ตั้งประเด็นได้ดีนะครับคุณ student

ครูบาอาจารย์สอนไว้ว่า ให้สนใจเอาสติปัญญามาสังเกตพิจารณาที่ช่วงต่อของเวทนากับตัณหา จึงจะหักวงปฏิจจสมุปบาทได้ง่ายกว่าช่วงต่อที่อื่นซึ่งแม้แต่สติปัฏฐาน 4 พระบรมศาสดาก็ทรงให้ความสำคัญกับช่วงต่อนี้ดังที่ทรงตรัสสอนว่า

"กาเยกายา , เวทนาสุเวทนา ,จิตเตจิตตา ,ธัมเมธัมมา นุปัสสี วิหารติ"
"อาตาปี สัมปฌาโน สติมา วิเนยยะโลเก อภิชฌา โทมนัสสัง"

เธอพึงเฝ้าพิจารณาเห็นกายในกาย เวทนาในเวทนา จิตในจิต ธรรมในธรรม อยู่เนืองๆ

มีความเพียรเผากิเลส มีปัญญาและสติ เอาออกเสียให้ได้ซึ่งความ ยินดี ยินร้าย ใน โลก (คือผัสสะของทวารทั้ง 6)

สังเกตดูให้ดีๆนะครับ มีประเด็นชี้ชัดลงไปที่ ยินดี ยินร้าย อันเป็นผลจากเวทนา

ไม่ใช่ โลก ซึ่งหมายถึงผัสสะหรือการกระทบรู้ของทวารทั้ง 6

แต่ครูบาอาจารย์รุ่นหลังๆต่อมาจำนวนไม่น้อยได้สอนศิษย์ให้เอาสติมาระวังที่ช่วงต่อของผัสสะกับเวทนา อันเป็นเรื่องที่ต้องเน้นสติมากกว่าปัญญา

สติ เป็นเหตุให้เกิดสมาธิ จึงพากันหลบเข้าสมาธิเข้าฌาณไปอยู่เหนือเวทนากันเสียเป็นส่วนมาก ดีอยู่

แต่เป็นการปิดโอกาสของปัญญาที่จะได้มาสังเกต พิจารณา ค้นหาสมุทัยเหตุทุกข์จากความยินดียินร้าย ความเห็นภัยในทุกข์ ความกลัวทุกข์ ความเบื่อหน่ายในทุกข์ ความดิ้นรนเพื่อจะให้พ้นไปเสียจากทุกข์และเหตุทุกข์ ความจางคลายและสลัดคืนเสียซึ่งเหตุทุกข์ จึงเกิดขึ้นได้ยากและเนิ่นช้า

นี่คืออีกมุมมองหนึ่งในเรื่อง ผัสสะ นะครับคุณ student
โปรดพิจารณา

ความเข้าไปสงบสังขารเหล่านั้นย่อมเป็นสุข” นั้นหมายถึง ความเข้าไปสงบระงับสังขาร คือความปรุงแต่งทั้งทางใจ (มโนสังขาร) ที่เป็นปัจจัยให้เกิดกิเลส ตัณหา อุปาทาน เป็นความดับกิเลสตัณหาอุปาทาน 1 และทั้งทางกาย (กายสังขาร) กับ ทางวาจา (วจีสังขาร) เป็นความดับสนิทหมดทั้งเบญจขันธ์ คือความแตกกายทำลายขันธ์อีก 1 รวมความว่า “ดับรอบ” ชื่อว่า เสด็จดับขันธ์ (เข้าปรินิพพาน) ด้วย อนุปาทิเสสนิพพานธาตุ

นี้เป็นความดับสังขารโดยสิ้นเชิง คงแต่ “นิพพานธาตุ” อันเป็น ”วิสังขาร” ที่ไม่ประกอบด้วยปัจจัยปรุงแต่ง (อสังขตธรรม) ที่เมื่อตั้งอยู่ไม่ปรากฏความแปรปรวน และก็ไม่ปรากฏความเสื่อมสลาย เป็นอมตธรรม จึงไม่ต้องเกิด แก่ เจ็บ และตายอีก

