26539.ญาณที่ ๑๗ จริยานานัตตญาณ

มหาราชันย์

ปัญญาในการกำหนดจริยา เป็นจริยานานัตตญาณ

จริยา หมายถึง ความประพฤติปกติ, ความประพฤติซึ่งหนักไปทางใดทางหนึ่ง อันเป็นปกติประจำอยู่ในสันดาน, พื้นเพของจิต, อุปนิสัย, พื้นนิสัย, แบบหรือประเภทใหญ่ๆ แห่งพฤติกรรมของคน

ปัญญาในการกำหนดจริยา เป็นจริยานานัตตญาณอย่างไร

จริยา ในบทว่า ……จริยา มี ๓ คือ วิญญาณจริยา อัญญาณจริยา และญาณจริยา ฯ

วิญญาณจริยาเป็นไฉน ……………

กิริยาคือ……
……ความนึกเพื่อต้องการดูรูปทั้งหลายเป็น อพยากฤต เป็นวิญญาณจริยา
……จักขุวิญญาณอันเป็นแต่เพียงเห็นรูป เป็นวิญญาณจริยา
……เพราะได้เห็นรูปแล้ว มโนธาตุอันเป็นวิบากที่ขึ้นสู่อารมณ์ เป็นวิญญาณจริยา
……เพราะขึ้นสู่รูปแล้ว มโนวิญญาณธาตุอันเป็นวิบาก เป็นวิญญาณจริยา

เจริญในธรรมครับ

มหาราชันย์

กิริยาคือ ……
……ความนึกเพื่อต้องการฟังเสียงเป็นอัพยากฤต เป็นวิญญาณจริยา
……โสตวิญญาณ อันเป็นแต่เพียงฟังเสียง เป็นวิญญาณจริยา
…….เพราะได้ฟังเสียงแล้ว มโนธาตุ อันเป็นวิบากที่ขึ้นสู่อารมณ์ เป็นวิญญาณจริยา
……เพราะขึ้นสู่เสียงแล้ว มโนวิญญาณธาตุอันเป็นวิบาก เป็นวิญญาณจริยา

กิริยาคือ……
……ความนึกเพื่อต้องการดมกลิ่น เป็นอัพยากฤต เป็นวิญญาณจริยา
……ฆานวิญญาณอันเป็นแต่เพียงดมกลิ่น เป็น วิญญาณจริยา
……เพราะได้ดมกลิ่นแล้ว มโนธาตุอันเป็นวิบากที่ขึ้นสู่อารมณ์ เป็น วิญญาณจริยา
……เพราะขึ้นสู่กลิ่นแล้ว มโนวิญญาณธาตุอันเป็นวิบาก เป็นวิญญาณจริยา

กิริยาคือ……
……ความนึกเพื่อต้องการลิ้มรสเป็นอัพยากฤต เป็นวิญญาณจริยา
……ชิวหาวิญญาณอันเป็นแต่เพียงลิ้มรส เป็นวิญญาณจริยา
……เพราะได้ลิ้มรสแล้ว มโนธาตุอันเป็นวิบากที่ขึ้นสู่อารมณ์ เป็นวิญญาณจริยา
……เพราะขึ้นสู่รสแล้ว มโนวิญญาณธาตุอันเป็นวิบาก เป็นวิญญาณจริยา

เจริญในธรรมครับ

มหาราชันย์

กิริยาคือ……
……ความนึกเพื่อต้องการ ถูกต้อง โผฏฐัพพะเป็นอัพยากฤต เป็นวิญญาณจริยา
……กายวิญญาณอันเป็นแต่ เพียงถูกต้องโผฏฐัพพะ เป็นวิญญาณจริยา
……เพราะได้ถูกต้องโผฏฐัพพะแล้ว มโนธาตุอันเป็นวิบากที่ขึ้นสู่อารมณ์ เป็นวิญญาณจริยา
……เพราะขึ้นสู่โผฏฐัพพะแล้ว มโนวิญญาณธาตุอันเป็นวิบาก เป็นวิญญาณจริยา

