เป็นเวลานานที่ไม่ได้ตั้งกระทู้ขึ้นมาเองครับ มาช่วง2 อาทิตย์นี้หลังจากพิจารณาอายตนะทั้งในนอก เกิดเป็นความรู้ขึ้นมาว่าเมื่อ เมื่อสภาวะธรรมนอกเกิด เรากำหนดรู้เมื่อเกิดการกระทบเกิดผัสสะขึ้น ตรงนี้เรากำหนดเห็นการเกิดดับของผัสสะ เราพิจารณาว่าความชัดเจนนั้นเพราะสติ จากการกำหนดลมหายใจที่แต่ก่อนไม่ค่อยถนัดนักมักเกิดความอึดอัด เมื่อกำหนดรู้ผัสสะที่เกิดจากการหายใจเข้าออกจึงเห็นการเกิดดับอย่างชัดเจนของผัสสะ สามารถกำหนดลมหายใจนานขึ้น สั้นยาว หยาบ ละเอียดตามกำลังของสมาธิ พอมีสมาธิก็เห็นการกระทบกันของอายตนะในนอกชัดเจนขึ้น จึงพิจารณาว่าผัสสะนั้นเกิดดับในจิตเรานั่นเองโดยอาศัยสติกำหนดรู้ มีวิญญาณเป็นสะพานทอดระหว่างในนอก
เมื่อกำหนดลมหายใจจึงเห็นผัสสะ สมาธิเกิดขึ้น มีบางอย่างเกิดขึ้นที่กลางอกผม บริเวณลิ้นปี่ เป็นคล้ายๆ กำลังของสมาธิ ยิ่งกำหนดรู้การเกิดดับของผัสสะจากการหายใจเข้าออก ความชัดเจนของกำลังนี้ยิ่งมากขึ้น หลังจากออกจากสมาธิจึงหวนคิดถึงคำพูดของสมาชิกท่านหนึ่งที่พูดถึงฐานของจิต จึงนำคำถามนี้มาถามเพื่อนๆดูว่าฐานของจิตคืออะไร? ขอบคุณครับ

"ฐานของจิต" ควรถามคนพูดเลยนะครับ ว่าคืออะไร หมายถึงอะไร อาจเป็นคำพูดที่เค้าหมายรู้กันเฉพาะหมู่เฉพาะกลุ่มก็อาจเป็นได้

เราทำสมาธิเพื่อค้นหานั่นนี่ตามคำพูดของผู้นั้นผู้นี้ ที่เราเคยได้ยินได้ฟังมา โดยเฉพาะเป็นนามธรรมมองไม่เห็นด้วยแล้วยากเอาการอยู่ครับ

คำว่า ฐาน กับคำว่า ภพนี้ หากจะนำมาใช้เป็นไวพจน์ของกันและกัน ดูเหมือนจะใช้แทนกันได้ ฐานของจิตตามความหมายที่ท่านถามมา จะเป็นการที่จิตมีสติไปจดจ่อตั้งอยู่ที่ใดที่หนึ่ง หรือจะเป็นการที่จิตตั้งวางเฉยอยู่เป็นกลางๆ อย่างใดอย่างหนึ่งก็เป็นได้ สติที่กำหนดรู้ถึงผัสสะลมหายใจเข้าออกนั้น รู้ชัด สั้น ยาว หยาบ ละเอียด ดูเหมือนเป็นการรู้อยู่กับฐานอันเป็นภายนอก เพราะลมหายใจเข้าออกนี้ จัดว่า เป็นรูปอย่างหนึ่ง เมื่อเข้าไปรู้อยู่ที่ลมหายใจเข้าออก ก็เป็นเพียงแต่ใช้สติเป็นตัวควบคุมพานำจิตไปพักศึกษาอยู่กับลมหายใจเข้าออกนั้น ถ้าเป็นเช่นนั้น ฐานของจิตเช่นนี้ ก็เป็นการที่จิตมีสติไปจดจ่อตั้งอยู่ที่ใดที่หนึ่ง ก็หมายความว่า เป็นฐานอย่างหนึ่งคงจะได้ ผลของการปฏิบัติฝึกสติอย่างนี้ เมื่อจิตสงบระงับ มีกำลังมาก จะเป็นฌาน เป็นสมถะภาวนาได้อย่างดี เป็นสัมมาสติ

