ตรงนี้ขอทิ้งหมายเหตุไว้หน่อยนะครับ

ธรรมที่บัญญัติว่า "ศูนยตา" นี้ ไม่สามารถเข้าถึงได้ด้วยการอ่านและนึกคิดตีความโดยตรรกะ หรือจินตนาการสภาวะโดยอาศัยสัญญาหรือความจำได้หมายรู้ที่สะสมจากประสบการณ์เก่า

ในท่อนคำพูดด้านบนที่ยกมาจากพระสูตรให้ได้ศึกษากันนี้ ถ้าอ่านแล้วคิดตามหรือจินตนาการเฉยๆโดยไม่มีสัมมาทิฏฐิเป็นเครื่องรองรับ ก็อาจจะตีความหรือจินตนาการไปทางด้านมิจฉาทิฏฐิได้โดยง่าย

วิสุทธิปาละจึงขอทิ้งโน๊ตไว้สำหรับผู้ที่ศึกษาว่า แนวทางในการเข้าถึงความหมายของคำว่า "ศูนยตา" อย่างลึกซึ้งแท้จริงแล้วนั้น ต้องอาศัยการปฏิบัติในองค์มรรคาหนึ่งเดียวที่พระบรมครูทรงกำหนดไว้ดีแล้วทั้ง ๘ ข้อเพื่อให้เห็นขันธ์เห็นโลกตามจริงเท่านั้น ผู้ปฏิบัติจึงจะสามารถอ่านข้อความด้านบนแล้วเกิดธรรมปีติ ด้วยความลึกซึ้งถึงใจได้อย่างแจ่มแจ้ง

มาต่อกันครับ

"อนึ่ง พระโพธิสัตว์แม้จักอยู่ในท่ามกลางแห่งชาติมรณะ ก็มิได้แปดเปื้อนด้วยมลทินนั้น
แม้จักตั้งอยู่ในพระนิพพาน แต่ก็มิได้ด่วนดับขันธปรินิพพาน
มิได้ดำเนินตามปุถุชนจริยา ฤๅดำเนินตามอารยชนจริยา
นี้แลชื่อว่าจริยาแห่งพระโพธิสัตว์

จักนับเป็นมลจริยา (จริยาที่ไม่ดี) ก็มิได้ ฤๅจักนับเป็นวิมลจริยา (จริยาที่ดี) ก็มิได้
นี้แลชื่อว่าโพธิสัตว์จริยา

แม้จักปฏิบัติผ่านมารจริยามา แต่ก็สามารถสำแดงการบำราบมารให้อยู่ในอำนาจได้
นี้แลชื่อว่าโพธิสัตว์จริยา

แม้จักเพ่งพิจารณาปฏิจจสมุปบาทธรรม ๑๒ แต่ก็สามารถเข้าถึงบรรดามิจฉาทิฐิได้
นี้แลชื่อว่าโพธิสัตว์จริยา

แม้จักสงเคราะห์สรรพสัตว์ แต่ก็ไม่บังเกิดฉันทราคะเพลิดเพลิน
นี้แลชื่อว่าโพธิสัตว์จริยา

แม้จักบาเพ็ญศูนยตจริยา แต่ก็สร้างสมสรรพกุศลธรรมไว้
นี้แลชื่อว่าโพธิสัตว์จริยา

แม้จักปฏิบัติตามอัปปนิมิตธรรม แต่ก็โปรดสรรพสัตว์
นี้แลชื่อว่าโพธิสัตว์จริยา

แม้จักปฏิบัติตามอมตธรรม แต่ก็สำแดงการเสวยภพชาติให้ปรากฏได้
แม้จักปฏิบัติตามอนุตปาทธรรม แต่ก็ยังสรรพกุศลจริยาให้เกิดมีขึ้นได้
นี้แลชื่อว่าโพธิสัตว์จริยา

