แม่บ้านอยากทำบุญ เพราะหวังผลคือมีความสุข
กรัชกาย นำธรรมในพระสูตรและอรรถกถา ไปแนะนำแม่บ้านคนนั้นให้ปฏิบัติ
เช่น
การทำมหาทาน ด้วยการสมาทานศีล 5 ที่บ้าน
การศึกษปฏิบัติใน ฆราวาสธรรม ก็ทำที่บ้านได้
การศีกษาปฏิบัติใน พรหมวิหาร 4 ก็ทำที่บ้านได้

เค้าเป็นแม่บ้าน จะพ่วงเอา โอวาท 10 ประการในการครองเรือนของนางวิสาขา ในอรรถกถา ที่ปรากฏในขุทกนิกาย

เพียงเท่านี้ ก็เพียงพอเพื่อการปฏิบัติธรรมในฐานะแม่บ้านเพื่อความสุขในการครองเรือน

กรัชกายไปทำความศึกษาแล้วนำไปบอก แม่บ้านครับ

บอกที่ี่นี่แหละ มีอะไรก็ว่าไป

การเจริญสติปัญญาอยู่กับปัจจุบันอารมณ์ให้ทำอย่างนี้นะคุณแม่บ้าน

เวลาที่อุ้มลูก ให้รู้ว่าอุ้มลูก
เวลาที่ป้อนนมลูกให้รู้ว่าป้อนนมโลูก
เวลากวาด บ้านให้รู้ว่ากวาดบ้าน
เวลาถูบ้านให้รู้ว่าถูบ้าน
เวลาเดินให้รู้ว่าเดิน
เวลานั่งให้รู้ว่านั่ง
เวลาคิดให้รู้ว่าคิด
เวลาหิวให้รู้ว่าหิว
เวลาตำน้ำพริกให้มีสติรู้ไปที่มือที่ถือสากกระเบือยกขึ้นตำลง
ให้มีสัมปชัญญะสังเกตและควบคุมให้สากกระบเบือมันตำลงตรงกลางครก คอยระวังพริกกระปิเกลือในครกไม่ให้กระเด็นตกจากครก
ฯลฯ เป็นต้น

ให้ระวังจิตที่แลบไปสู้อดีตและอนาคตเช่น

เวลาป้อนนมลูกอย่าไปคิดถึงผัวที่กลับบ้านช้า

เวลาตำน้ำพริกอย่าไปคิดเรื่องหมาที่มาทะเลาะกันหน้าบ้าน

เวลาถูบ้านอย่าไปร้องเพลงหรือดูทีวีไปด้วย จิตจะแตกฟุ้ง
ฯลฯ

พอจะรู่เรื่องไหม แม่บ้าน .......สงสัยอะไรให้ฝากคำถามมากับอาจารย์กรัชกายของเธอนะ
ลงมือทำดูก่อน อย่าเพิ่งสงสัยก่อนทำ จงทำก่อนเมื่อมีปัญหาแล้วค่อยสงสัย

อ้อ.....ปัจจุบันอารมณ์คือสิ่งที่รู้ขึ้นในใจเดี๋ยวนี้นั่นแหละ สังเกตให้ดี
อะไรรู้แล้วจบไปแล้วเรียกว่า อดีต
อะไรยังไม่มารู้ในจิต แต่คิดควานหาให้รู้ เรียก อนาคต

บอกไปแล้วที่เหลือ กรัชกายไปหาเองครับ

เช่นนั้น ก็หามาลงให้ครบซี่ ไม่ควรทำอะไรครึ่งๆกลางๆเหมือนคนฉี่ไม่สุด มันทรมานนะ

หลบเลี่ยงหรือกรัชกาย

กรัชกายเขาไม่เปิดพระสูตรหรอกครับ
กลัวซุงหล่นทับ

ควรกำหนดจับประเด็นก่อนตอบ

หัวข้อนี้มีประเด็นคำถาม เช่น "ปฏิบัติธรรม" "ศีล" "วิปัสสนา" "บุญ" ว่าได้แก่อะไร ?

