จะขออธิบายแบบลูกทุ่งหรือแบบพระป่าจะไม่มีคำว่า
ดูก่อน! ภิกษุทั้งหลาย...
ทั้งๆที่รู้ วิธีการอธิบายแล้ว ถามว่ารู้นั้นอะไรล่ะที่เป็นตัวรู้ ตัวรู้มีด้วยกัน ๓ ตัว คือ
ปัญญารู้ สัญญารู้ วิญญาณรู้ ถ้าหากปฏิบัติแล้วมีปัญญารู้กิเลสก็ต้องลดอย่างแน่นอน
ถ้าหากปฏิบัติแล้วรู้โดยสัญญา รู้โดยวิญญาณกิเลสที่ไหนมันจะไปลด รู้โดยทั้ง ๒ อย่างนี้
เป็นตัวรู้ที่อวิชชาอาศัยได้

ปัญญา ผมคงยังไม่พอ มันเลยไม่ลดนะครับ

...ถ้าง่ายก็คงไม่ต้องมีพระพุทธเจ้าเกิดมาเพื่อตรัสรู้...ความรู้เป็นเรื่องเริ่มต้นที่การละความเห็นผิดก่อน...
...แค่พูดคำว่ากิเลส...เข้าใจได้แค่ไหนว่ากิเลสคืออะไร...เดี๋ยวนี้เองที่ยังไม่รู้ว่าจิตเป็นกุศลหรืออกุศล...
...การจะลดกิเลสจึงไม่อยู่ในวิสัยที่จะสามารถคิดค้นหรือทำให้ลดลงเพราะเข้าใจว่ารู้แล้วทำถูกรู้วิธีแล้ว...
...วิชชาดับอวิชชาเป็นเรื่องความคิดเห็นถูกต้องและเข้าใจในสิ่งที่มีที่กำลังปรากฎตามความเป็นจริง...
...พระพุทธเจ้าทรงแสดงพระธรรมที่เป็นคำจริงที่เปลี่ยนแปลงไม่ได้ตามความเป็นจริงที่มีจริงๆทุกประการ...
...คำสอนที่ทรงแสดงตรงตามความเป็นจริงศึกษาเพื่อเข้าใจและเห็นโทษของความไม่รู้ถึงจะเริ่มละ...
...ถ้าละถอนความยึดมั่นถือมั่นในตัวตนไม่ได้...จะหวังก็เพียงลมๆแล้งๆ...ละไม่ได้ก็ลดยังมิได้ดอก...

...ธัมมะคือสิ่งที่มีจริงเดี๋ยวนี้เองที่ประชุมรวมกันที่ตัวที่เรียกว่ากายกับจิตของทุกๆคนไม่ต้องไปทำเพิ่ม...
...ความไม่รู้นั้นมีมากเพราะทุกอย่างมีตามที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงที่ตัวเกิดขึ้นตั้งอยู่ดับไปเป็นธรรมดา...
...สำคัญคือไม่ทำความเข้าใจความจริงที่กำลังมีจึงเกิดคำถามและข้อสงสัยในคำสอนด้วยความไม่รู้...
...ซึ่งสิ่งที่ไม่รู้นีแหละคือกิเลส...ถ้าแปลเป็นภาษาไทยก็คือความไม่รู้ความจริงของสิ่งที่มีอีกชื่อก็อวิชชา...

เพียรตามเห็นรูป-นามเกิดดับ กิจอื่นให้ทำยิ่งขึ้นไปกว่านี้ไม่มี พระศาสดากล่าวไว้