ในเมื่อต้นไม้อื่นมีหมากมีผลอุดมสมบูรณ์ดีอยู่
ทำไมหนอนกแขกเต้าจึงพอใจยินดี
เท่าแต่ต้นไม้มะเดื่อต้นเดียวเท่านี้
พญานกแขกเต้าก็ทูลตอบพญาอินทร์ว่า

ธรรมดาเป็นบัณฑิตนักปราชญ์ย่อมเห็นโทษ
ของกิเลสตัณหาความโลภ โกรธ หลง
ย่อมเห็นโทษของกิเลสตัณหานานาประการ
ว่าพาให้ท่องเที่ยวเกิดแก่เจ็บตายอยู่ในวัฏสงสารอันนี้
เสวยสุขบ้างเสวยทุกข์บ้าง ไม่แน่นอนเลยชีวิต
บุคคลผู้หมกมุ่นอยู่ในกิเลสตัณหา ความโลภ เป็นต้น

ข้าพเจ้าพิจารณาเห็นเหตุแห่งความโลภ ความไม่รู้จักพอดังนี้
จึงได้ชักชวนบริษัทบริวารถือสันโดษ สันตุฏฐี ตามมีตามได้
รับประทานแต่ผลมะเดื่อต้นเดียวเท่านี้จนต้นมะเดื่อตาย
โดยอาศัยความเป็นผู้เห็นโทษของกิเลสตัณหา
ดังได้กล่าวมานี้แหละจึงได้ประพฤติเช่นนี้

พญาอินทร์ได้ฟังแล้วก็ชื่นชมยินดีจึงได้บันดาล
เอาน้ำแม่คงคานั้นขึ้นมารดต้นมะเดื่อนั้นเข้าไป
ทันใดนั้นต้นมะเดื่อนั้นก็เป็นคืน แตกกิ่งก้านสาขา
มีเปลือกมีสะเก็ดขึ้นมา ผลิดอกออกผล สุกเหลืองอร่ามทันทีเลย
ด้วยบุญญาบารมีของพระองค์และก็ด้วยอานุภาพแห่งพญาอินทร์
บัดนี้ก็มะเดื่อต้นนั้นมีรสหวานกว่าเดิมบัดนี้นะ

นกแขกเต้าเหล่านั้นก็ได้อยู่เย็นเป็นสุข
มีอาหารการกินบริบูรณ์สมบูรณ์ดีจนตลอดชีวิตชีวา
ชาตินั้นเรียกว่าสร้าง "วิริยบารมี"

ดังนั้นสมควรที่ชาวพุทธทั้งหลายควรจะพากันเจริญ "พุทธคุณ" นี้ให้มากๆ
เมื่อเราพิจารณาถึงความเป็นมาแห่งองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
ดังแสดงมาโดยลำดับนี้ เราก็จะเห็นได้ว่า อันบุคคลที่จะพ้นทุกข์
พ้นจากความแก่ความเจ็บความตายพ้นจากความเกิดเหล่านี้ได้
โดยอาศัยการสร้างบุญบารมี ให้เต็มบริบูรณ์ตามภูมิของตน
นี่ถึงจะพ้นทุกข์พ้นกิเลสตัณหาต่างๆ ไปได้

ถ้าหากผู้ใดไม่คิดสร้างบุญสร้างบารมี
สร้างบารมี ๑๐ ประการที่พรรณนาให้ฟังมานี้นะ
ผู้นั้นมัวเมา ประมาท เพลิดเพลินอยู่แต่ในกามคุณเมถุนสังโยชน์อย่างนี้แล้ว
ผู้เช่นนั้นน่ะย่อมพ้นจากทุกข์ไปไม่ได้ เพราะคนเรา เช่นอย่างว่า
ไม่สร้างทานบารมีอย่างนี้ เกิดมาชาติใดก็จะเป็นคนจนอยู่อย่างนั้นแหล่ะ
ไม่สร้างศีลบารมีอย่างนี้ ก็ยากที่จะได้เกิดมาเป็นคน
ถึงเกิดมาเป็นคน บาปกรรมก็ตามสนองให้เป็นคนมีร่างกายทุพพลภาพ
ไม่สมบูรณ์เพราะว่าไปเบียดเบียนแต่บุคคลอื่น สัตว์อื่น
กรรมนั้นมันตามมาสนองเอา อย่างนี้แหละ ผู้ใดที่ได้บำเพ็ญศีลบารมี
อย่างว่านี้แล้วผู้นั้นเกิดไปชาติใดภพใดก็จะมีร่างกายสมบูรณ์
มีอายุยืนยาวนานได้สั่งสมบุญบารมีให้แก่กล้าขึ้นไปโดยลำดับ
นี่ผู้ใดได้สร้างเนกขัมมบารมี เช่นนี้ผู้นั้นก็จะมีจิต
เหนื่อยหน่ายในกามคุณเมถุนสังโยชน์

