โพธิปักขิยธรรม 37 ประการ
ผมมีโอกาสได้ถกและสนทนาธรรมกับนักปฏิบัติรุ่นเยาว์กลุ่มหนึ่ง เขาอยากจะจำโพธิปักขิยธรรม 37 ประการให้ได้ แว้ปหนึ่งในช่วงสนทนาผมได้ค้นพบ ระหัสลับเพื่อไปไขเอากุญแจแห่ง โพธิปักขิยธรรม 37 ประการระหัสลับนั้นมีดังนี้ครับ

34251718 ต้องอ่านว่า "สามสี่ สองห้า หนึ่งเจ็ด หนึ่งแปด" ครับ

34 คือ อริยสัจ4 สติปัฏฐาน 4 อิทธิบาท 4

25 คือ อินทรีย์ 5 พละ 5

17 คือ โภชงค์ 7

18 คือ มรรคมีองค์ 8

ภาคขยายจะนำมาเล่าให้ฟังในตอนต่อไปครับ

วันนี้มาฟังภาคขยายโพธิปักขิยธรรม แบบจำง่ายต่อนะครับ

เมื่อได้KEY CODE 34 25 17 18 และหัวข้อแล้ว วันี้เรามาดูภาคขยายที่ 1 กันนะครับ

อริยสัจ 4
******1.ทุกข คือ ความทนอยู่ไม่ได้ ในที่นี้คือขันธทุกข์ทั้งหมด เป็นตัว "ผลทุกข์"
******2.สมุทัย คือ "เหตุทุกข์" กล่าวในอริยสัจว่า ตัณหา แต่ต้องค้นคว้าวิเคราะห์ลงไปให้ลึกกว่านี้
******3.นิโรธ คือ ความดับทุกข์ หมายถึง นิพพาน ความหมดสิ้นกิเลสและความเวียนว่ายตายเกิด
*************เป็นตัว "ผลสุข"
******4.มรรค คือ วิธีทำให้ถึงความดับทุกข์ มีองค์ 8 เป็นตัว "เหตุสุข" ต้องแยกอธิบายต่างหาก
สติปัฏฐาน 4
+++++1.กายานุปัสสนาสติปัฏฐาน การพิจารณาเห็นกายในกาย
+++++2.เวทนานุปัสสนาสติปัฏฐาน การพิจารณาเห็นเวททนาในเวทนา
+++++3.จิตตานุปัสสนาสติปัฏฐาน การพิจารณาเห็นจิตในจิต
+++++4.ธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน การพิจารณาเห็นธรรมในธรรม
อิทธิบาท 4
...........1.ฉันทะ ความพอใจ รักใคร่ ในสิ่งนั้นๆ
...........2.วิริยะ ความเพียรพยายามที่จะทำสิ่งนั้นๆให้สำเร็จ
...........3.จิตตะ ความเอาใจฝักใฝ่ในสิ่งนั้นเรื่องนั้นไม่ทอดทิ้งธุระ
...........4.วิมังสา ความใคร่ครวญ สังเกต พิจารณา หาเหตุหาผลในเรื่องนั้นๆ

แล้วมาฟังตอนต่อไปนะครับ สาธุ

วันนี้เรามาฟังต่อเรื่องของ สองห้า 2 - 5

อินทรีย์ 5 กับ พละ 5
มีองค์ธรรมที่เหมือนกันซึ่งเรียงลำดับตามขั้นตอนของสภาวะธรรม เป็น
ศรัทธา วิริยะ สติ สมาธิ ปัญญา

อินทรีย์ 5 ความเป็นใหญ่ทั้ง 5
@@@@@1.ศรัทธินทรีย์ มีความศรัทธาเชื่อถือเป็นอย่างยิ่ง
@@@@@2.วิริยินทรีย์ มีความเพียรเป็นอย่างยิ่ง
@@@@@3.สตินทรีย์ มีความระลึกรู้ทันปัจจุบันอารมณ์หรือสติปัฏฐาน 4 ได้ดียิ่ง
@@@@@4.สมาธินทรีย์ มีสมาธิอันยิ่ง คือฌาณ 4 สังขารุเปกขาญาน หรือสัมมาสมาธิ
@@@@@5.ปัญญินทรีย์ มีปัญญาอันยิ่ง คือสัมมาทิฐิและสัมมาสังกัปปะละเอียดคมกล้า

พละ 5 พลัง ขุมกำลังทั้ง 5
$$$$$$$$1.ศรัทธาพละ กำลัง ที่ได้จากแรงศรัทธา
$$$$$$$$2.วิริยะพละ กำลังที่ได้จากแรงความเพียร
$$$$$$$$3.สติพละ กำลังแห่งสติ
$$$$$$$$4.สมาธิพละ กำลังที่ได้จากสมาธิ
$$$$$$$$5.ปัญญาพละ กำลังที่ได้จากปัญญา

วันนี้ต่อโพธิปักขิยธรรม 37 หรือปีกธรรมพานำบินเข้าสู่นิพพาน หมวด
หนึ่งเจ็ด ๑ ๗ ครับ
โภชฌงค์ ๗
๑.สติสัมโภชฌงค์ สติ ความระลึกรู้อยู่กับสติปัฏฐานทั้ง 4 และปัจจุบันอารมณ์
๒.ธัมมวิจัยสัมโภชฌงค์ การพิจารณา ใคร่ครวญ แยกแยะ แจกแจงธรรม
๓.วิริยสัมโภชฌงค์ ความเพียรในสัมมัปทาน 4 หรือสัมมาวายามะ
๔.ปีติสัมโภชฌงค์ ความอิ่มเอิบซาบซ่านกาย ใจ
๕.ปัสสัทธิสัมโภชฌงค์ ความเบากาย เบาใจ
๖.สมาธิสัมโภชฌงค์ ความตั้งมั่นของจิต
๗.อุเบกขาสัมโภชฌงค์ ความวางเฉยหยุดความปรุงแต่ง