เห็นด้วยครับ สังเกตุตัวเองว่าเกิดขึ้นเฉพาะเวลากำหนดลมหายใจ แต่กำหนดจุดอื่นเช่นโสตและจักษุก็ไม่เกิดขึ้น รู้เพียงแต่สมาธิเกิดเมื่อกำหนดรู้ผัสสะอย่างชัดเจน

ผมก็เข้าใจเช่นเดียวกันคือ จัดเป็นผัสสะที่เกิดจากกายวิญญาณ ผมลองพิจารณาเวลาไม่นั่งสมาธิก็กำหนดวิญญาณที่ลมหายใจบ้าง ผัสสะเกิดดับตามลมหายใจเข้าออก คือเหมือนเป็นความรู้ว่าลมหายใจก็ส่วนลมหายใจ ผัสสะก็ส่วนผัสสะแต่เกิดขึ้นเป็นคู่ขนาน และเวลามองเกิดจักษุวิญญาณผัสสะเกิดขึ้นเหมือนรู้สึกเป็นนามในเรา ผมสังเกตุแล้วเกิดเป็นอย่างนี้ หรือผมเข้าใจผิดระหว่างผัสสะกับสติ

คุณ student ปฏิบัติเพื่ออะไรครับ

ขอบคุณครับสำหรับคำถาม การปฏิบัติของผมคือ น้อมการกำหนดรู้สภาวะธรรมลงในพระไตรลักษณ์ เพื่อประโยชน์แห่งการกำหนดรู้ทุกขัง อนิจจัง อนัตตา ด้วยการถือเอาสภาวะธรรมของปัจจุบัน ปฏิบัติธรรมด้วยการพิจารณาธรรมเฉพาะหน้าด้วยสติ สมาธิ และความเพียร มีตำราคือมรรคมีองค์8
ช่วงนี้เลยเน้นการกำหนดรู้อายตนะที่เป็นเหตุของผัสสะ สมมุติว่ากำหนดอยู่ที่การหายใจเข้าออก หรือฟังเสียงที่ดังขึ้นมา เมื่อผัสสะเกิดอารมณ์ย่อมวางเฉยไม่ยินดียินร้าย ให้เป็นไปตามความจริงสักแต่ว่าอยาบ ละเอียด สั้นยาว เสียงดัง เสียงเบา กำหนดเฉพาะผัสสะที่เกิดดับพร้อมเหตุ ลำพังเรานึกคิดว่าพระไตรลักษณ์นั้นเป็นอย่างนี้นะก็เป็นแค่สัญญา ต้องกำหนดรู้เพื่อน้อมลงด้วยความรู้จริง
ส่วนด้านอารมณ์นั้น ปัจจุบันอารมณ์ดี ไม่ค่อยมีอารมณ์ขุ่นเคือง งดเว้นตัวเองจากการเชียร์กีฬา อันเป็นเหตุของความลำเอียง ตัวผมเองยังไม่ได้กำหนดรู้แนว อรูปญาณ ยังคงอยู่ในแนวของรูปญาณ ส่วนสมาธิที่เหมือนอยู่กลางอกเป็นผลของการปฏิบัติไม่ได้เปลี่ยนการปฏิบัติผมครับ เพียงแต่บางทีธรรมที่เราไม่เคยเจอมาก่อนก็ปรากฎขึ้น ก็หยิบมาเป็นความรู้ในแนวสมาธิไป ส่วนมโนวิญญาณที่เกิดระหว่างสมาธิก็ไม่ใช่แนวการปฏิบัติผม จะตั้งสติและสลัดออกไป

บอกชื่อสมาชิกท่านนั้นได้ไหมครับ เด่วผมจะช่วยเรียกมาตอบให้


ผัสสะ ในทางพระพุทธศาสนา หมายถึง สัมผัส การกระทบ การถูกต้องที่ให้เกิดความรู้สึก ผัสสะ เป็น ความประจวบกันแห่งสามสิ่ง คือ อายตนะภายใน(ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ) ...
สัมผัส หรือ ผัสสะ มีหกอย่าง คือ

