มาต่อกันที่คำสอนในการเจริญสติของหลวงปู่ ซึ่งตัดต่อมาในส่วนที่น่าสนใจกันครับ

---------- ---------- ---------- ---------- ----------

เราควรฝึกสติทุกๆ วันและทุกๆ ชั่วโมง

ประโยคนี้ดูจะพูดง่าย แต่ตอนปฏิบัติจริงไม่ใช่ของง่ายเลย

ด้วยเหตุนี้ครูจึงเสนอแนะผู้ที่มาเรียนฝึกสมาธิกับครูว่าให้หาวันใดวันหนึ่งของสัปดาห์ เพื่ออุทิศให้กับการฝึกสติทั้งวันโดยเฉพาะ แม้ว่าในทางทฤษฎี ทุกวันทุกชั่วโมง ควรอย่างยิ่งที่จะต้องเป็นเวลาของเรา แต่ในทางที่เป็นจริง มีพวกเราเพียงไม่กี่คนที่ปฏิบัติได้ถึงขั้นนั้น เรามักรู้สึกว่า ครอบครัว ที่ทำงาน และสังคม ขโมยเวลาของเราไปเสียหมด

ดังนั้น ครูจึงขอร้องให้ทุกคน หาวันใดวันหนึ่งของสัปดาห์ เป็นวันของตนเอง อาจจะเป็นวันเสาร์ ถ้าเป็นวันเสาร์ วันเสาร์ก็ต้องเป็นวันของเธอเต็มที่ เธอจะต้องเป็นนายของวันนั้นอย่างสมบูรณ์ ดังนั้น วันเสาร์จะเป็นวันที่สำคัญในการสร้างนิสัยของการฝึกสติ .. ไม่ว่าจะเลือกวันไหนก็ตาม เราจะเรียกวันนั้นว่า วันแห่งสติของเรา

ถ้าเธอต้องการกำหนดวันแห่งสติละก็ เธอควรหาวิธีใดวิธีหนึ่งเพื่อเตือนเธอตั้งแต่นาทีแรกที่ลืมตาตื่นขึ้นมาว่า วันนี้เป็นวันแห่งสติของเธอ .. จำไว้ว่าเธอควรจะยิ้ม ยิ้มที่สร้างความมั่นใจว่าเธอมีสติสมบูรณ์ ยิ้มซึ่งหล่อเลี้ยงความสมบูรณ์แห่งสติ

ขณะที่ยังนอนอยู่บนที่นอน ก็เริ่มตามลมหายใจได้เลย หายใจช้าๆ ยาวๆ และรู้ตัวทั่วพร้อมอยู่ จากนั้นค่อยๆลุกขึ้นจากเตียงช้าๆ (แทนที่จะลุกขึ้นทันทีอย่างปกติ) และพยายามประคองสติไว้ในทุกอิริยาบถ

สำหรับผู้เริ่มต้นหัดใหม่ ควรจะนั่งไม่เกิน ๒๐ - ๓๐ นาที ในช่วงนั้นเธอจะต้องได้รับการพักผ่อนที่สมบูรณ์อย่างแท้จริง วิธีที่จะได้รับการพักผ่อนเช่นนี้ ขึ้นอยู่กับ ๒ สิ่งคือ การเฝ้าตามและปล่อยวาง เฝ้าตามลมหายใจของเธอและปล่อยวางอย่างอื่นทั้งหมด คลายกล้ามเนื้อทุกส่วนของร่างกาย ..

.. ครูมักจะแนะนำให้บำเพ็ญสมาธิโดยจินตนาการว่า ตนเป็นก้อนกรวดที่ถูกโยนลงไปในลำธารที่ใสเย็น เพื่อให้เขาได้พบกับความสุขและสงบจากการนั่ง

เราจะใช้จินตนาการว่าตนเป็นก้อนกรวดได้อย่างไร ให้เธอนั่งลงในท่าที่เธอสบายที่สุด .. ตั้งกายตรง ยิ้มน้อยๆ หายใจช้าๆ และลึกๆ ตามลมหายใจแต่ละครั้ง เป็นอันหนึ่งอันเดียวกับลมหายใจ จากนั้นปล่อยวางทุกสิ่งทุกอย่าง แล้วเธอจงจินตนาการว่า เธอเป็นก้อนกรวดก้อนหนึ่งซึ่งถูกโยนลงในลำธาร

ก้อนกรวดก้อนนั้นดิ่งลงสู่เบื้องล่างอย่างว่าง่าย ไม่ยึดเหนี่ยวสิ่งใดเลย ค่อยๆดิ่งลงโดยระยะทางที่สั้นที่สุด และแล้วในที่สุดก็ถึงซึ่งท้องลำธาร อันเป็นจุดแห่งการพักผ่อนที่สมบูรณ์ ..

.. เธอไม่จำเป็นต้องรู้ระยะเวลาที่ใช้ไปก่อนที่จะจมดิ่งไปสู้จุดการพักผ่อนที่สมบูรณ์บนเตียงทรายสะอาดสะอ้านใต้ท้องธารนั้น เมื่อเธอรู้สึกตัวว่าอยู่ในภาวะที่พักผ่อนเหมือนกับก้อนกรวดในท้องธารนั้น นั่นแสดงว่าเธอได้พบการพักผ่อนของเธอเองแล้ว จะไม่มีอะไรมาผลักหรือฉุดเธอให้เขยื้อนได้อีก ..

