เมื่อดู....การแยกแยะว่าอันไหน..สงบลงแบบสมถะ..อันไหนสงบลงแบบปัญญา...ของอโสกะแล้ว
ก็เลยมีตัวอย่างอันหนึ่งให้อโสกะช่วยบอกหน่อยว่า....มันเป็นสมถะหรือวิปัสสนา??

ผมตั้งใจใว้ว่า....หากอารมณ์ของกามราคะเกิด...หรือ...อารมณ์ปฏิฆะเกิด....ผมจะไม่เอามัน..ไม่คิดปรุงต่อ...ตั้งใจใว้อย่างนี้...พอเกิดอารมณ์กามะราคะ..หรือ...อ
ารมณ์เคืองๆ....ผมก็จักถึงสิ่งที่ตั้งใจเอาใว้..ว่า..ไม่ปรุงแต่งมันต่อ...ไม่เอามันมาเป็นอารมณ์ต่อ....แล้ว...อารมณ์กามะราคะ...หรือ..อารมณ์ปฏิฆะ...มันก็ดับไปเลย....ต่อหน้าต่อตา....ผมก็สบาย..ๆ

อันนี้...สงบลงไปแบบสมถะหรือวิปัสสนา..???

นี้คั้นราบการหน่อย..นะ..อิอิ

ผมตั้งใจใว้ว่า....หากอารมณ์ของกามราคะเกิด...หรือ...อารมณ์ปฏิฆะเกิด....ผมจะไม่เอามัน..ไม่คิดปรุงต่อ...ตั้งใจใว้อย่างนี้..

วิปัสสนาภาวนาจะเกิดได้ต้องไร้คำสั่งไร้เจตนาต่อปฏิกิริยาทางธรรมชาติในกายและจิต คงให้มีแต่ การสังเกตการณ์ธรรมชาติไปตามหน้าที่ของสติ ปัญญา สมาธิ ศีล แล้ว ผล อันเป็นธรรมชาติเขาจะเกิดขึ้นเองเป็นเองโดยธรรม

ผมตั้งใจใว้ว่า....หากอารมณ์ของกามราคะเกิด...หรือ...อารมณ์ปฏิฆะเกิด....ผมจะไม่เอามัน..ไม่คิดปรุงต่อ...ตั้งใจไว้อย่างนี้.

วิปัสสนาภาวนาจะเกิดได้ต้องไร้คำสั่ง ไร้เจตนา

สังเกตข้อธรรมที่พระสารีบุตรตอบปัญหาพระโกฏฐิตะ จนถึงพระอรหันต์


ตัวอย่างธรรมที่พิจารณาได้ทุกระดับ

พระมหาโกฏฐิตะ : ท่านสารีบุตร ภิกษุผู้มีศีล ควรโยนิโสมนสิการธรรมจำพวกไหน ?

ท่านสารีบุตร: โกฏฐิตะ ภิกษุผู้มีศีล ควรโยนิโสมนสิการอุปาทานขันธ์ ๕ โดยอาการที่เป็นของไม่เที่ยง เป็นของที่ปัจจัยบีบคั้นได้ (ทุกข์) เป็นดังโรค (ซึ่งต้องคอยดูแล) เป็นดังฝี เป็นดังลูกศร เป็นสิ่งคอยก่อความเดือดร้อน เป็นที่ทำให้ข้องขัดไม่สบาย เป็นดังคนพวกฝ่ายอื่น เป็นสิ่งที่จะต้องแตกสลาย เป็นของว่างเปล่า ไม่มีสาระจริง ไม่เป็นอัตตา...มีฐานะเป็นไปได้ที่่เมื่อภิกษุผู้มีศีล โยนิโสมนสิการอุปาทานขันธ์ ๕ เหล่านี้ โดยอาการที่เป็นของไม่เที่ยง ฯลฯ จะพึงประจักษ์แจ้งโสดาปัตติผล


พระมหาโกฏฐิตะ : ภิกษุผู้โสดาบันล่ะท่าน ควรโยนิโสมนสิการธรรมจำพวกไหน ?


ท่านสารีบุตร: ภิกษุผู้โสดาบัน ก็ควรโยนิโสมนสิการอุปาทานขันธ์ ๕ เหล่านี้ โดยอาการที่เป็นของไม่เที่ยง ฯลฯ มีฐานะที่เป็นไปได้ที่เมื่อภิกษุโสดาบันโยนิโสมนสิการ....(อย่างนี้) จะพึงประจักษ์แจ้งสกทาคามิผล


พระมหาโกฏฐิตะ : ภิกษุสกทาคามีล่ะท่าน ควรโยนิโสมนสิการธรรมจำพวกไหน ?

ท่านสารีบุตร: แม้ภิกษุที่เป็นสกทาคามี ก็ควรโยนิโสมนสิการอุปาทานขันธ์ ๕ เหล่านี้ โดยอาการที่เป็นของไม่เที่ยง ฯลฯ มีฐานะที่เป็นไปได้ที่ เมื่อภิกษุสกทาคามีโยนิโสมนสิการ....(อย่างนี้) จะพึงประจักษ์แจ้งอนาคามิผล


พระมหาโกฏฐิตะ : ภิกษุอนาคามีล่ะท่าน ควรโยนิโสมนสิการธรรมจำพวกไหน ?