1. จักขุสัมผัส หมายถึง ความกระทบทางตา คือ ตา+รูป+จักขุวิญญาณ
2. โสตสัมผัส หมายถึง ความกระทบทางหู คือ หู+เสียง+โสตวิญญาณ
3. ฆานสัมผัส หมายถึง ความกระทบทางจมูก คือ จมูก+กลิ่น+ฆานวิญญาณ
4. ชิวหาสัมผัส หมายถึง ความกระทบทางลิ้น คือ ลิ้น+รส+ชิวหาวิญญาณ
5. กายสัมผัส หมายถึง ความกระทบทางกาย คือ กาย+โผฏฐัพพะ(เช่น ร้อน เย็น อ่อน แข็ง)+กายวิญญาณ
6. มโนสัมผัส หมายถึง ความกระทบทางใจ คือ ใจ+ธรรมารมณ์(สิ่งที่ใจนึกคิด)+มโนวิญญาณ
คือประกอบด้วยรูป2 จิต1 จะมีข้อสุดท้ายที่ต่างจากเพื่อนครับ

ส่วนสติกับสมาธินั้น สติคือทำให้ไม่หลงไม่เผลอ รู้ตัวอยู่ว่าจะคิด จะพูด จะทำ กำลังทำอะไรอยู่ ส่วนสมาธิคือความตั้งมั่นของจิต จิตที่่ไม่วอกแวก ไม่มีความฟุ้งซ่านเลยและอยู่กับอารมณ์เดียวได้นานๆ เรียกว่าเกิดสมาธิ ส่วนสัมปชัญญะคือรู้ตัวในรูปกับนามอยู่ตลอดเวลา รู้ตัวหรือรู้ในอารมณ์ติดต่อกันไปเืรื่อยๆ
ไม่ให้ขาดจากกัน

ในการปฏิบัติจิตตภาวนา หรือการเจริญสมาธิ(ที่เรียกกันโดยทั่วไป)
ฐานของสมาธิ
สมาธิมี ศีลเป็นฐาน เป็นเครื่องรองรับ

เจริญธรรม

เป็นวิปัสสนากรรมฐาน ใช่ไหมคะ อนุโมทนาค่ะ




การภาวนาแบบนี้เรียกว่า มีบัญญัติเป็นอารมณ์ ยังเป็นสมถะอยู่
การวิปัสสนาภาวนา คือการระลึกรู้ในสภาวธรรมที่กำลังปรากฏด้วยความเป็นปกติธรรมดาในชีวิตประจำวันของเราโดยสภาวที่มีอยู่จริงหรือเรียกว่า "ปรมัตถ์ธรรม" สภาวปรมัตถ์ นั้นจะไม่มีนิมิตเครื่องหมาย
ไม่มีรูปร่างสัณฐาน ไม่มีภาษา มีแต่รูปนามที่กำลังปรากฏเป็นเพียงสภาวธรรมอย่างหนึ่ง กาย(รูป)ก็รู้สึกไปตามสภาวที่มีอยู่จริง (เช่น การเคลื่อนไหว อาการไหวๆ ความเย็น ความร้อน เป็นต้น) จิตใจ(นาม)ก็เป็นเพียงสภาพรู้ (เช่น การเห็น การได้ยิน การตรึกนึกคิด เป็นต้น) การรู้ในแต่ละครั้งจะเกิดดับเร็วมาก
รู้แล้วดับ(ไม่มีความจำเป็นต้องไปแยกแยะลำดับการเกิดขึ้นของขันธ์ห้า เพราะเราได้ศึกษามาแล้วว่ากระบวนการทำงานของขันธ์ห้าเป็นอย่างไร มันจดจำไว้ในสัญญาแล้ว เวลาภาวนาไม่ต้องตรึกอีก)
แล้วรู้อันใหม่ก็เกิดขึ้นสืบต่อกันเช่นนี้เรื่อยไป การเข้าไปรู้แบบนี้จะมี วิปัสสนาญาณ เกิดขึ้น
จึงจะถอดถอนความเห็นผิดได้ว่าเรามีตัวตน เราเป็นเจ้าของร่างกายและจิตใจนี้ออกเสียได้..เมื่อมีปัญญาเพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ ความเห็นผิดจะค่อย ๆ ลดลง จางลง...