กิริยาคือ……
……ความนึกเพื่อต้องการ รู้แจ้งธรรมารมณ์เป็นอัพยากฤต เป็นวิญญาณจริยา
……มโนวิญญาณอันเป็นแต่เพียง รู้แจ้งธรรมารมณ์ เป็นวิญญาณจริยา
……เพราะรู้แจ้งธรรมารมณ์แล้ว มโนธาตุ อันเป็นวิบากที่ขึ้นสู่อารมณ์ เป็นวิญญาณจริยา
…… เพราะขึ้นสู่ธรรมารมณ์แล้ว มโน วิญญาณธาตุอันเป็นวิบาก เป็นวิญญาณจริยา ฯ

เจริญในธรรมครับ

มหาราชันย์

ชื่อว่าวิญญาณจริยา เพราะ อรรถว่า……
ประพฤติไม่มีราคะ
ประพฤติไม่มี โทสะ
ประพฤติไม่มีโมหะ
ประพฤติไม่มีมานะ
ประพฤติไม่มีทิฐิ
ประพฤติไม่มีอุทธัจจะ
ประพฤติไม่มีวิจิกิจฉา
ประพฤติไม่มีอนุสัย
ประพฤติไม่ประกอบด้วยราคะ
ประพฤติไม่ประกอบด้วยโทสะ
ประพฤติไม่ประกอบด้วยโมหะ
ประพฤติไม่ประกอบด้วยมานะ
ประพฤติไม่ประกอบด้วยทิฐิ
ประพฤติไม่ประกอบด้วยอุทธัจจะ
ประพฤติไม่ประกอบด้วยวิจิกิจฉา
ประพฤติไม่ประกอบด้วยอนุสัย
ประพฤติไม่ประกอบด้วยกุศลกรรม
ประพฤติไม่ประกอบด้วยอกุศลกรรม
ประพฤติไม่ประกอบด้วยกรรมมีโทษ
ประพฤติไม่ประกอบด้วยกรรมไม่มีโทษ
ประพฤติไม่ประกอบด้วยกรรมดำ
ประพฤติไม่ประกอบด้วยกรรมขาว
ประพฤติไม่ประกอบด้วยกรรมที่มีสุขเป็นกำไร
ประพฤติไม่ประกอบด้วยกรรมที่มีทุกข์เป็น กำไร
ประพฤติไม่ประกอบด้วยกรรมที่มีสุขเป็นวิบาก
ประพฤติไม่ประกอบด้วยกรรมที่มีทุกข์เป็นวิบาก

เจริญในธรรมครับ

มหาราชันย์

อัญญาณจริยาเป็นไฉน …….

กิริยาคือความนึกเพื่อ……
…….ความแล่นไปแห่ง ราคะในรูปอันเป็นที่รัก อันเป็นอัพยากฤต เป็นวิญญาณจริยา
……ความแล่นไปแห่ง ราคะ เป็นอัญญาณจริยา

กิริยาคือความนึกเพื่อ……
……ความแล่นไปแห่งโทสะ ในรูปอัน ไม่เป็นที่รัก อันเป็นอัพยากฤต เป็นวิญญาณจริยา
……ความแล่นไปแห่งโทสะ เป็น อัญญาณจริยา

กิริยาคือความนึกเพื่อ…….
……ความแล่นไปแห่งโมหะ ในวัตถุที่มิได้เพ่งเล็ง ด้วยราคะและโทสะทั้งสองนั้น อันเป็นอัพยากฤต เป็นวิญญาณจริยา
……ความ แล่นไปแห่งโมหะ เป็นอัญญาณจริยา

กิริยาคือความนึกเพื่อ……
…….ความแล่นไปแห่ง มานะที่ผูกพันธ์ อันเป็นอัพยากฤต เป็นวิญญาณจริยา
…….ความแล่นไปแห่งมานะ เป็นอัญญาณจริยา