ในเมื่ออินทรีย์บารมีแก่กล้าขึ้นแล้วพระโพธิสัตว์นะบางชาติ
ครองเรือนไปมาหน่อยนึงก็เบื่อหน่ายแล้ว เห็นโทษแห่งกามคุณ
ก็หนีออกไปบวช แต่ว่า มันคาความปรารถนา
ถึงแม้จะเห็นโทษแห่งกามคุณอย่างไร ก็สำเร็จมรรคผลไม่ได้
เป็นเพียงแต่ว่าได้บำเพ็ญเนกขัมมบารมี
ทำให้บารมีคือ การออกจากกามนี่นะให้มันแก่กล้าขึ้นไป
มิเช่นนั้นแล้วก็จะข้องอยู่ในกามทั้งหลาย จะสำเร็จเป็นพระพุทธเจ้าไม่ได้เลย

อย่างนี้แหละความหมายของการสร้างบารมีนะ
การบำเพ็ญ "ปัญญาบารมี" ก็เพื่อที่ฝึกฝน
อบรมตนให้เกิดความรู้ความฉลาด
ด้วยการเรียน การท่องการจำคำสอนของพระพุทธเจ้า
ด้วยการน้อมเอาคำสอนนั้นไปพินิจพิจารณา ให้รู้ให้เข้าใจ
และก็ด้วยการภาวนา ทำสมาธิให้เกิดให้มีขึ้น
อย่างนี้แล้วก็เกิดปัญญาล่ะบัดนี้นะ
นั่นแหล่ะก็เป็น "ปัญญาบารมี" เมื่อบุญบารมียังไม่แก่กล้า
ถึงปัญญามีก็ไม่สามารถจะละกิเลสให้ขาดจากสันดานได้
แต่ว่า มันละบาปกรรมความชั่วต่างๆได้เท่านั้นล่ะผู้มีปัญญา
นี่นะเรียกว่า ปัญญาบารมี

ทรงสร้าง "ขันติบารมี" เพราะว่าคนเรานี่
ขาดความอดทนนั่นแหล่ะถึงลุอำนาจแก่กิเลส
ลุอำนาจแก่ความโลภ ไปเบียดเบียน
ฉ้อโกงหลอกลวงลักเอาสมบัติผู้อื่นมาเป็นของตน
เพราะว่าอดทนต่อความอยากไม่ได้นั่นแหละ
แล้วก็มีใครเขามาด่าว่าติเตียนพาลทะเลาะ
อดทนต่อความโกรธไม่ได้ ก็ต้องทะเลาะวิวาทกับคนอื่นไป
เบียดเบียนกันไป เป็นกรรมเป็นเวรผูกพันกันไป

นี่ผู้มีความอดทนแล้วย่อมอดกลั้นทนทาน
ต่ออำนาจของกิเลสบาปอธรรมทั้งหลายเหล่านี้ได้
อดทนต่อการกระทำคุณงามความดีต่างๆ
ทำให้บุญบารมีแก่กล้าขึ้นได้เพราะความอดทน

บัดนี้ก็ "วิริยะบารมี" เป็นผู้บำเพ็ญบารมีข้อนี้ก็เพราะเหตุว่า
การกระทำความดีต่างๆนั้นต้องอาศัยความพากเพียร
ถ้าไม่มีความพากเพียรพยายามไปแล้วนั้นมันจะไม่สำเร็จได้
ไม่เป็นบุญกุศลได้ทำอะไร เพราะเมื่อทำความดีอะไรลงไป
มันมีอุปสรรคมาขัดขวาง ดังนั้นเราจึงพยายามพากเพียร
แก้ไขอุปสรรคนั้นๆให้ลุล่วงไป ให้จนทำความดีไปได้
ความชั่วอันใดมันจะมาคอยขัดขวางให้เราไม่ทำความดีได้
เราก็เพียรละความชั่วเหล่านั้นออกไปจากจิตใจ