อโศก เช่นนั้น ลองตอบตามหัวข้อที่แยกออกมาสิครับ

ประเด็นคืออันที่ขีดเส้นใต้น้องเขาถามดีอยู่แล้ว ที่ตอบก็ตอบได้ตรงประเด็นอยู่แล้ว

ส่วนที่มาถามปลีกย่อยนั้นเป็นเรื่องอธิบายศัพท์ธรรมะซึ่งกรัชกายถนัดอยู่แล้วก็ช่วยตอบน้องเขาไปเถอะ อย่ามาคิดถามเพื่อทดสอบภูมิรู้กันอยูเลยมันน่าเบื่อนะครับ กระทู้เก่าๆก็มีอธิบายไว้เยอะแล้ว

เพี้ยนป่ะกรัชกาย
บอกมาว่า ควรกำหนดจับประเด็นก่อนตอบ

ประเด็นคือ มีวิธีใดบ้าง เพราะอยากทำบุญ นั่นล่ะประเด็น
ทีเหลือไม่ใช่ประเด็น เพียงบอกว่ามีใครแนะนำให้ทำอะไรเท่านั้น

ชัดเจนไหมกรัชกาย

ศัพท์ทางธรรมเคลียร์ให้ไปทางเดียวกันได้จะเป็นการดี แน่ะว่าเราเพี้ยนสะนี่

แม้แต่คำว่า "นั่ง" เช่น นั่งสมาธิ นั่งวิปัสสนา คนก็ยังเข้าใจว่า การนั่ง เป็นสมาธิ การนั่ง เป็นวิปัสสนา คิกๆๆ

เอาความหมายสองตัวที่ขีดเส้นใต้ก่อน


ปฏิบัติธรรม

ปฏิบัติธรรม ก็คือ เอาธรรมมาปฏิบัติ เอาธรรมมาใช้ เอามาใช้ดำเนินชีวิตทำการทำงาน คือเอาธรรมมาใช้ให้เกิดประโยชน์ในชีวิตจริงนั่นเอง เมื่อปฏิบัติธรรม ก็หมายถึงว่า เอาธรรมมาใช้ในชีวิตจริง หรือเอามาใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ชีวิต ถ้ายังไม่ได้ใช้ ก็ไม่เรียกว่าเป็นการปฏิบัติ


วิปัสสนา

คำว่า "วิปัสสนา" เป็นชื่อหนึ่งของปัญญา องค์ธรรมได้แก่ ปัญญา ระดับที่ทำงานให้เกิดความเห็นแจ้งรู้เข้าใจสิ่งทั้งหลายตามสภาวะที่มันเป็น เพื่อให้จิตหลุดพ้นเป็นอิสระ นี่แหละคือ วิปัสสนา


สติไม่ใช่ตัววิปัสสนา ปัญญาหรือการใช้ปัญญาต่างหาก เป็นวิปัสสนา แต่ปัญญาจะได้โอกาส และจะทำงานได้อย่างปลอดโปร่งเต็มที่ ก็ต่อเมื่อมีสติคอยช่วยกำกับหนุนอยู่ด้วย


การฝึกสติ ก็เป็นการฝึกปัญญาไปด้วย ในภาษาการปฏิบัติธรรม เมื่อพูดถึงสติ ก็รวมถึงสัมปชัญญะคือปัญญา ที่ควบอยู่ด้วย และสติจะมีกำลังกล้าแข็ง หรือชำนาญคล่องแคล่วขึ้นได้ ก็เพราะมีปัญญาร่วมทำงาน


ปัญญาที่ทำงานร่วมอยู่กับสติในกิจทั่วๆไป มักมีลักษณาการที่เรียกว่าสัมปชัญญะ

หากปฏิบัติถูกวิธีแล้ว ๓ ตัวหลักนี้จะร่วมมือกันทำงาน คือ

-อาตาปี มีความเพียร (วิริยะ)
-สัมปชาโน มีสัมปชัญญะ (คือ ปัญญา)
-สติมา มีสติ (หมายถึง สตินี้เอง)

งานของแม่คือเลี้ยงลูกนั้นเป็นงานที่ยิ่งใหญ่ ชีวิตทั้งชีวิตของลูกอยู่ในมือของแม่ ครอบครัวเลี้ยงดูให้การอบรมให้การศึกษาดี ลูกเติบโตไปก็เป็นที่พึ่งของครอบครัว เป็นกำลังหลักของสังคม ไม่แน่ลูกอาจเป็นพระโพธิสัตว์ก็ได้ ทางศาสนากล่าวถึงไว้มากมายว่าแม่เป็นดังพระพรหม เป็นบุรพาจารย์ เป็นอาหุไนยบุคคลของลูก นำหลักศาสนามาเป็นตัวอย่างนิดหน่อย


มารดาบิดา อนุเคราะห์บุตรธิดา เช่น

๑) ห้ามกันจากความชั่ว
๒) ฝึกอบรมให้ตั้งอยู่ในความดี
๓) ให้การศึกษา
๔) เป็นธุระในการมีคู่ครองที่สมควร
๕) มอบทรัพย์สมบัติให้เมื่อถึงโอกาส