แม้จักปฏิบัติในปารมิตา ๖ แต่ก็มีความรอบรู้แทงตลอดในจิตเจตสิกธรรมแห่งมวลสัตวชีพได้
นี้แลชื่อว่าโพธิสัตว์จริยา

แม้จักบำเพ็ญตามฉฬภิญญา แต่ก็ไม่ยังอาสวะให้หมดจดสิ้นเชิงเลยทีเดียว
นี้แลชื่อว่าโพธิสัตว์จริยา

แม้จักปฏิบัติในอัปปมัญญาจตุพรหมวิหาร ๔ แต่ก็ไม่มีความปรารถนาที่จักไปอุบัติในพรหมโลก
นี้แลชื่อว่าโพธิสัตว์จริยา

แม้จักปฏิบัติในฌานสมาบัติ วิโมกข์ สมาธิ
แต่ก็ไม่หลงใหลเพลิดเพลินในธรรมเหล่านั้น
นี้แลชื่อว่าโพธิสัตว์จริยา ฯลฯ

แม้จักปฏิบัติในปัญจพลธรรม ๕
แต่ก็ยินดีปรารถนาในทศพล ๑๐ ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ฯลฯ
แม้จักสำแดงตนมีวัตรจริยาเป็นพระอรหันตสาวก หรือพระปัจเจกพุทธเจ้า
แต่ก็ไม่ละเลยต่อพระสัพพัญุตญาณธรรม
นี้แลชื่อว่าโพธิสัตว์จริยา

แม้จักเพ่งพิจารณาเห็นพุทธเกษตรปราศจากสภาวะเป็นศูนยตา
แต่ก็สำแดงภูมิแห่งความบริสุทธิ์หมดจดนานัปการในพุทธเกษตรนั้นได้
นี้แลชื่อว่าโพธิสัตว์จริยา

แม้จักสำเร็จพระปรมาภิเษกสัมมาสัมโพธิญาณแสดงพระธรรมจักร แลดับขันธปรินิพพาน
แต่ถึงกระนั้นก็ยังไม่สละคืนซึ่งโพธิสัตว์จริยา
นี้แลชื่อว่าจริยาแห่งพระโพธิสัตว์"

*****************************

ดูเหมือนจะเริ่มยาวไป .. ไว้คราวหน้ามาต่อในพระสูตรส่วนที่สอง ซึ่งเป็นบทปุจฉาวิสัชนาระหว่างพระมัญชุศรีกับท่านวิมลเกียรติกันครับ

เจริญในธรรมครับ

การสัมผัสไตรลักษณ์จะสัมผัสได้หยาบหรือละเอียด ขึ้นอยู่กับอินทรีย์ที่อบรม โดยเฉพาะเริ่มจากสภาพอนิจจัง
1.การรู้ถึงสัมผัสทางตา หู...หรือการรู้ว่าความนึกคิด เปลี่ยนแปลงไปเป็นสภาพอนิจจังอย่างหยาบ
2.การรู้ถึงการกระตุกขณะภาวนา เป็นสภาพอนิจจังอย่างกลาง เหตุที่กระตุกเป็นการขาดของสันตติเกิดจากสมาธิแรงมากกว่าสติและสัมปชัญญะ
3.การรู้ถึงการวูบ หรืองูบ เหมือนตกจากที่สูง เป็นสภาพอนิจจังอย่างกลาง เหตุที่วูบเป็นการขาดของสันตติเกิดจากสติและสัมปชัญญะอ่อน
4การรู้ถึงการสั่นสะเทือน (vibration)เป็นการรู้ถึงความเกิดดับของรูปเป็นสภาพอนิจจังอย่างละเอียดเป็นการขาดของสันตติเกิดจากความสมดุลของอินทรีย์ที่แก่กล้า
5.การรู้ถึงการขาดของความรู้สึก(นาม) วับ ๆ ต่อเนื่องกัน เป็นสภาพอนิจจังอย่างละเอียด เป็นการขาดของสันตติ เกิดจากความสมดุลของอินทรีย์ที่แก่กล้า
เป็นที่สังเกตว่าการเกิดสภาพอนิจจัง กรณี 4 แล้วก็จะเกิดกรณี 5 ด้วย

