บุญกิริยาวัตถุ ๑๐ ประการ

๑.ทานมัย บุญเกิดจากการให้ทาน เพื่อลดความตะหนี่ถี่เหนียว และการให้มิใช่จะต้องเป็นเงินเสมอไปและส่วนใหญ่ก็เชื่อว่าต้องทำบุญกับพระเท่านั้น แต่แท้ที่จริงแล้ว เพียงแค่เรามีเจตนาที่จะ "ให้" ด้วยความตั้งใจจริงไม่ว่าใครจะเป็นผู้รับก็ตาม ทั้งผู้พิการ ผู้ยากไร้ หรือแม้กระทั่งสัตว์ต่าง ๆ ก็นับว่าเป็นการให้ที่มีผลเหมือนกัน ถึงผลจะไม่เท่ากับให้ผู้ที่มีศีลมีธรรม แต่การให้ด้วยความตั้งใจจริงของเรามีผลต่อจิตใจทำให้ลดความตะหนี่ออกไปได้ ส่งผลให้จิตเกิดความอ่อนโยน มีเมตตาและตามข้ามภพต่อไปอีกด้วยเกิดเป็นทานบารมีขึ้นด้วย

บุญกิริยาวัตถุ ๑๐ ประการ

๒.สีลมัย บุญเกิดจากการรักษาศีล บุญในข้อนี้ทำได้ง่ายโดยไม่ต้องใช้ต้นทุนเลย เพียงแค่ประพฤติทั้งกาย วาจาและใจให้เป็นปกติสุข ไม่สร้างความเดือดร้อน เบียดเบียนต่อตนเองและผู้อื่น และยังเป็นการ "ลดละเลิก" จากกิเลสต่าง ๆ ก็เป็นผลมาจากการรักษาศีลนี้ด้วย ทำให้คุณภาพชีวิตของตนเองเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้น มึความปลอดภัยปราศจากการถูกเบียดเบียนด้วย

บุญกิริยาวัตถุ ๑๐ ประการ

๓. ภาวนามัย บุญเกิดจากการภาวนา มิได้หมายถึงการสวดมนต์เพียงเท่านั้น แต่ยังหมายถึงการดูจิตของตนเองอยู่ทุกขณะลมหายใจ เข้า-ออก ก็รู้อยู่ตลอดเวลา ซึ่งต้องอาศัยสติเข้ามาช่วยจนจิตสงบเป็นสมาธิ ช่วยให้เกิดปัญญารู้แจ้งตามความเป็นจริง ไม่ใช้อารมณ์เป็นเครื่องตัดสิน จะช่วยพัฒนาจิตใจให้มั่นคงพร้อมรับมือกับปัญหาและเรื่องราวต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นได้อย่างรู้เท่าทัน หากฝึกจนชำนาญแล้วก็จะสามารถหยุดการเบียดเบียนตนเองและผู้อื่นได้อย่างถาวร ซึ่งเป็นปัญญาบารมีตามติดข้ามภพชาติไป

บุญกิริยาวัตถุ ๑๐ ประการ

๔. อปจายนมัย บุญเกิดจากการอ่อนน้อมถ่อมตน คือการปล่อยวางจากความเป็นตัวเราของเรา ไม่ยึดตนเป็นที่ตั้งไม่ว่าจะทำอะไรก็ตาม เพื่อลดความยึดมั่นถือมั่น เกิดเป็นความสบายใจให้แก่ตนเอง และอ่อนน้อมถ่อมตนกับผู้อื่นทั้งคนที่อายุมากกว่า ด้อยกว่า และคนที่เห็นแตกต่าง และบุญในข้อนี้ยังช่วยลดความมีทิฏฺิมานะในตนเอง ทำให้เกิดความรักและความสามัคคีกัน ทำให้สังคมเราน่าอยู่มากขึ้นด้วย

บุญกิริยาวัตถุ ๑๐ ประการ

๕. เวยยาวัจจมัย บุญเกิดจากการขวนขวายในกิจที่ชอบ การบำเพ็ญประโยชน์ จะเป็นการสละแรงกายเพื่อช่วยส่วนรวมเป็นหลัก แต่อีกนัยหนึ่งก็เป็นการเจริญทางจิตใจให้กับผู้ที่ลงมือทำ ซึ่งการเสียสละเพื่อส่วนรวมนั้นไม่จำเป็นต้องเป็นกิจกรรมเพื่อองค์กรใหญ่โตเท่านั้น แต่การเก็บขยะตามข้างทาง ช่วยคนแก่หรือคนตาบอดข้ามถนน ช่วยถือของหรือสละที่นั่งให้เด็ก สตรี คนท้อง คนชราได้นั่งบนรถเมล์นั้น สิ่งง่าย ๆ เหล่านี้ ก็เป็นการเสียสละที่ช่วยสร้างบุญและลดความเห็นแก่ตัวได้เช่นกัน

บุญกิริยาวัตถุ ๑๐ ประการ

๖. ปัตติทานมัย บุญเกิดจากการให้ส่วนบุญ หลายคนเข้าใจผิดว่าการที่เราอุทิศส่วนบุญให้กับผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว ไม่ว่าจะเป็น พ่อ แม่ พี่น้องหรือญาตินั้นจะทำให้เราได้บุญน้อยลง ซึ่งเป็นความเข้าใจที่ผิดมาก แท้จริงการอุทิศบุญให้ทุกครั้งที่เราได้ทำบุญหรือเกิดบุญขึ้นช่วยให้เราได้บุญเพิ่มขึ้น เพราะหากผู้ที่เราอุทิศไปนั้นเขาได้รับบุญของเราแล้วก็เท่ากับว่าผู้ที่อุทิศให้นั้นก็ย่อมได้บุญเพิ่มไปด้วย และยังช่วยให้จิตใจได้เปิดกว้างแผ่ออกไป รวมไปถึงการชักชวนให้ผู้อื่นได้มีส่วนร่วมในบุญนั้นด้วย