บัดนี้นะ "อธิษฐานบารมี" ทรงบำเพ็ญอธิษฐานบารมีก็ความมุ่งหมาย
ธรรมดาจิตใจคนเราเนี่ยมักจะอ่อนแอท้อแท้ทำอะไรไม่เอาจริงเอาจัง
พอทำงานอันนี้นานได้ผลก็ทิ้งงานนี่ไปทำงานนั้นเสีย
ถ้าเป็นนักบวชอย่างนี้ก็พยายามทำความดีไปหน่อยหนึ่งก็ใจอ่อนแอ
ท้อแท้ไปแล้วถอยหลังเสีย อย่างนี้นะ..เรียกว่า ขาดอธิษฐานบารมี
นั่นแหล่ะพระพุทธเจ้าท่านจึงทรงสอนให้พุทธบริษัทนั้น
ให้ทำอะไรให้อธิษฐานในใจลงไปถ้าเป็นทางที่ดีที่ชอบแล้ว
อธิษฐานใจให้มั่นลงไป ถ้าไม่สำเร็จเราจะไม่ถอย

ประกอบกับ "สัจจบารมี" เข้าไป เคารพต่อความสัตย์ความจริง
เมื่อได้ตั้งใจว่าจะทำอะไรลงไปแล้ว ถ้าไม่เหลือวิสัยจริงๆก็ไม่วางมือ
ไม่ทอดธุระ หรือว่านัดกับใครไว้ต้องไปพบกันที่นั่นที่นี่เวลาเท่านั้นอย่างนี้
ก็ต้องพยายามไปพบกับเพื่อนฝูงที่นัดแนะกันไว้ไม่ให้เสียสัจจะ
ทำอะไรไม่ให้เสียสัจจะแล้วก็เป็นที่เคารพนับถือของผู้อื่น
เป็นที่ไว้เนื้อเชื่อใจของผู้อื่น..เป็นอย่างนั้น

สุดท้ายเหตุที่ทรงสอนให้เจริญ "เมตตาบารมี" ตามธรรมดาคนเรานั้นน่ะ
มันมีความโกรธ ความโทสะพยาบาทอยู่ในจิตใจ ไม่ยอมให้อภัยแก่ผู้มาล่วงเกินตน
ผู้มาทำให้ตนเดือดเนื้อร้อนใจอย่างนี้ก็ตอบโต้กันไป ทำลายล้างผลาญกันลงอย่างนี้
เป็นกรรมเป็นเวรไปไม่รู้จักจบ นี่ก็เหมือนกันแหละ ดังนั้นเมื่อเจริญเมตตากรุณา
นึกถึงเขา นึกถึงเรามาแล้วให้อภัยเขาไปได้ ไม่ตอบโต้กันทีนี้เวรทั้งหลายก็ไม่มี
นี่การเจริญเมตตาบารมีเพื่อให้ห่างไกลจากกรรมจากเวรทั้งหลาย
ถ้าได้ท่องเที่ยวอยู่ในวัฏสงสารนี้ก็อย่าให้มีกรรมมีเวรติดตัวไป
ก็เพื่อบรรเทาโกรธ โทสะพยาบาททั้งหลายให้เบาบางไปอย่างนี้นะ..
ความหมายของการเจริญเมตตาบารมี

สุดท้ายนั้นความหมายของการเจริญ "อุเบกขาบารมี" ก็ตามธรรมดาจิตใจคนเรานี่น่ะ
มักหวั่นไหวไปตามอิฏฐารมณ์ อารมณ์ที่น่ายินดี อนิฏฐารมณ์ อารมณ์ที่น่ายินร้าย
อย่างนี้แหละเมื่อเป็นเช่นนี้ความสุขก็ไม่มีทางจิตใจนั่นน่ะ เมื่อได้ประสบความภัยพิบัติทั้งหลาย
ก็เสียอกเสียใจ อย่างนี้นะเมื่อประสบกับสิ่งที่น่าพอใจทั้งหลายก็โสมนัสยินดีอย่างแรง
มันก็จิตมันเอียงไปเอียงมาไม่เป็น "มัชฌิมา" สายกลาง
ดังนั้น พระองค์จึงทรงสอนให้เจริญ "อุเบกขา"
แม้ตัวเองหรือคนอื่นจะถึงความวิบัติอย่างไรก็อย่าไปเสียใจเศร้าโศกกับมัน
แม้จะได้ลาภได้ยศอะไรก็อย่าไปโสมนัสยินดีเกินส่วน
เพราะของเหล่านั้นล้วนแต่ของไม่เที่ยง
เกิดแล้วดับไป พิจารณาเห็นอย่างนี้แล้วก็วางอุเบกขาลง

เช่นนี้แล้วก็เป็นอันว่า เป็นผู้พ้นจากทุกข์ในอบายภูมิทั้ง ๔
เป็นนิสัยปัจจัยให้บรรลุมรรคผลธรรมวิเศษได้ในที่สุด
เหมือนอย่าง "พระพุทธเจ้า" นั้นแหละ




จบ


ประวัติและปฏิปทา “หลวงปู่เหรียญ วรลาโภ”
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=13&t=20708

รวมคำสอนและประมวลภาพ
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=72&t=43689