การกล่าวถึงสภาพอนิจจังนี้ สิ่งสำคัญอยู่ที่ทำอย่างไรจะปรับอินทรีย์ให้สมดุล เพื่อพัฒนาสภาพอนิจจังอย่างหยาบให้ละเอียด :ซึ่งจะต้องปรับแก้ไขในกรณีที่2 คือการกระตุก และ 3 คือการงูบ
1.สภาวกระตุก เกิดจากการกำหนดรู้ลักษณะของรูปนาม แต่เป็นการเพ่ง ยึดรูปนาม เหมือนเชือกที่ดึงไว้ตึง เมื่อขาดจึงเกิดแรงกระชาก ทำให้เกิดการกระตุก และหากแรงยึดเหนี่ยวมาก(สมาธิแก่กล้าการรู้เข้มแต่ขาดการรู้ตามความเป็นจริง)อาจถึงขั้นกระดอนไประยะทางเป็นเมตร
การแก้ไข โดยหยุดพักการปฏิบัติในแนวเดิมก่อน ให้รู้การสัมผัสภายนอกลืมตาสัมผัสรู้ทางรูป เสียง .....ลดความตั้งใจในการรู้ รู้เบาๆ รู้บ้างปล่อยบ้าง ไม่ focus ที่จุดใดจุดหนึ่งจนกระทั่งการกระตุกลดลง หากเบาแล้วการกลับไปทำกรรมฐานเดิม แต่ยังใช้การลดความตั้งใจในการรู้ รู้เบาๆ รู้บ้างปล่อยบ้าง ไม่ focus เช่นเดิม
2.การรู้ถึงการวูบหรืองูบ เหมือนตกจากที่สูง เกิดจากในการกำหนดรู้นั้นสติอ่อนไป
การแก้ไขให้ใช้กรรมฐานเดิมที่ทำ แต่ลดระยะเวลาในการนั่ง เพิ่มการเดินจงกรม และอย่าเดินช้ามาก เช่น หากเดินจงกรม 6 ระยะ ไม่ควรเดินในระยะที่สูง เพิ่มการรู้สึกตัวในอิริยาบถประจำวัน

ขออนุญาตมาว่ากันต่อในวิมลเกียรตินิทเทสสูตรส่วนที่สองนะครับ

สำหรับส่วนที่สองนี้ เป็นบทสนทนาธรรมระหว่างท่านวิมลเกียรติกับพระมัญชุศรีโพธิสัตว์ ซึ่งพระพุทธองค์ให้เป็นตัวแทนไปเยี่ยมไข้ เนื่องจากท่านมีความเป็นเลิศด้านปัญญา มีปฏิภาณในการโต้ตอบธรรมที่ทันกันกับท่านวิมลกียรติ

ในบทสนทนาจึงเป็นเสมือนการปุจฉาวิสัชนาธรรมระหว่างสองนักปราชญ์ที่เป็นเลิศด้านปัญญาด้วยกันทั้งคู่ จึงมีผู้ใฝ่ธรรมตามไปเป็นขบวนแห่ เพื่อเฝ้ารับฟังว่าจะมีธรรมะลึกซึ้งอันใดให้ได้เพิ่มพูนสติปัญญากันบ้าง ดังคำบรรยายในพระสูตรที่ว่า

"ครั้งนั้นแล ในธรรมมหาสันนิบาต อันมีปวงพระโพธิสัตว์ พระมหาสาวก ท้าวพรหมราช ท้าวสักกรินทร์ ท้าวจตุมหาราช ต่างก็เกิดมนสิการในใจว่า

บัดนี้มหาบุรุษทั้งสองคือพระมัญชุศรีโพธิสัตว์กับท่านวิมลเกียรติคฤหบดีจักร่วมสนทนาปราศรัยกัน จักต้องมีการแสดงคัมภีรธรรมอันลึกซึ้งต่อกันเป็นแม่นมั่น

