มีกรรมอันเป็นบาปนั้นให้บริสุทธิ์ไม่ได้เลย ผัคคุณฤกษ์ (ถือกันว่าผู้อาบน้ำในฤกษ์นี้ย่อมชำระบาปที่ทำมาทั้งปีได้) อุโบสถ (การจำศีลตามกาล) วัตร (ความประพฤติ) ย่อมสำเร็จแก่ผู้บริสุทธิ์ มีการงานอันสะอาดทุกเมื่อ

       ท่านจงอาบน้ำในคำสอนของเรานี้ จงทำความเกษมในสัตว์ทั้ง ปวงเถิด ถ้าท่านไม่กล่าวเท็จ ไม่เบียดเบียนสัตว์ ไม่ถือเอาวัตถุที่ เจ้าของไม่ให้ เป็นผู้มีความเชื่อ (ตามเหตุผล) ไม่ตระหนี่ไซร้ ท่านจักต้องไปอาบน้ำในแม่น้ำคยาทำไม แม้น้ำดื่มของท่านก็เป็นแม่น้ำคยาแล้ว
                                                                          (วัตถูปมสูตร ๑๒/๙๘-๙๙)


       สาระที่ควรกล่าวถึงมีดังนี้

       ๑. การอาบน้ำไม่ว่าจะอาบที่ไหน อาบอย่างไร ใช้น้ำอะไร ก็เป็นเพียงการอาบน้ำเท่านั้น เป็นกิริยากลางๆ ไม่เป็นบุญ ไม่เป็นบาป เพราะทำให้สะอาดเพียงแค่ร่างกายเท่านั้น หาได้ทำให้จิตใจสะอาดขึ้นไม่

       ๒. หากน้ำล้างบาปได้ สัตว์น้ำที่อาศัยอยู่ในน้ำตลอดชีวิต เกิดในน้ำ กินอยู่ เจริญเติบโตและตายในน้ำ ก็เป็นผู้บริสุทธิ์สะอาดและได้ไปสวรรค์กันหมด ทั้งที่ความจริงสัตว์น้ำจำนวนมากต่างก็ทำบาปด้วยการกินซึ่งกันและกันอยู่เสมอ ดังคำพังเพยที่ว่า ปลาใหญ่กินปลาเล็ก หากน้ำล้างบาปได้ แหล่งอบายมุขบางแห่งจะมิกลายเป็นแหล่งบุญกุศลไปหรือ

       ๓. บาปกรรมอยู่ที่จิตใจซึ่งเป็นนามธรรม ไม่อาจชำระด้วยน้ำซึ่งเป็นรูปธรรม มีแต่ธรรมะที่เป็นนามธรรมด้วยกันจึงจะสามารถชำระล้างจิตใจได้ ยิ่งอาบด้วยธรรมะ คือ ให้ทาน รักษาศีล และเจริญภาวนามากเพียงใด จิตใจก็ยิ่งสะอาดขึ้นเพียงนั้น

       ๔. ผู้ที่ยังทำบาปกรรมอยู่ ยังเบียดเบียนผู้อื่นอยู่ แม้จะอาบน้ำแล้ว รดน้ำมนต์ ๗ วัดแล้ว หรือทำพิธีสะเดาะเคราะห์แล้ว ก็ชื่อว่าเป็นคนไม่สะอาดอยู่นั่นแหละ กายของเขาไม่สะอาดเพราะยังประพฤติกายทุจริต วาจาของเขาไม่สะอาดเพราะยังกล่าววจีทุจริต ใจของเขาไม่สะอาดเพราะยังโลภจัด ยังพยาบาท ยังเห็นผิดไปจากคลองธรรม ผู้ใดเว้นบาปทั้งปวง บำเพ็ญบุญเป็นประจำ แม้จะไม่ได้อาบน้ำ ไม่ได้รดน้ำมนต์ ก็ชื่อว่าเป็นคนสะอาดอยู่เสมอ

       ๕. ท่านพุทธทาสไม่สนใจและไม่เชื่อเรื่องการรดน้ำมนต์ น้ำศักดิ์สิทธิ์ที่ท่านเชื่อก็คือ เหงื่อ ท่านได้กล่าวถึงเหงื่อไว้ว่า

            เหงื่อนั่นแหละ คือน้ำมนต์ ให้ผลเลิศ        นำให้เกิด สุขสวัสดิ์ พิพัฒนผล
            น้ำมนต์รด รดเท่าใด ไม่ช่วยคน              จนกว่าตน จะมีเหงื่อ เมื่อทำจริง
            จงรักเหงื่อ เชื่อมั่น บากบั่นเถิด                หน้าที่เกิด สมบูรณ์ดี มีผลยิ่ง
            เป็นพระเจ้า มาช่วยเรา อย่าประวิง          จะเป็นมิ่ง ขวัญแท้ แก่ทุกคน
            พระพุทธองค์ ทรงเคารพ ซึ่งหน้าที่        ดูให้ดี เหงื่อออกมา มหาผล
            ใช้บูชา พระพุทธองค์ มิ่งมงคล               สาธุชน มีสุขเหลือ เพราะเหงื่อเอย

      ๖. การลอยกระทงของคนไทย หากทำเพื่อความสนุกสนานตาม ประเพณีก็ไม่จัดเป็นบุญ หากทำเพื่อลอยบาปก็ไม่เกิดประโยชน์อันใด เพราะบาปไม่ใช่วัตถุสิ่งของที่จะหยิบฉวยออกมาลอยน้ำทิ้งได้ หากทำเพื่อบูชารอยพระพุทธบาทที่หาดทรายแม่น้ำนัมมทา โดยจัดดอกไม้ ธูปเทียนเครื่องบูชาใส่กระทงแล้วลอยน้ำไป แม้จะไม่ถึงก็ชื่อว่าได้บุญ