เจริญในธรรมครับ

มหาราชันย์

กิริยาคือความนึกเพื่อ…...
……ความแล่นไปแห่งทิฐิที่ยึดถือ อันเป็น อัพยากฤต เป็นวิญญาณจริยา
……ความแล่นไปแห่งทิฐิ เป็นอัญญาณจริยา

กิริยา คือความนึกเพื่อ……
……ความแล่นไปแห่งอุทธัจจะที่ถึงความฟุ้งซ่าน อันเป็นอัพยากฤต เป็นวิญญาณจริยา
……ความแล่นไปแห่งอุทธัจจะ เป็นอัญญาณจริยา

กิริยาคือ ความนึกเพื่อ……
……ความแล่นไปแห่งวิจิกิจฉาที่ไม่ถึงความตกลงอันเป็นอัพยากฤต เป็น วิญญาณจริยา
……ความแล่นไปแห่งวิจิกิจฉา เป็นอัญญาณจริยา

กิริยาคือความ นึกเพื่อ…….
…….ความแล่นไปแห่งอนุสัยที่ถึงความเป็นธรรมมีเรี่ยวแรง อันเป็นอัพยากฤต เป็นวิญญาณจริยา
…….ความแล่นไปแห่งอนุสัย เป็นอัญญาณจริยา

กิริยาคือความนึก เพื่อ……
…….ความแล่นไปแห่งราคะในเสียง ในกลิ่น ในรส ในโผฏฐัพพะ ในธรรมารมณ์ เป็นที่รัก อันเป็นอัพยากฤต เป็นวิญญาณจริยา
…….ความแล่นไปแห่งราคะ เป็น อัญญาณจริยา

เจริญในธรรมครับ

มหาราชันย์

กิริยาคือความนึก เพื่อ……
……ต้องการพิจารณาเห็นความไม่มีนิมิต อันเป็นอัพยากฤต เป็นวิญญาณจริยา
……การพิจารณาเห็นความไม่มีนิมิต เป็นญาณจริยา

กิริยาคือความนึก เพื่อ……
……ต้องการพิจารณาเห็นความไม่มีที่ตั้ง อันเป็นอัพยากฤต เป็นวิญญาณจริยา
……การพิจารณาเห็นความไม่มีที่ตั้ง เป็นญาณจริยา

กิริยาคือความนึก เพื่อ……
……ต้องการพิจารณาเห็นความสูญ อันเป็นอัพยากฤต เป็นวิญญาณจริยา
……การพิจารณาเห็นความสูญ เป็นญาณจริยา

กิริยาคือความนึก เพื่อ……
……ต้องการพิจารณาเห็นความสูญ อันเป็นอัพยากฤต เป็นวิญญาณจริยา
……การพิจารณาเห็นความสูญ เป็นญาณจริยา

กิริยาคือความนึก เพื่อ……
…… ต้องการพิจารณารู้เห็นตามความเป็นจริง อันเป็นอัพยากฤต เป็นวิญญาณจริยา
…… การพิจารณารู้เห็นตามความเป็นจริง เป็นญาณจริยา

เจริญในธรรมครับ

มหาราชันย์

กิริยาคือความนึก เพื่อ……
……ต้องการพิจารณาเห็นโทษ อันเป็นอัพยากฤต เป็นวิญญาณจริยา
……การพิจารณาเห็นโทษ เป็นญาณจริยา

กิริยาคือความนึก เพื่อ……
……เพื่อต้องการพิจารณาหาทาง อันเป็นอัพยากฤต เป็นวิญญาณจริยา
……การพิจารณาหาทาง เป็นญาณจริยา

กิริยาคือความนึก เพื่อ……
……การพิจารณาเห็นความ คลายออก (นิพพาน) เป็นญาณจริยา
……โสดาปัตติมรรค โสดาปัตติผลสมาบัติ สกทาคามิมรรค สกทาคามิผลสมาบัติ อนาคามิมรรค อนาคามิผลสมาบัติ อรหัตมรรค อรหัตผลสมาบัติ เป็นญาณจริยา ฯ

