ในอดีตกาล พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นอาจารย์ทิศาปาโมกข์ ในนครตักกสิลา มีศิษย์ ๕๐๐ คน ศิษย์คนหนึ่งชื่อ ปาปกะ ถูกล้อเลียนเพราะชื่ออยู่เสมอ เขาคิดว่า ชื่อของเราเป็นอัปมงคล จึงขอให้อาจารย์เปลี่ยนชื่อ อาจารย์กล่าวว่า เจ้าจงเที่ยวไปในชนบท เลือกชื่อที่ชอบใจและเป็นมงคลชื่อหนึ่ง กลับมาแล้วเราจะเปลี่ยนชื่อให้

       เขารับคำอาจารย์ ถือเอาเสบียง เดินเที่ยวไปถึงนครแห่งหนึ่ง บุรุษชื่อว่า ชีวกะ ได้ตายลง เขาเห็นหมู่ญาติกำลังหามศพไปสู่ป่าช้า จึงถามว่า ชายผู้นี้ชื่ออะไร หมู่ญาติตอบว่า ชื่อชีวกะ เขาถามว่า ขนาดชื่อ ชีวกะ (มีชีวิต) ยังตายหรือ หมู่ญาติตอบว่า จะชื่อว่าชีวกะ หรือ อชีวกะ (ไม่มีชีวิต) ก็ตายทั้งนั้น ชื่อเป็นเพียงบัญญัติสำหรับเรียกกัน เจ้านี่เห็นจะโง่กระมัง เขาฟังแล้วก็รู้สึกเฉยๆ ในเรื่องชื่อ

       ขณะเดินตามถนนเพื่อกลับเข้าเมือง เขาเห็นนางทาสีชื่อ ธนปาลี (คนมีทรัพย์) กำลังถูกนายทุนเฆี่ยนตีเพราะไม่ให้ดอกเบี้ย เขาถามว่า นางชื่ออะไร นายทุนตอบว่า นางชื่อธนปาลี เขาถามว่า แม้จะชื่อธนปาลี ก็ยังไม่อาจให้เงินแค่ดอกเบี้ยหรือ นายทุนตอบว่า จะชื่อธนปาลี คนรวย หรือชื่ออธนปาลี คนจน ก็เป็นคนเข็ญใจได้ทั้งนั้น ชื่อเป็นเพียงบัญญัติสำหรับเรียกกัน เจ้านี่เห็นจะโง่แน่ เขายิ่งรู้สึกเฉยๆ ในเรื่องชื่อยิ่งขึ้น

       เมื่อเขาเดินออกจากเมืองไปตามทาง พบคนหลงทาง จึงถามว่า เจ้าเที่ยวทำอะไรอยู่เล่า คนหลงทางตอบว่า ข้าพเจ้าหลงทางเสียแล้ว เขาถามชื่อ คนหลงทางตอบว่า ข้าพเจ้าชื่อ ปันถกะ (ชำนาญทาง) เขาถามว่า ขนาดชื่อปันถกะยังหลงทางอีกหรือ คนหลงทางตอบว่า จะชื่อปันถกะ หรือชื่ออปันถกะ (ไม่ชำนาญทาง) ก็มีโอกาสหลงทางได้เท่ากัน ชื่อเป็นเพียงบัญญัติสำหรับเรียกกัน ท่านเห็นจะโง่แน่

       เขาเลยวางเฉยในเรื่องชื่อ กลับไปหาอาจารย์ เล่าเรื่องที่พบให้อาจารย์ฟัง แล้วกล่าวว่า ชื่อเป็นเพียงบัญญัติสำหรับเรียกกัน ความสำเร็จเพราะชื่อไม่ได้มีเลย ความสำเร็จมีได้ด้วยการกระทำเท่านั้น พอกันทีเรื่องชื่อสำหรับกระผม กระผมขอใช้ชื่อเดิมนั่นแหละต่อไป
                                                                  (อรรถกถานามสิทธิชาดก เอกนิบาต)



