บางครั้งคิดรู้ทันมาก่อน คิดยึดมาภายหลัง บางครั้งคิดยึดมาก่อน คิดรู้ทันมาภายหลัง บางครั้งก็มาพร้อมกัน บางครั้งก็แยกกันมา คือคิดรู้ทันมาอย่างเดียว และคิดยึดก็มาอย่างเดียว

แต่ถ้ารู้ทันอย่างเดียว แล้วหลุดพ้นจากกิเลส ชอบชังนิ่งว่างเฉย ได้ไวอันนี้พระพุทธเจ้าทรงสรรเสริญว่าดีเลิศเต็มร้อย

แต่ถ้าคิดยึดง่ายรู้ทันได้ยากอันนี้ก็จะชั่วเลวเต็มร้อย มีพระปลอมมาบวช เพื่อที่จะลอกเลียนแบบ รู้ทันนำไปใช้ในลัทธิของตน ไปถามพระที่ฝึกรู้ทันอยู่ในป่า ว่าท่านปฏิบัติธรรมรู้ทันเหตุแห่งธรรม แล้วท่านได้อ่ะไร

พระรู้ทันตอบว่าได้รู้ทันแล้วหลุดพ้น ทุกข์ พระปลอมถามว่า แล้ว ท่านเข้าฌาน รู้ความคิดเนรมิตสิ่งต่างๆ แล้วเหาะได้มั้ย

พระรู้ทันตอบว่า ทำไม่ได้ ได้แต่รู้ทันพ้นทุกข์อย่างเดียว

พระปลอมไม่เชื่อ จึงเข้าไปถามพระพุทธเจ้า ว่าพระรู้ทันพ้นทุกข์ได้จริงมั้ย

พระพุทธเจ้าตรัสว่าคำถามนี้พักไว้ก่อน เราจะถามท่านว่า กายใจนึกคิดนี้ เที่ยงทนเป็นตัวตนหรือไม่

พระปลอมคิดรู้ทัน จึงตอบว่าไม่เที่ยงไม่ทนไม่ใช่ตัวตน มันเปลี่ยนแปลงเกิดดับ อยู่ตลอดเวลา

พระพุทธเจ้าถามต่ออย่างนั้น จะคิดยึด กายใจนึกคิดนี้ ว่าเป็นของเราได้มั้ย พระปลอมตอบว่า ไม่ได้ เพราะกำลังรู้ทันอยู่

พระพุทธเจ้าจึงถามต่อว่า อย่างนั้นท่านเข้าฌาณ รู้ใจเนรมิต สิ่งต่างๆ แล้วเหาะได้มั้ย พระปลอมตอบว่าไม่ได้ อย่างนั้นท่านได้อะไร พระปลอมตอบว่าได้รู้ทันพ้นทุกข์แล้ว

เพราะรู้ทันดับคิดยึดได้หมด จึงต้องใส่ใจ ขยันสังเกต ระลึกรู้ใจ ตั้งมั่นรู้ทัน จะคิดดับ ทุกลมหายใจ เข้าดับออกดับ เพื่อระงับดับคิดยึดให้หมดเกลี้ยง ได้เพราะดับวิณญาณทั้งกายใจที่เป็นเหตุแห่งทุกข์

สาธุรู้ทันรวมกันรัก ษาพระพุทธศาสนาไว้ได้ศึกษาทางพ้นทุกข์ โดยทั่วกัน