เจริญในธรรมครับ

มหาราชันย์

ชื่อว่าญาณจริยา เพราะอรรถว่า……
ประพฤติไม่มีราคะ
ประพฤติไม่มีโทสะ
ประพฤติไม่มีโมหะ
ประพฤติไม่มีมานะ
ประพฤติไม่มีทิฐิ
ประพฤติไม่มีอุทธัจจะ
ประพฤติไม่มีวิจิกิจฉา
ประพฤติไม่มีอนุสัย
ประพฤติไม่ประกอบด้วยราคะ
ประพฤติไม่ประกอบด้วยโทสะ
ประพฤติไม่ประกอบด้วยโมหะ
ประพฤติไม่ประกอบด้วยมานะ
ประพฤติไม่ประกอบด้วยทิฐิ
ประพฤติไม่ประกอบด้วยอุทธัจจะ
ประพฤติไม่ประกอบด้วยวิจิกิจฉา
ประพฤติไม่ประกอบด้วยอนุสัย
ประพฤติไม่ประกอบด้วยกุศลกรรม
ประพฤติไม่ประกอบด้วยอกุศลกรรม
ประพฤติไม่ประกอบด้วยกรรมมีโทษ
ประพฤติไม่ประกอบด้วยกรรมไม่มีโทษ
ประพฤติไม่ประกอบด้วยกรรมดำ
ประพฤติไม่ประกอบด้วยกรรมขาว
ประพฤติไม่ประกอบด้วยกรรมที่มีสุขเป็นกำไร
ประพฤติไม่ประกอบด้วยกรรมที่มีทุกข์เป็น กำไร
ประพฤติไม่ประกอบด้วยกรรมที่มีสุขเป็นวิบาก
ประพฤติไม่ประกอบด้วยกรรมที่มีทุกข์เป็นวิบาก
ไม่ประกอบด้วยทิฐิ
ไม่ประกอบด้วยอุทธัจจะ
ไม่ประกอบด้วยวิจิกิจฉา
ไม่ประกอบด้วยอนุสัย
ไม่ประกอบด้วยอกุศลกรรม ประกอบด้วยกุศลธรรม
ไม่ประกอบด้วยกรรมมีโทษ ประกอบด้วยกรรมไม่มีโทษ
ไม่ประกอบด้วยกรรมดำ ประกอบด้วยกรรมขาว
ไม่ประกอบด้วยกรรมมีทุกข์เป็นกำไร ประกอบด้วยกรรมมีสุขเป็นกำไร
ประพฤติประกอบด้วยกรรมมีสุขเป็นวิบาก ประพฤติไม่ประกอบด้วยกรรมมีทุกข์เป็นวิบาก

เพราะอรรถว่ารู้ธรรมนั้นชื่อว่าปัญญา เพราะอรรถว่ารู้ชัด
เพราะเหตุนั้นท่านจึงกล่าวว่า ปัญญาในการกำหนดจริยา เป็นจริยานานัตตญาณ ฯ

เจริญในธรรมครับ

มหาราชันย์

จริยา (จเร ) หมายถึง การเที่ยวไป มี ๘ อย่าง ดังนี้

.....อิริยาปถจริยา ชื่อว่า. การเที่ยวไปในอิริยาปถ ๔
.....อายตนจริยา ชื่อว่า. การเที่ยวไปในอายตนะภายในภายนอก ๖
.....สติจริยา ชื่อว่า การเที่ยวไปในสัมมัปธาน ๔
.....สมาธิจริยา ชื่อว่า. การเที่ยวไปในฌาน ๔
.....ญาณจริยา ชื่อว่า. การเที่ยวไปในอริยสัจ ๔
.....มัคคจริยา ชื่อว่า. การเที่ยวไปในมรรค ๔
.....ปฏิปัตติจริยา ชื่อว่า. การเที่ยวไปในสามัญญผล ๔
.....โลกัตถจริยา ชื่อว่า. ความประพฤติเป็นประโยชน์แก่โลก…..
.....…..ในพระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ความประพฤติเป็นประโยชน์แก่โลก
.....…..ในพระปัจเจกสัมพุทธเจ้าทั้งหลาย เฉพาะบางส่วน ความประพฤติเป็นประโยชน์แก่โลก
.....…..ในพระสาวกทั้งหลายเฉพาะบางส่วน.

