(...ความต้องการหรืออยากนิพพาน กรณีใดเป็นฉันทะ กรณีใดตัณหา...)



เมื่อบุคคลฟังธรรม เกิดความเข้าใจ มองเห็นโทษของกิเลสว่า โลภะ (ราคะ) โทสะ โมหะ

ทำให้จิตใจขุ่นมัวเศร้าหมองเป็นเหตุให้ทำกรรมชั่วต่างๆ ก่อความเดือดร้อนทั้งแก่ตนและผู้อื่น

ถ้ากำจัดกิเลสเหล่านั้นได้แล้ว จิตใจจะสงบ ผ่องใส มีความสุข

ไม่มีความเร่าร้อนกระวนกระวายดังนี้เป็นต้นแล้ว

เขามองเห็นคุณค่าของความปราศจากกิเลส ความมีจิตปลอดโปร่ง สงบ ผ่องใสนั้นว่า

เป็นภาวะดีงาม จิตใจของเขาก็ยินดี โน้มน้อมโอนไปหาภาวะนั้น

อาการอย่างนี้คือสิ่งที่เรียกได้ว่า ฉันทะ

ในบาลี ท่านใช้ว่า ยินดี (อภิรม หรืออภิรัต) ในนิพพานบ้าง

ปรารถนา (อภิปัตถนา ) นิพพานบ้าง

ปรารถนาโยคเกษมธรรมบ้าง *

จัดเป็นภาวะจิตที่เป็นกุศล และเป็นคุณสมบัติของผู้ปฏิบัติธรรมเพื่อบรรลุนิพพาน

(ขยายความ คห.บนที่มี *)

* เรียกพระพุทธเจ้าว่าเป็นนิพพานาภิรัต คือผู้ยินดีในนิพพาน ขุ.สุ.15/302/344)

ว่าคนผู้ยินดีในนิพพาน ย่อมหลุดพ้นจากสรรพทุกข์ (สํ.ส.15/175/52)

ว่าภิกษุผู้ไม่มัวเพลินงาน ไม่มัวเพลินการคุย การนอน การคลุกคลี การคิดฟุ้งผันพิสดาร

ชื่อว่า เป็นผู้ยินดีในนิพพาน ละสักกายะเพื่อทำความจบสิ้นทุกข์ได้ (องฺ.ฉกฺก.22/285-6/328-9)

ว่าภิกษุผู้รู้จักข่มจิตในเวลาควรข่ม รู้จักประคองจิต ทำจิตให้ร่าเริง และเพ่งดูเฉยในเวลา

ที่ควรทำเช่นนั้นๆ ชื่อว่าเป็นผู้ยินดีในนิพพาน สามารถบรรลุนิพพานได้ (องฺ.ฉกฺก.22/356/486)

ว่าผู้ปรารถนานิพพานจึงจะดำเนินชีวิตได้ด้วยดีในโลก(อยู่ไหนไปไหนก็เป็นไปด้วยดี,

ขุ.สุ.25/331/396)

ทรงสอนให้ภิกษุทั้งหลาย เป็นผู้มากด้วยปราโมทย์ ปรารถนาเกษมธรรม คือนิพพาน

(ม.มู.12/391/421)

แต่ถ้าคิดอยากได้นิพพาน อยากบรรลุนิพพานหรืออยากเป็นผู้บรรลุนิพพาน โดยนึกขึ้นมาทำนองว่า

นิพพานเป็นภาวะอย่างหนึ่ง สิ่งๆหนึ่ง หรือ สถานที่แห่งหนึ่ง อันน่าปรารถนา ซึ่งตนจะได้เข้าไปครอบครอง

เข้าถึง หรือ เป็นอยู่ ในความคิดนั้นจะมีความรู้สึก หรือ ความเห็นซ่อนแฝงอยู่ด้วยว่า

นิพพานนั้นจะอำนวยสุขเวทนาให้ตนได้เสพเสวย หรือว่าเป็นภาวะนิรันดร ที่ตนจะได้คงอยู่ยั่งยืน

ตลอดจนกระทั่งว่าเป็นที่ขาดสูญ ซึ่งตัวตนจะได้หมดสิ้นไปเสียที

ความยินดี ปรารถนา หรือ ต้องการนิพพานในกรณีเช่นนี้ จัดว่าเป็นตัณหา และ จะเป็นอุปสรรค

ขัดขวางการบรรลุนิพพาน

อนุโมทนาครับ