บุญกิริยาวัตถุ ๑๐ ประการ

๗. ปัตตานุโมทนามัย บุญเกิดจากการอนุโมทนาบุญ คำพูดที่ว่า "เอาบุญมาฝาก" เป็นคำพูดของคนที่ได้ไปทำบุญมาแล้วต้องการที่จะให้ผู้อื่นได้มีส่วนร่วมในบุญที่เราทำด้วยนี้ เป็นการสร้างให้ผู้อื่นได้มีมุทิตาจิตร่วมยินดีในการทำความดีหรือบุญนั้นด้วย ทำให้ผู้นั้นได้รับบุญกุศลตามไปด้วย และยังช่วยลดความอิจฉาริษยาในจิตของผู้นั้นได้เพราะเป็น 1 ในพรหมวิหารสี่ รวมไปถึงการกด like เพจในเรื่องของผู้ที่ได้สร้างบุญหรือทำบุญความดีอะไรมาแล้วมาโพสต์บอกนั้นก็ถือว่าได้บุญเช่นกัน (ต้องมาจากใจที่เห็นจริงเพราะบุญนั้นเกิดขึ้นที่ใจเป็นกุศลเท่านั้น)

บุญกิริยาวัตถุ ๑๐ ประการ

๘.ธรรมสวนมัย บุญเกิดจากการฟังธรรม เพื่อเป็นการขัดเกลาจิตใจให้กิเลสทั้งหลายนั้นเบาบางลงเกิดปัญญาเห็นแจ้งตามความจริง ไม่ว่าจะเป็นการอ่านหนังสือธรรมะ การฟังพระธรรมเทศนา ทำให้ได้รู้ธรรมะในสิ่งที่ยังไม่รู้ก็จักได้รู้ สิ่งที่ยังไม่เคยฟังก็ได้ฟัง ที่รู้แล้วก็ยิ่งเข้าใจมากยิ่งขึ้น จิตก็จะพ้ฒนาไปสู่การเข้าถึงมรรคผลได้ นำไปสู่การดำเนินชีวิตที่ถูกต้องและถูกตรงตามหลักธรรม

บุญกิริยาวัตถุ ๑๐ ประการ

๙.ธรรมเทศนามัย บุญเกิดจากการแสดงธรรม อะไรคือพระธรรมและพระธรรมคืออะไร หากใครก็ตามที่พูดเรื่องที่เป็นหลักของความจริงตามกฏของธรรมชาติไม่ใช่เป็นเรื่องสมมติที่เติมแต่งขึ้นมาเองตามความรู้สึกของมนุษย์แล้วนั่นแหละคือเรากำลังแสดงธรรมอยู่ ไม่ได้เจาะจงว่าผู้นั้นจะเป็นใคร อาชีพอะไร วัยใด ถ้าพูดถึงหลักความเป็นจริงถือว่าเป็นการแสดงธรรมทั้งหมด ถึงจะไม่ได้พูดเป็นภาษาทางธรรมที่เป็นบาลีก็ตาม ก็จะสามารถทำให้ผู้ที่รับฟังเกิดปัญญาเห็นแจ้งในสัจธรรมได้ เช่น หากเราเจอคนที่รังแกสัตว์หรือกำลังจะฆ่าสัตว์อยู่ เราก็เข้าไปเตือนด้วยใจที่มีเมตตาว่า "ถ้าเราไปทำเขาเขาก็เจ็บปวดเหมือนกับเรานะ เขาก็มีครอบครัว มีความรัก มีความคิดถึง รักตัวกลัวตายเหมือนกันกับเรานี่ ถ้ามีใครมาทำแบบนี้กับเราบ้างเราจะรู้สึกเช่นไร อย่าได้ไปเบียดเบียนเขาเลยนะ" แบบนี้ถือว่าก็เป็นการแสดงธรรมแล้วถึงผู้นั้นจะรับฟังหรือไม่ก็ตาม แต่ผู้ที่แสดงธรรมนั้นก็ได้บุญข้อนี้แล้ว กล่าวคือต่อไปเกิดชาติใดเขาก็จะมีกัลยาณมิตร กัลยาณธรรมมาคอยเตือนให้เลิกทำบาปเหมือนกัน

บุญกิริยาวัตถุ ๑๐ ประการ

๑๐.ทิฎฐูชุกัมม์ บุญเกิดจากการทำความเห็นให้ถูกตรง กล่าวคือเป็นบุญที่มีความสำคัญที่สุดในบุญกิริยาวัตถุ เพราะหากมีความเห็นผิดไปจากความเป็นจริงแล้วก็จะสามารถกระทำบาปอกุศลได้ทั้งทางกาย วาจาและใจโดยที่ไม่รู้สึกผิดเลย คนบางคนทำผิดแล้วจิตยังไม่สำนึกก็เป็นเพราะยังมีความเห็นที่ผิดอยู่ (มิจฉาทิฎฐิ) การที่จะเห็นถูกได้นั้น (สัมมาทิฎฐิ) ต้องฟังธรรมและนำธรรมนั้นมาพิจารณาอยู่เนือง ๆ จนจิตเกิดปัญญาเห็นถูกตรงตามความเป็นจริงได้ เพราะการมีความเห็นที่ถูกตรงตามความเป็นจริงจะช่วยส่งผลให้เรามีการกระทำที่ถูกต้องและตรงตามความเป็นจริงไม่ว่าจะทางกาย วาจาและใจ ซึ่งเป็นการยกระดับการทำบุญของเราให้เป็นกุศลอย่างแท้จริง