ขอเจริญในธรรมค่ะ

ทำงานทั้งวัน แวะมาอ่าน อนุโมทนาครับ

แค่จิตรวมมั่งไม่รวมมั่ง....ยังซัดไปซัดมาอยู่(ไม่ถึงปฐมฌาณถ้าอัปมาสมาธินี่....กริ๊กเข้าไปอีกชั้นเลยครับ...รู้ได้ทันทีว่าอีกชั้นนึงคล้ายๆหลับแต่ว่าหลับอย่างรู้หลับอย่างมีสติหากได้ขั้นนี้จริงตาทิพย์หูทิพย์แบบบางๆทำได้แต่ต้องน้อมเข้าตั้งมั่นในตัว.....แค่ขั้นนี้คนที่ได้ก็เข้าใจว่าตนเองได้ฌาณแล้ว

ลิ้นปี่เป็นฐานอีกจุดหนึ่งแต่ยังไม่ใช่ศูนย์เดิม
หากศีลไม่บริสุทธิ์จิตใจไม่ปรอดโปร่งบริสุทธิ์จะสงบระงับและแล่นดำเนินกลางสู่ขั้นต่อไปไม่ได้

เรื่องฐานจิต ครูบาอาจารย์หลายท่านได้พูดไว้
แต่ละท่านก็จะมีจำนวนฐานของจิตไม่เท่ากัน 5 บ้าง 7 บ้าง และอื่นๆ

บางท่านให้เริ่มหาฐานจิตก่อน แล้วก็ไปเพ่งเฉพาะซึ่งฐานจิตนั้นๆ หรือบริกรรมคำต่างๆที่ฐานจิตนั้นๆ เช่นพุทโธ จนจิตเป็นสมาธิ ท่านว่าเหมือนการสั่งสมพลัง หรือเฝ้าดูความเกิดดับความเปลี่ยนแปลงของอารมณ์ของจิตที่ฐานจิตนั้น หรือให้แผ่เมตตาแผ่อารมณ์จากฐานจิตนั้นๆ

บางท่านให้เคลื่อนตามฐานต่างๆแล้ว มาหยุดอยู่ที่ฐานๆหนึ่ง

บางท่านทำอานาปานสตินี่แหละ แต่ฐานจะเคลื่อนไปเรื่อยๆ จนหยุดที่ฐานๆหนึ่่ง

บางท่านเอาสามฐานกำหนดสามฐาน

บางท่านสอนว่าฐานจะเปลี่ยนอย่างไรก็ก็ให้กำหนดรู้ว่ามันเปลี่ยนไปเรื่อยๆ ไม่จำเพราะเจาะจง

บางท่านสอนว่าถ้าเพ่งเฉพาะฐานนี้ฐานนี้จะได้ญาณต่างๆ เช่น เพ่งที่ระหว่างคิ้ว จะได้ทิพยจักขุญาณ

หรือแม้แต่การฝึกจักระเองการให้ผลของแต่ละฐานก็จะไม่เหมือนกัน

ครูบาอาจารย์ท่านจะให้ความสำคัญของฐานต่างๆ ไม่เหมือนกัน
บ้างให้ความสำคัญที่ระหว่างอกหรือลิ้นปี่
บ้างให้ความสำคัญที่เหนือสะดือ
บ้างให้ความสำคัญที่กลางกระหม่อม
บ้างให้ความสำคัญที่ปลายจมูก

ซึ่งตามที่คุณ student บอกมา ก็คงเป็นฐานจิตอย่างหนึ่ง
อะไรจะเกิดก็ต้องเกิดตามเหตุปัจจัย ให้กำหนดรู้ซึ่งสภาพธรรมนั้นๆ ตามที่เป็นจริง
แนวทางที่คุณ student เปิดพระไตรปิฎกแล้วปฏิบัติตามนั่นถูกแล้วครับ
เพราะบางครั้งแนวทางปฏิบัติปัจจุบันนั้นมากเหลือเกิน แม้แต่คำบริกรรมก็มีมากเหลือเกิน การศึกษาพระธรรมโดยตรงจากพระผู้มีพระภาคเจ้านั้นทำให้เราไม่หลงทาง และดำเนินตามหนทางอันประเสริฐคืออริยมรรคมีองค์แปดได้อย่างมั่นคง

จับลมหายใจเข้าออกตามพระไตรปิฏกก็หลายฐานแล้วครับคุณเฟรม

ธรรมเอกผุดขึ้นตั้งมั่นในภายในอยู่ฐานไหนก็ฐานนั้น