เจริญธรรมคุณ bigtoo

ดับความปรุงแต่ง (สังขาร)
กับ
ดับผู้ปรุงแต่ง (สักกาย+มานะทิฏฐิ)

อย่างไหนจะดับได้เด็ดขาดและสนิทกว่ากันครับ

s004
ความปรุงแต่งนี่คือสังขารนั่นใช่แล้วครับ แต่.........
ผู้ปรุงแต่งนี่เป็น สังขาร หรือ อุปาทาน กันแน่ครับ คุณ bigtoo

ตั้งประเด็นได้ดีนะครับคุณ student

ครูบาอาจารย์สอนไว้ว่า ให้สนใจเอาสติปัญญามาสังเกตพิจารณาที่ช่วงต่อของเวทนากับตัณหา จึงจะหักวงปฏิจจสมุปบาทได้ง่ายกว่าช่วงต่อที่อื่นซึ่งแม้แต่สติปัฏฐาน 4 พระบรมศาสดาก็ทรงให้ความสำคัญกับช่วงต่อนี้ดังที่ทรงตรัสสอนว่า

"กาเยกายา , เวทนาสุเวทนา ,จิตเตจิตตา ,ธัมเมธัมมา นุปัสสี วิหารติ"
"อาตาปี สัมปฌาโน สติมา วิเนยยะโลเก อภิชฌา โทมนัสสัง"

เธอพึงเฝ้าพิจารณาเห็นกายในกาย เวทนาในเวทนา จิตในจิต ธรรมในธรรม อยู่เนืองๆ

มีความเพียรเผากิเลส มีปัญญาและสติ เอาออกเสียให้ได้ซึ่งความ ยินดี ยินร้าย ใน โลก (คือผัสสะของทวารทั้ง 6)

สังเกตดูให้ดีๆนะครับ มีประเด็นชี้ชัดลงไปที่ ยินดี ยินร้าย อันเป็นผลจากเวทนา

ไม่ใช่ โลก ซึ่งหมายถึงผัสสะหรือการกระทบรู้ของทวารทั้ง 6

แต่ครูบาอาจารย์รุ่นหลังๆต่อมาจำนวนไม่น้อยได้สอนศิษย์ให้เอาสติมาระวังที่ช่วงต่อของผัสสะกับเวทนา อันเป็นเรื่องที่ต้องเน้นสติมากกว่าปัญญา

สติ เป็นเหตุให้เกิดสมาธิ จึงพากันหลบเข้าสมาธิเข้าฌาณไปอยู่เหนือเวทนากันเสียเป็นส่วนมาก ดีอยู่

แต่เป็นการปิดโอกาสของปัญญาที่จะได้มาสังเกต พิจารณา ค้นหาสมุทัยเหตุทุกข์จากความยินดียินร้าย ความเห็นภัยในทุกข์ ความกลัวทุกข์ ความเบื่อหน่ายในทุกข์ ความดิ้นรนเพื่อจะให้พ้นไปเสียจากทุกข์และเหตุทุกข์ ความจางคลายและสลัดคืนเสียซึ่งเหตุทุกข์ จึงเกิดขึ้นได้ยากและเนิ่นช้า

นี่คืออีกมุมมองหนึ่งในเรื่อง ผัสสะ นะครับคุณ student
โปรดพิจารณา

"อนิจจา วต สังขารา อุปปาทวยธัมมิโน

อุปปัชชิตวา นิรุชชันติ เตสัง วูปสโม สุโข"

อนิจจา วต สังขารา-สังขารทั้งหลายไม่เที่ยงหนอ......

อุปปาทวยธัมมิโน-มีอันเกิดขึ้นและเสื่อมไปเป็นธรรมดา.......