ท่านสารีบุตร: แม้ภิกษุที่เป็นอนาคามี ก็ควรโยนิโสมนสิการอุปาทานขันธ์ ๕ เหล่านี้ โดยอาการที่เป็นของไม่เที่ยง ฯลฯ มีฐานะที่เป็นไปได้ที่ เมื่อภิกษุอนาคามีโยนิโสมนสิการ....(อย่างนี้) จะพึงประจักษ์แจ้งอรหัตผล


พระมหาโกฏฐิตะ : พระอรหันต์ล่ะท่าน ควรโยนิโสมนสิการธรรมจำพวกไหน ?

ท่านสารีบุตร: แม้พระอรหันต์ก็ควรโยนิโสมนสิการอุปาทานขันธ์ ๕ เหล่านี้ โดยอาการที่เป็นของไม่เที่ยง ฯลฯ พระอรหันต์ไม่มีกิจซึ่งจะต้องทำยิ่งขึ้นไปอีก หรือจะต้องสั่งสมกิจที่กระทำไว้แล้ว (ก็จริง) ก็แต่ว่าธรรมเหล่านี้ เจริญแล้ว ทำให้มากแล้ว ย่อมเป็นไปเพื่อทิฏฐธรรมสุขวิหาร (การมีที่พักใจอยู่เป็นสุขในปัจจุบัน) และเป็นไปเพื่อสติสัมปชัญญะ" *

............

สํ.ข.17/310-314/203-205 สูตรถัดไปคือ สํ.ข.17/315-317/205-206 ก็มีเนื้อความเหมือนกัน แต่เปลี่ยนคำว่า "ผู้มีศีล" ในท่อนแรก เป็น "ผู้มีสุตะ" ใน สํ.ม.19/1272-5/382 ว่าทั้งพระเสขะ และพระอเสขะ ควรใช้สติปัฏฐาน ๔ เป็นวิหารธรรม ธรรมที่ตามปกติเป็นข้อปฏิบัติสำหรับพระเสขะ (และแม้ต่ำกว่าเสขะ) แต่ใช้เพื่อทิฏฐธรรมสุขวิหาร และสติสัมปชัญญะ สำหรับพระอรหันต์ ก็คือฌาน ๔ ฯลฯ กายคตาสติก็ตรัสไว้ทำนองนี้

อโศกนี่ฟุ้งซ่านธรรมของแท้เลยนะขอรับ คิกๆ

.


อโศก "ตั้งใจ" นั่นแหละ เจตนา, เจตจำนง

ไปขัดคำพูดนี้




ท่านอโศกขาดพื้นฐานภาคปฏิบัติโดยแท้ คิดเอาทั้งนั้น คิดจะเอานั่นเอานี่ อยากได้นั่นได้นี่ อยากเป็นนั่นเป็นนี่ ไม่อยากเป็นนั่นไม่อยากเป็นนี่


ลงมือทำลงมือภาวนาเถอะขอรับ อยากจะเป็นโสดาบันต้องลงมือปฏิบัติลงมือภาวนา แล้วก็ทำให้ถูกต้อง

:b42:
เครื่องช่วยสังเกตว่า ความนิ่งสงบเงียบไปไร้ปฏิกิริยาตอบโต้กัปัจจุบันอารมณ์นั้นเป็นไปด้วยอำนาจสมถะ หรือวิปัสสนา

ถ้าเป็นสมถะ จะมีอารมณ์อื่นเป็นที่ยึดจนกลบบังความยินดียินร้ายที่ตอบโต้กับอารมณ์นั้นๆ เช่น จิตผูกแน่นเป็นหนึ่งเดียวกับรูปนิมิตหรือคำบริกรรม หลังจากนั้นเมื่อมีผัสสะอารมณ์ที่คล้ายคลึงกันเกิดขึ้นอีก ปฏิกิริยาการตอบโต้ของจิตก็จะรุนแรงเท่าเดิม ถ้าสติดึงไปหานิมิต คำบริกรรม หรือกรรมฐานที่เจริญอยู่ไม่ทัน เวทนา ตัณหา อุปาทาน ตา วงปฏิจจสมุปบาทก็จะหมุนต่ออย่างแรงทันที

ถ้าเป็นวิปัสสนาภาวนา สติ ปัญญา จะรู้ทัน รู้ทั่วถึงปัจจุบันอารมณ์และลูกหลานของอารมณ์นั้นจนตลอดสาย จนดับไปหมดทุกอารมณ์ หลังจากนั้นแล้วเมื่อมีผ้ัสสะอารมณ์ที่คล้ายกันเกิดขึ้น อีกปฏิกิริยาของจิตที่จะตอบโต้ต่ออารมณ์นั้นจะลดน้อย เบาบาง จางลง หรือหมดปฏิกิริยาไป

วิปัสสนาภาวนาจะเกิดได้ต้องไร้คำสั่งไร้เจตนาต่อปฏิกิริยาทางธรรมชาติในกายและจิต คงให้มีแต่ การสังเกตการณ์ธรรมชาติไปตามหน้าที่ของสติ ปัญญา สมาธิ ศีล แล้ว ผล อันเป็นธรรมชาติเขาจะเกิดขึ้นเองเป็นเองโดยธรรม

วิปัสสนาภาวนาจะเกิดได้ต้องไร้คำสั่ง ไร้เจตนา ต่อปฏิกิริยาทางธรรมชาติในกาย และจิต คงให้มีแต่ การสังเกตการณ์ธรรมชาติไปตามหน้าที่ของ สติ ปัญญา สมาธิ ศีล แล้ว ผล อันเป็นธรรมชาติเขาจะเกิดขึ้นเองเป็นเองโดยธรรม