“ภิกษุทั้งหลาย เพราะความประชุมพร้อมแห่งปัจจัย ๓ ประการ จึงมีการตั้งครรภ์ เมื่อใดมารดาบิดาร่วมกัน มารดาคราวฤดู ทั้งสัตว์ที่จะเกิดก็ปรากฏ เพราะความประชุมพร้อมแห่งปัจจัย ๓ ประการอย่างนี้ จึงมีการตั้งครรภ์ มารดาอุ้มท้องประคับประคองครรภ์นั้นตลอดเวลา ๙ เดือนบ้าง ๑๐ เดือนบ้าง ด้วยความเสี่ยงชีวิตเป็นอย่างมาก ทั้งเป็นภาวะอันหนัก ครั้นล่วงเวลา ๙ เดือนบ้าง ๑๐ เดือนแล้ว มารดาก็คลอดทารกในครรภ์ ด้วยความเสี่ยงชีวิตเป็นอันมาก อย่างเป็นภาระอันหนัก แล้วเลี้ยงทารกที่เกิดนั้น ด้วยโลหิตของตน ภิกษุทั้งหลาย ในธรรมเนียมของอริยชน ถือน้ำนมของมารดานี้ว่าคือโลหิต”

(ม.มู.12/452/487)

ลูกยังเล็กกำลังจำ ร้องเพลงค่าน้ำนมให้ฟัง

http://www.youtube.com/watch?v=gsY0PgmDKYc&feature=kp

เอาบุญในความหมายนี้แล้วกัน


คำสอนธรรมเพื่อให้เหมาะสำหรับคฤหัสถ์ คือชาวบ้าน ท่านจัดใหม่เหมือนดังจะให้เป็นไตรสิกขาฉบับที่ง่ายลงมา ที่เรียกว่าบุญกิริยา หรือบุญกิริยาวัตถุ ซึ่งมีจำนวน ๓ ข้อ หรือ ๓ ขั้น เท่ากับไตรสิกขานั่นเอง แต่มีชื่อหัวข้อต่างออกไปเป็น ทาน ศีล ภาวนา

บุญกิริยา ในความหมายของการศึกษาด้วย และแท้จริงนั้น สาระหรือเนื้อแท้ทั้งหมดของบุญกิริยา คือการทำบุญนั้น ก็คือการศึกษานั่นเอง


บุญกิริยาวัตถุ ๓ ดังนี้

"ภิกษุทั้งหลาย บุญกิริยาวัตถุ ๓ ประการนี้...คือ ทานมัย บุญกิริยาวัตถุ ๑ ศีลมัย บุญกิริยาวัตถุ ๑ ภาวนามัย บุญกิริยาวัตถุ ๑ ...

"ผู้ใฝ่อัตถะนั้น พึงศึกษาบุญนั่น ทีเดียว อันมีผลกว้างไกล มีความสุขเป็นกำไร คือ พึงเจริญทาน ๑ สมจริยา (ความประพฤติเข้ากับธรรม หรือสมตามธรรม) ๑ เมตตาจิต ๑ บัณฑิตเจริญธรรม ๓ ประการ อันก่อให้เกิดความสุข เหล่านี้แล้ว ย่อมเข้าถึงโลกที่เป็นสุข ไร้การเบียดเบียน"


จะเห็นว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงหลักบุญกิริยาวัตถุว่ามี ๓ อย่าง คืออะไรบ้างแล้ว ก็ตรัสคาถาสรุป ทรงบอกให้รู้กันว่าจะทำอะไรกับบุญกิริยาวัตถุนั้น คือตรัสว่า พึงศึกษาบุญนั่นทีเดียว ขอย้ำพระดำรัสเป็นคำบาลีว่า "ปุญฺญเมว โส สิกฺเขยฺย" ถ้านำคำทั้งสองมาสมาส ก็เป็น ่"บุญสิกขา” นั่นเอง


บุญกิริยาวัตถุ ๓ อย่าง คือ

๑. ทาน การให้ เผื่อแผ่ แบ่งปัน

๒. ศีล การประพฤติสุจริต มีความสัมพันธ์ที่ดี เกื้อกูล ไม่เบียดเบียนกัน

๓. ภาวนา ฝึกอบรมพัฒนาจิตใจ พัฒนาปัญญา


ในอดีตที่ยาวนาน ท่านย่อมได้สอนได้อธิบายหลักธรรมเหล่านี้กันเรื่อยมา ปรากฏว่า ถึงยุคอรรถกถา ได้มีบุญกิริยาวัตถุเพิ่มขึ้นอีก ๗ ข้อ ซึ่งที่จริงก็ต้องถือว่าเป็นการขยายความและเพิ่มตัวอย่างของบุญกิริยาวัตถุ แต่ละข้อออกไป ดังที่อรรถกถาก็จัดไว้ ซึ่งประมวลความมาดูเป็นแนวทางเสริมความเข้าใจ ดังนี้