หนึ่งแปด ๑ ๘
มรรค ๘
เป็นหลักปฏิบัติธรรมที่เป็นทางสายกลางเพราะเจริญปัญญา ศีล สติ สมาธิ ไปพร้อมๆกันสนับสนุนซึ่งกันและกันไปจนกว่าจะถึงที่หมายปลายทางคือ นิพพาน แบ่งเป็น ๓ กลุ่ม-
ก.ปัญญามรรค มี ๒ ข้อ คือ

๑.สัมมาทิฐิ ความเห็นชอบ ความเห็นถูกต้อง คือเห็นอริสัจ ๔ และเห็นว่าทุกสิ่งทุกอย่างเป็น อนัตตา ในทางปฏิบัติคือตาปัญญาที่ไป เห็น ดู รู้
๒.สัมมาสังกัปปะ ความดำริชอบ ความคิดถูกต้อง คือคิดออกจากความยินดี ยินร้ายและการเบียดเบียน ทางปฏิบัติคือตาปัญญาที่ไป สังเกต พิจารณา

ข. ศีลมรรค มี ๓ ข้อ คือ
๓.สัมมาวาจา การพูดจาชอบ คือไม่พูดเท็จ ไม่พูดคำหยาบ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดเพ้อเจ้อเหลวไหล ในทางปฏิบัติคือการพูดแต่เรื่องอนัตตาและวิธีที่จะทำให้เข้าถึงอนัตตาและนิพพาน
๔.สัมมากัมมันตะ การทำการงานชอบ คือการงานที่ไม่ผิดศีล ๕ ในทางปฏิบัติคือการเจริญมรรคทั้ง ๘ ทำงานค้นหาอนัตตา ปล่อยวางอัตตาจนกว่าจะเข้าถึงนิพพานได้โดยสมบูรณ์
๕.สัมมาอาชีวะ การประกอบอาชีพชอบ คืออาชีพที่ไม่ผิดและไม่สนับสนุนให้ทำผิดศีล ๕ ในทางปฏิบัติคือการทำมาหาเลี้ยงชีพให้มีชีวิตรอดมาทำสัมมากัมมันตะคือเจริญมรรค ๘ เพื่อให้เข้าถึงนิพพานได้โดยเร็ว

ค.สมาธิมรรค มี ๓ ข้อ คือ
๖.สัมมาวายามะ ความพากเพียรชอบ แบ่งออกอีกเป็น ๔ ข้อย่อย เรียกชื่ออีกอย่างหนึ่งว่า

สัมมัปปทาน ๔ คือ
๑.บาปอกุศลเก่าๆที่เคยทำ เพียรละ
๒.บาปอกุศลใหม่ๆที่ยังไม่เกิด เพียรระวัง ไม่ให้เกิด
๓.กุศลเก่าๆที่เคยทำ เพียรรักษาและทำให้เจริญงอกงามยิ่งขึ้น
. ๔.กุศลใหม่ๆที่ยังไม่เกิด เพียรทำให้เกิด กุศลใหม่ในที่นี้หมายถึง มรรค ๔ มรรคยังไม่เคยเกิดขึ้นในใจเพียรทำให้เกิด
๗.สัมมาสติ ความระลึกชอบ คือการเจริญสติปัฏฐาน ๔ กาย เวทนา จิต ธรรม นั่นเลยทีเดียว ในทางปฏิบัติความรู้ทันปัจจุบันอารมณ์นับเป็นสัมมาสติ
๘.สัมมาสมาธิ ความตั้งใจมั่นชอบ คือความที่จิตตั้งมั่นเป็นหนึ่ง อยู่กับงานพิสูจน์ อนัตตา หรือการเจริญมรรคทั้ง ๘ จนสามารถทำให้จิตนิ่งได้ถึงระดับฌาน ๔ หรือสังขารุเปกขาญาณ

อริยสัจ ๔ ไม่นับเนื่องเข้าในโพธิปักขิยธรรมครับ

หมวดธรรมในโพธิปักขิยธรรม ที่จำแนก ได้ ๔ มี ดังนี้

๑. สติปัฏฐาน ๔
๒. สัมมัปปธาน ๔
๓. อิทธิบาท ๔

เมื่อปฏิบัติธรรม ด้วยความเพียร ประกอบด้วย สติสัมปชัญญะ
ในที่สุด โพธิปักขิยธรรมก็จะเกิดขึ้น รวมกันทำหน้าที่ให้รู้แจ้งอริยสัจ ๔

สัมมัปปธาน ๔ มีดังนี้

๑. สังวรปธาน คือ เพียรพยายามระวังยับยั้งอกุศลธรรมที่ยังไม่เกิด ไม่ให้เกิดขึ้น
๒. ปหานปธาน คือ เพียรพยายามละอกุศลธรรมที่เกิดขึ้นแล้ว
๓. ภาวนาปธาน คือ เพียรพยายามทำกุศลธรรมที่ยังไม่เกิด ให้เกิดขึ้น
๔. อนุรักขนาปธาน คือ เพียรพยายามรักษากุศลธรรมที่เกิดขึ้นแล้ว ให้ตั้งมั่น เจริญยิ่งขึ้น

สาธุครับ