       สาระที่ควรกล่าวถึงมีดังนี้
      ๑. ในเรื่องชื่อ ควรยึดหลักทางสายกลาง คือไม่ต้องทำตามความนิยมของชาวโลกไปเสียทุกอย่าง และไม่ทำตัวขวางโลกจนเกินไป ชื่อที่มีความหมายไม่ดี เช่น นายอาภัพ นางอัปโชค ชื่อที่ฟังแล้วตลก เช่น นายผอมบาง น.ส.ผ้าพับ ชื่อที่ไม่สมกับเพศ เช่น นางสมชาย นายสมหญิง ชื่อที่ไม่เหมาะกับอาชีพ เช่น ร.ต.ขลาด ชื่อเหล่านี้ถ้าอยากเปลี่ยนก็สมควร หากชื่อดีอยู่แล้ว เช่น นายสุชาย น.ส.สุนารี อย่างนี้ไม่น่าเปลี่ยน

       ๒. สำหรับชื่อที่มีความหมายดีอยู่แล้ว แต่ได้รับคำแนะนำให้เปลี่ยนเพราะเป็นกาลกิณี ควรทราบว่าคำแนะนำนี้ขัดกับหลักพุทธศาสนา ชื่อเกิดจากการผสมกันของพยัญชนะและสระที่คนเราคิดขึ้น ชื่อเป็นเพียงบัญญัติสำหรับเรียกกัน เป็นสิ่งกลางๆ ไม่เป็นบุญ ไม่เป็นบาป คนจนคนโง่จะกลายเป็นคนรวยคนฉลาดด้วยการเปลี่ยนชื่อก็หาไม่ คนชื่อเจริญ แต่โง่เขลาและเกียจคร้าน ติดเหล้า ติดการพนันหรืออบายมุขอื่นๆ ย่อมถึงความเสื่อมความฉิบหายถ่ายเดียว ไม่อาจเจริญสมชื่อได้ ส่วนคนที่จะเจริญรุ่งเรือง แม้ชื่อจะเป็นกาลกิณีก็ขัดขวางไม่ได้ เช่น พ.อ.ปิ่น มุทุกันต์ อดีตอธิบดีกรมการศาสนา เป็นต้น อักษร “ป” ในชื่อของท่านเป็นกาลกิณีเพราะท่านเกิดวันพุธ (๑๑ ตุลาคม ๒๔๕๙) แต่ท่านก็มีความเจริญก้าวหน้าในชีวิตเป็นอย่างดี หน้าที่การงานก็เป็นถึงอธิบดี มีชื่อเสียงดีเป็นที่รู้จักของคนทั่วไป ทั้งไทยและต่างประเทศ เพราะความรู้ความสามารถโดยแท้ เมื่อท่านสิ้นชีวิต ในหลวงและพระราชินีฯ ได้เสด็จไปพระราชทานเพลิงศพของท่าน ตามปกติทั้งสองพระองค์จะไม่เสด็จไปพระราชทานเพลิงศพบุคคลระดับอธิบดี

       ๓. หากผู้ใดอ่านมาถึงตอนนี้แล้ว ยังทำใจไม่ได้ ยังวิตกกังวลว่าชื่อเป็นกาลกิณี ก็เปลี่ยนชื่อเสียใหม่ให้ถูกโฉลก และควร เปลี่ยนความประพฤติด้วย ความประพฤติที่ไม่ดีก็ละเสีย ความประพฤติดีที่ยังบกพร่องอยู่ก็เติมให้เต็ม ถ้าทำได้ก็จะเป็นเดช เป็นศรี เป็นมนตรีแก่ชีวิตอย่างแท้จริง ถ้าไม่ปรับปรุงความประพฤติด้วย แม้จะเปลี่ยนอีกสิบชื่อก็ไม่ทำให้อะไรดีขึ้น