๑. ทาน ในข้อนี้ รวมทั้งปัตติทานมัย คือการเปิดโอกาสให้คนอื่นได้มีส่วนร่วมบุญด้วยการทำความดีด้วยกัน และ ปัตตานุโมทนามัย คือการอนุโมทนาส่วนบุญ โดยพลอยชื่นชม หรือแสดงความยินดี ยอมรับเห็นชอบในการทำบุญทำความดีของผู้อื่น


๒. ศีล ในข้อนี้ รวมทั้งอปจายนมัย คือการมีความอ่อนโยน สุภาพอ่อนน้อม ให้เกียรติกัน เคารพยกย่องท่านผู้มีความเป็นผู้ใหญ่ ผู้สูงด้วยคุณธรรมความดี เป็นต้น รวมมาถึงการมีกิริยามารยาทงดงาม ตามวัฒนธรรมประเพณี และไวยาวัจจมัย คือการช่วยเหลือ รับใช้ บริการ ขวนขวายในกิจการรมบำเพ็ญประโยชน์


๓. ภาวนา ในข้อนี้ รวมทั้งธรรมสวนมัย คือการฟังธรรม รวมทั้งสดับอ่านข่าวสารข้อมูลคำแนะนำ เรื่องราวที่ดีงามเป็นประโยชน์ และธรรมเทศนามัย คือการแสดงธรรมให้คำสอนคำแนะนำความรู้แก่ผู้อื่น

ข้อพิเศษ:ทิฏฐุชุกรรม คือการทำความเห็นให้ตรง ซึ่งต้องทำร่วมกำกับการทำบุญข้ออื่นทุกข้อ ให้เป็นการกระทำด้วยความรู้เข้าใจตั้งใจมุ่งหมายถูกต้อง เท่ากับได้ตรวจสอบทุกกิจกรรม เป็นประกันให้ได้ผลดี และมีการพัฒนา


โดยนัยนี้ จึงเกิดเป็นชุดขยาย เรียกกันว่า บุญกิริยาวัตถุ ๑๐ คือ

๑.ทานมัย ทำบุญด้วยการให้

๒. สีลมัย ทำบุญด้วยการรักษาศีลประพฤติดีงาม

๓.ภาวนามัย ทำบุญด้วยการเจริญภาวนา

๔. อปจายนมัย ทำบุญด้วยการประพฤติอ่อนน้อม

๕.ไวยาวัจจมัย ทำบุญด้วยการขวนขวายรับใช้

๖. ปัตติทานมัย ทำบุญด้วยการให้ส่วนความดีแก่ผู้อื่น

๗.ปัตตานุโมทนามัย ทำบุญด้วยการยินดีการทำดีของผู้อื่น

๘. ธัมมัสสวนมัย ทำบุญด้วยการฟังธรรม

๙.ธัมมเทสนามัย ทำบุญด้วยการสอนแสดงธรรม

๑๐. ทิฏฐุชุกรรม ทำบุญด้วยการทำความเห็นให้ตรง


ทำแล้วสบายใจ สุขใจเมื่อนึกถึง เรียกว่า บุญ เกิดแล้วในใจของเรา ตื่นเช้าๆใส่บาตรก็เป็นบุญ


บุญกิริยาวัตถุ ๓ พระพุทธเจ้าประยุกต์มาจากสิกขา ๓ (ไตรสิกขา) นั่นเอง ไตรสิกขาเน้นภายใน สำหรับภิกษุ ส่วนบุญกิริยาเน้นภายนอก สำหรับชาวบ้านทั่วๆไป

เก่งนี่ครับกรัชกาย ตอบเองก็เป็นแล้วนี่ ตรงกับตัณหาของตนเองด้วย สำคัญว่าน้องเขาจะรับได้ทั้งหมดหรือเปล่า
อันที่ 2 ตรงประเด็นตรงใจที่น้องเขาต้องการหรือเปล่าเมื่อพิจารณาจากคำถามของกระทู้

"ไม่สะดวกไปนั่งปฏิบัติธรรม มีวิธีใดบ้างที่สามารถทำได้ที่บ้าน"