ครั้นแล้วพระโพธิสัตว์ ๘,๐๐๐ องค์ พระอรหันตสาวก ๕๐๐ องค์ และเทวบริษัทนับด้วยร้อยเป็นอเนก นับด้วยพันเป็นอเนก จึงต่างพากันมีสมานฉันท์ในอันจักติดตามไปด้วย"

ซึ่งก็เป็นไปตามที่เหล่าสาธุชนคาดหวัง เพราะเนื้อหาข้อธรรมที่พระมัญชุศรีได้ปุจฉาเพื่อไต่ถามอาการป่วย และท่านวิมลเกียรติได้วิสัชนากลับมานั้น เป็นปริศนาธรรมที่แฝงไว้ด้วยอรรถอันลึกซึ้งสำหรับผู้บำเพ็ญเพียรที่ปรารถนาพุทธภูมิ

โดยเนื้อหาสาระเนื่องด้วยการป่วยไข้ สรุปจากการอุปมาของท่านวิมลเกียรติได้ว่า ..

ตัดส่วนที่เป็น key ในพระสูตรมาให้ได้ศึกษากันครับ

เอาส่วนที่ว่าด้วยความเจ็บป่วยของพระโพธิสัตว์กันก่อน

........................................................

(พระมัญชุศรีถามว่า)

"อาพาธของท่านนั้นมีสมุฏฐานมาจากอะไร? เกิดขึ้นเป็นไปอยู่นานเท่าไร? แลจักดับหายไปได้อย่างไร?"

ท่านวิมลเกียรติตอบว่า

"เพราะอาศัยโมหะเป็นสมุฏฐาน จึงมีตัณหา นี้เป็นการอุบัติขึ้นแห่งอาพาธของกระผม
เพราะเหตุที่สรรพสัตว์เจ็บป่วย กระผมจึงต้องเจ็บป่วย
ถ้าหากสรรพสัตว์พ้นจากความเจ็บป่วย ความเจ็บป่วยของกระผมก็ย่อมดับสูญไปเอง

ข้อนั้นเพราะเหตุดังฤๅ?

เพราะว่าพระโพธิสัตว์ ย่อมอาศัยสรรพสัตว์เป็นที่ตั้ง จึงมาสู่ความวนเวียนแห่งชาติมรณะ
ครั้นเมื่อยังมีชาติมรณะอยู่ ก็ย่อมมีความเจ็บป่วยอยู่ตามธรรมดา
ก็ถ้าว่าสรรพสัตว์พ้นจากความเจ็บป่วยได้ พระโพธิสัตว์ย่อมปราศจากอาพาธใดๆรบกวนอีก

อุปมาดั่งคฤหบดีผู้มีบุตรแต่เพียงคนเดียว เมื่อบุตรนั้นล้มเจ็บ บิดามารดาก็ย่อมพลอยเจ็บตามไปด้วย
ครั้นบุตรนั้นหายเจ็บ บิดามารดาก็พลอยหายเจ็บไปด้วยฉันใด
พระโพธิสัตว์ก็มีอุปมัยดุจเดียวกันแม้ฉันนั้น

กล่าวคือ มีความกรุณาเมตตาต่อสรรพสัตว์เช่นบุตรในอุทร
เมื่อสรรพสัตว์เจ็บ ก็เท่ากับพระโพธิสัตว์ท่านเจ็บ
เมื่อสรรพสัตว์หายเจ็บ ความเจ็บของพระโพธิสัตว์ก็ย่อมสูญหายไป

อนึ่ง พระคุณถามว่า สมุฏฐานแห่งอาพาธเนื่องมาจากอะไร
กระผมขอวิสัชนาว่า
เหตุแห่งอาพาธของพระโพธิสัตว์นั้น มีพระมหากรุณาเป็นสมุฏฐานด้วย ดั่งนี้แล"