เจริญในธรรมครับ

มหาราชันย์

จริยา (จเร ) หมายถึง การเที่ยวไป มี ๘ อย่าง ดังนี้

……ความประพฤติของบุคคลผู้ถึงพร้อมด้วยการตั้งตนไว้ชอบ ชื่อว่าอิริยาปถจริยา.
……ความประพฤติของบุคคลผู้คุ้มครองทวารในอินทรีย์ทั้งหลาย ชื่อว่าอายตนจริยา.
……ความประพฤติของ บุคคลผู้อยู่ด้วยความไม่ประมาท ชื่อว่าสติจริยา.
……ความประพฤติของบุคคลผู้ขวนขวายในอธิจิต ชื่อว่าสมาธิจริยา.
……ความประพฤติของบุคคลผู้ถึงพร้อมด้วยปัญญาเครื่องตรัสรู้ ชื่อว่าญาณจริยา.
……ความประพฤติของบุคคลผู้ปฏิบัติชอบ ชื่อว่ามัคคจริยา.
……ความประพฤติของบุคคลผู้ได้บรรลุผล แล้ว ชื่อว่าปฏิปัตติจริยา.
……ความประพฤติของพระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ความประพฤติของพระปัจเจกสัมพุทธเจ้าเฉพาะบางส่วน
ความประพฤติของพระสาวกทั้งหลายเฉพาะบางส่วน ชื่อว่าโลกัตถจริยา.

เจริญในธรรมครับ

มหาราชันย์

จริยา ๘ อีกประการนี้……

……บุคคลผู้น้อมใจเชื่อย่อมประพฤติด้วยศรัทธา.
……ผู้ประคองใจย่อม ประพฤติด้วยความเพียร.
……ผู้เข้าไปตั้งไว้ย่อมประพฤติด้วยสติ.
……ผู้ไม่ทำความฟุ้งซ่านประพฤติด้วย สมาธิ.
……ผู้รู้ทั่วย่อมประพฤติด้วยปัญญา.
……ผู้รู้แจ้งย่อมประพฤติด้วยวิญญาณ.
……บุคคลผู้มนสิการว่า กุศลธรรมทั้งหลายย่อมดำเนินไปทั่วแก่บุคคลผู้ปฏิบัติอย่างนี้ ย่อมประพฤติด้วยอายตนจริยา.
……บุคคลผู้มนสิการว่า ผู้ปฏิบัติอย่างนี้ย่อมบรรลุคุณวิเศษ ย่อมประพฤติด้วยวิเศษจริยา.

เจริญในธรรมครับ

มหาราชันย์

จริยาอีก ๘ ประการนี้……..

……การประพฤติสัมมาทิฏฐิ ชื่อว่าทัสสนจริยา ๑.
……การประพฤติ สัมมาสังกัปปะ ชื่อว่าอภิโรปนจริยา ๑.
……การประพฤติสัมมาวาจา ชื่อว่าปริคคหจริยา ๑.
……การประพฤติสัมมากัมมันตะ ชื่อว่าสมุฏฐานจริยา ๑.
……การประพฤติสัมมาอาชีวะ ชื่อว่าโวทานจริยา ๑.
……การประพฤติสัมมาวายามะ ชื่อว่าปัคคหจริยา ๑.
……การประพฤติสัมมาสติ ชื่อว่าอุปัฏฐานจริยา ๑.
……การประพฤติสัมมาสมาธิ ชื่อว่าอวิกเขปจริยา ๑.

เจริญในธรรมครับ

กฎการใช้บอร์ด

26539.ญาณที่ ๑๗ จริยานานัตตญาณ

ผู้ใช้งานขณะนี้