เมื่อพระเจ้าอโศกทรงหันมานับถือพุทธศาสนาเพราะความเลื่อมใส ในนิโครธสามเณรผู้เป็นพระอรหันต์ ลาภสักการะอันโอฬารได้เกิดขึ้นในพระศาสนา พวกเดียรถีย์เสื่อมลาภสักการะ พากันปลอมบวชเพื่อหวังลาภสักการะ ไม่ยอมตั้งอยู่ในพระธรรมวินัย ภิกษุสงฆ์พากันรังเกียจไม่ยอมทำอุโบสถหรือปวารณาร่วมกับพวกเดียรถีย์ ในวัดอโศการามอุโบสถขาดไปถึง ๗ ปี

       พระราชาตรัสสั่งอำมาตย์ผู้หนึ่งให้ไปยังพระวิหารระงับอธิกรณ์ แล้วนิมนต์ภิกษุสงฆ์ให้ทำอุโบสถ อำมาตย์ไม่กล้าทูลย้อนถามพระราชา จึงไปปรึกษาเพื่อนอำมาตย์ ได้รับคำแนะนำว่า ในการปราบชนบทให้ราบคาบ ก็ต้องฆ่าโจร ฉันใด ภิกษุเหล่าใดไม่ทำอุโบสถ พระราชาคงมีพระราชประสงค์ให้ฆ่าภิกษุเหล่านั้นเสีย ฉันนั้น

       อำมาตย์ไปยังพระวิหาร นัดประชุมสงฆ์ แล้วนิมนต์ให้ทำอุโบสถ ภิกษุสงฆ์ปฏิเสธ อำมาตย์จึงเอาดาบตัดศีรษะเริ่มแต่พระเถระลงไปพระติสสเถระซึ่งเป็นพระภาดา (น้องชาย) ร่วมพระราชมารดาเดียวกันกับพระราชาเห็นดังนั้น จึงเข้าไปนั่งกันไม่ให้อำมาตย์ตัดศีรษะพระ อำมาตย์จำพระเถระได้ ไม่อาจฟันศัสตราลงได้ จึงกลับไปทูลพระราชา พระราชาสดับแล้วทรงเร่าร้อนในพระหทัย เสด็จไปวิหาร ตรัสถามภิกษุผู้เป็น พระเถระว่า อำมาตย์ทำกรรมโดยพระองค์ไม่ได้รับสั่ง บาปนั้นจะพึงมีแก่ใคร

       พวกภิกษุถวายความเห็นแด่พระราชาเป็นสองนัย พวกหนึ่งว่า บาปมีแก่พระราชาเพราะอำมาตย์ทำตามรับสั่งของพระราชา พวกหนึ่งว่า พระราชามีเจตนาเป็นกุศลหวังให้ภิกษุสงฆ์สามัคคีกัน บาปจึงไม่มีแก่พระราชา ย่อมมีแก่อำมาตย์เท่านั้น เมื่อเป็นเช่นนี้พระราชาก็ทรงเกิดความสงสัย

       พระโมคคัลลีบุตรติสสเถระซึ่งเป็นพระอรหันต์ผู้ทรงพระไตรปิฎก ได้อธิบายว่า พระราชาไม่ได้ส่งอำมาตย์ไปเพื่อฆ่าพระภิกษุ เมื่อไม่มีเจตนาที่จะฆ่า บาปย่อมไม่มีแก่พระราชา สมดังพุทธภาษิต (๒๒/๓๓๔) ว่า

       ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เรากล่าวเจตนาว่าเป็นกรรม บุคคลคิดแล้วจึงกระทำกรรมด้วยกาย วาจา ใจ

       ความสงสัยของพระเจ้าอโศกก็หมดไปด้วยคำอธิบายของพระเถระ จากนั้นพระองค์ทรงชำระพระศาสนาให้บริสุทธิ์ โดยให้สึกพวกเดียรถีย์ที่ปลอมบวชเป็นจำนวนถึงหกหมื่นคน
                                         (อรรถกถาสมันตปาสาทิกา พาหิรนิทานวรรณนา)

       เรื่องเกี่ยวกับบาปหรือบุญนี้ หากว่าไม่มีเจตนาแล้ว จะเป็นบาปหรือบุญไปไม่ได้เลย

       อนึ่ง มักมีผู้สงสัยว่า ที่ว่าบาปนั้นมากน้อยแค่ไหน มีอะไรเป็นเกณฑ์ตัดสิน การตัดสินว่าบาปมากน้อยแค่ไหน ให้พิจารณาจากองค์ประกอบ ๓ อย่าง คือ

       ๑. วัตถุ ได้แก่ คน สัตว์ หรือสิ่งของที่ล่วงละเมิด

       ในการฆ่า ฆ่าสัตว์ใหญ่ เช่น ช้าง บาปกว่าฆ่าสัตว์เล็ก เช่น ยุง ฆ่ามนุษย์บาปกว่าฆ่าสัตว์ การฆ่ามนุษย์ตัดสินกันที่คุณงามความดี เช่น ฆ่าพระบาปกว่าฆ่าโจร

       ในการลักทรัพย์ ตัดสินกันที่มูลค่าทรัพย์และคุณความดีของเจ้าทรัพย์ ลักของมีค่ามากบาปกว่าลักของมีค่าน้อย เพราะทำความเสียหายให้เจ้าทรัพย์มากกว่า ลักของวัดบาปกว่าลักของชาวบ้าน

       ในการประพฤติผิดทางกาม ถ้าล่วงละเมิดในผู้มีคุณธรรมสูงก็บาปมาก

       ในการกล่าวเท็จ ตัดสินกันที่ความเสียหายและคุณความดีของผู้หลงเชื่อ ถ้าเสียหายมากก็บาปมาก ถ้าเสียหายน้อยก็บาปน้อย โกหกพระบาปกว่าโกหกชาวบ้าน

       ในการเสพสุราและของมึนเมา สิ่งใดทำลายสติสัมปชัญญะอย่างรุนแรงและรวดเร็ว ทำให้มึนเมาขาดสติมาก การเสพสิ่งนั้นมีโทษมาก บาปก็มาก สิ่งใดเสพแล้วเมาน้อย การเสพสิ่งนั้นมีโทษน้อย บาปก็น้อย

       ๒. ความพยายาม ถ้าต้องใช้ความพยายามมากก็บาปมาก ถ้าใช้ความพยายามน้อยก็บาปน้อย เช่น การฆ่าด้วยวิธีแล่เนื้อทีละชิ้นบาปกว่าการฆ่าด้วยวิธีตัดศีรษะ เพราะใช้ความพยายามมากกว่า

       ๓. เหตุจูงใจให้ทำบาป ได้แก่อกุศลมูล คือ ราคะหรือโลภะ โทสะ โมหะ ถ้าทำด้วยความโลภ โกรธ หลง มากเท่าใดก็ยิ่งบาปมากเท่านั้น