อุปปัชชิตวา นิรุชฌันติ-บังเกิดขึ้นแล้วย่อมดับไป......

เตสัง วูปสโม สุโข-การเข้าไประงับสังขารเหล่านั้นเสียได้ เป็นความสุข

ผู้ปรุ่งแต่งที่จริงไม่มีหรอก มีแต่จิตเดิม จิตที่ถูกปรุงแต่งด้วยกิเลส อุปทานยึดเอาอารมณ์ต่างๆจนกลายมาเป็นจิตสังขาร. แต่ถ้าท่านจะหมายความว่าผู้ปรุงแต่งนั้นก็คือสังขาร ส่วนอุปทานนั้นพื้นฐานมาจากโมหะ

ใครหนอ เป็นผู้เข้าไประงับสังขารเหล่านั้นเสียได้

ผู้ปรุ่งแต่งที่จริงไม่มีหรอก

คำพูดนี้จริงตามตำราและสัจจธรรม ......แต่ มันไปคล้ายกับคำว่า กู อัตตา หรือสักกายทิฏฐินี้ ไม่มีอยู่จริงๆหรอก

แต่ความจริงในระดับสายตาของคนธรรมด้าธรรมดาทั่วไป

มันมี กู ถูกด่า กูเก่ง กูได้รับคำชม กูเจ็บ กูสบาย กูหิว
กูอิ่ม กูไม่พอใจ กูขำ ฯลฯ อยู่ร่ำไป มันเป็นยังไงหนอ จะทำยังไงจึงจะเอาปรากฏการณ์ที่ไม่มีตัวตนนี้ออกจากจิตใจให้ได้

ขอเชิญทุกท่านร่วมแสดงความเห็นเรื่องผัสสะ
ว่าหลังจากศึกษาปริยัติ หรือปฏิบัติ หรือปฏิเวท
ว่าผัสสะนั้นเป็นเหตุเป็นผลอย่างไร?
อะไรเรียกว่าผัสสะดับลง
หรือเพราะผัสสะมี
เอาตามความเข้าใจตนเองครับผม

ปริยัติ : ผัสสะเป็นการประจวบของอายตนะภายนอก ภายใน และการรู้ว่ารู้กระทบ
ผัสสะอันเป็นเหตุ ผัสสะอันเป็นวิบาก
ผัสสะอันเป็นวิบาก เป็นไปตามเหตุที่กระทำ ตามความรู้ความปรุงแต่งความคิดที่เกิดขึ้น
ผัสสะอันเป็นเหตุ เป็นความรู้กระทบซึ่งเป็นไปตามความคิดความปรุง อันเป็นเหตุให้จิตมีความรู้สึกสุข ทุกข์ ไม่สุขไม่ทุกข์เป็นไปตามอำนาจของความคิดความปรุง

การดับ : การดับไม่ใช่เป็นการทำลายอายตนะ ไม่ใช่เป็นการปิดกั้นความรู้ทางอายตนะ
แต่เป็นการดับแห่งความคิดความปรุงอันเกิดขึ้นจากอวิชชา และกิเลส ซึ่งก่อให้เกิดผัสสะอันเป็นเหตุแห่งทุกข์
การดับผัสสะจึง เป็นไปได้โดยมรรคปฏิปทา ไม่ใช่การดับโดยวิธีอื่นใด

ปฏิบัติ : คือการเจริญสติ การทำจิตตภาวนาเพื่อให้สติมีกำลัง มีความไว

ปฏิเวท : เป็นผลจากการเจริญสติ การบำเพ็ญมรรค จิตมีความไวต่อความรู้ขณะกระทบ ไม่กระทำความคิดความปรุงที่รู้อยู่เห็นอยู่ขณะกระทบอันเป็นเหตุให้เกิดทุกข์

ผัสสะทั้งหลายจึงเป็นเพียงผัสสะอันเป็นวิบากแห่งขันธ์ที่เป็นไปแล้วเท่านั้น