.. ความสุขและความสงบในโลกนี้ก็คือความสุขและความสงบจากขณะแห่งการนั่งนี้ อย่าไปวิ่งตามหาที่ไหนอีก เพราะจะไม่มีวันพบ .. จงพบกับความสุขและสงบในขณะจิตนี้เถิด

---------- ---------- ---------- ---------- ----------

มาต่อกันคราวหน้าในส่วนของการใช้สติและสมาธิ เพื่อรู้เท่าทันธรรมชาติของกายใจตามข้อเขียนของหลวงปู่ครับ

เจริญในธรรมครับ

เหตุที่ทำให้การคลายกรรมเป็นไปอย่างรวดเร็ว ก็ต้องย้อนกลับไปพิจารณาว่าอะไรที่ทำให้เกิดการสร้างกรรม เป็นที่สังเกตได้ว่าเราได้สร้างเงื่อนไขต่อการรับผัสสะตลอดเวลา คืออยากหรือไม่อยากให้เป็นดังต้องการ หรือถึงแม้แต่การไมใส่ใจ จากการไม่รับรู้ปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้น ทั้งหมดทั้งปวงล้วนเป็นการสร้างกรรมทั้งสิ้นเกิดจากหลงสร้างเงื่อนไขต่อการรับผัสสะตลอดเวลา

เคยสังเกตบ้างไหมว่าเราได้สร้างเงื่อนไขกับการรู้ลมหายใจ หรือไม่

การเจตนารู้อยู่กับลม เป็นการสร้างเงื่อนไข หรือไม่ ทำไมทำไปสักระยะเหมือนตัวโยก

หากรู้ลมอย่างธรรมชาติ ทำไมเกิดความฟุ้งซ่านเกิดความคิดมากมาย

ทั้งหมดนี้ล้วนเกิดจากเหตุปัจจัยที่เราได้สร้างด้วยตัวเองทั้งสิ้น

ทำไมนั่งสมาธิแล้ว ไ้ดัยินเสียงของจิต เห๊นภาพหรือแสง
บ้างหาว นำ้ตาไหล คันเหมือนมดกัด
ทุกปรากฏการณ์มีเหตุ อธิบายได้

มีความจำเป็นอย่างไร ที่ต้องรู้เหตุผลของการเกิดสภาวะธรรม
บางครั้งการรู้มากอาจเป็นอุปสรรคต่อการปฏิบัติเพราะอาจคิดคาดการณ์ล่วงหน้า ซึ่งก็เป็นธรรมดาของการเริ่มต้น แต่ต่อไปเมื่อชินกับสภาวะก็จะวางไปเอง ที่จริงแล้วผู้ปฏิบัติเพียงรู้สภาวะธรรมตามจริงแค่นี้ก็เพียงพอแล้ว แต่อีกมุมหนึ่งการรู้ถึเหตุผลก็ถือเป็นโอกาส

เปรียบได้กับนักยิงธนูที่ยิงเป็น ก่ับที่ยิงแบบมีศิลป

ร่างกายและจิตใจ เปรียบเสมือนถังขยะ โดยสารอินทรีย์เคมีที่หลั่งเอิบอาบในร่างกาย คือขยะกาย และอารมณ์ที่สะสมจากการปรุงแต่ง คือขยะใจ ซึ่งทั้งขยะกายและใจ เป็นของร้อน เสียดแทง เมื่อเริ่มมีสติรู้กายใจ ถือเป็นการเปิดฝาที่ปิดถังขยะไว้ ของร้อนจึงคลายออก นามคลายออกก่อนรูป หยาบคายออกก่อนละเอียด

ดังนั้นเริ่มต้นการมีสติรู้ จึงพบความรู้สึก นึกคิด เรื่องราวต่างๆคลายออกมาอย่างมากรวดเร็ว พร้อมอารมณ์อึดอัดที่คลายออกมาพร้อมกัน ซึ่งเราก็มักจะไม่พอใจไม่ปรารถนาให้เกิดขึ้น ต่อต้านโดยเร่งไปยึดกับองค์กรรมฐาน นั่นคือการปิดฝาถังขยะทันที ทำให้ของร้อนพยายามดันออก ผลที่เกิดขึ้นจึงทำให้มึนศีรษะท้ายทอยหนัก คือความไม่เข้าใจในเบื้องต้น เป็นส่วนของอัตตกิลมถานุโยค การไม่ไปยึดกับองค์กรรมฐาน ตรงนี้คือนัยยะที่พระพุทธองค์ตรัสว่า ไม่เพียร

สำหรับการคลายของอารมณ์ และความคิด หากปล่อยให้คิดไปเรื่อยๆ ควรหรือไม่ การปล่อยให้คิดอาจถูกต้องในเบื้องต้นที่ความคิดที่สะสมคลายออก แต่หากปล่อยต่อไปขาดการรู้เท่าทัน จิตก็จะหลงปรุงแต่งต่อจากเรื่องราวของความคิดนั้น ซึ่งถือว่าเป็นการสร้างเหตุแห่งทุกข์ขึ้นใหม่ การไม่ปล่อยให้ความคิดไหลไปเรื่อยๆ ตรงนี้คือนัยยะที่พระพุทธองค์ตรัสว่า ไม่พัก

การตั้งคำถามว่า



ยังตั้งปัญหาไม่ถูก ที่ถูกควรตั้งว่า "ปฏิบัติอย่างไร จึงจะรู้เห็นปฏิจจสมุปบาท" (ปฏิบัติอย่างไร จึงจะรู้เห็นกฎธรรมชาติ) ลองทำความเข้าใจบทความนี้ดู


หลักปฏิจจสมุปบาท แสดงความจริงของธรรมชาติให้เห็นว่า สิ่งทั้งหลายมีลักษณะเป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ที่เรียกว่าไตรลักษณ์ เป็นไปตามกระบวนการแห่งเหตุปัจจัย ไม่มีปัญหาในเรื่องที่ว่า สิ่งทั้งหลายมีหรือไม่มีจริง ยั่งยืนหรือขาดสูญ เป็นต้น แต่ผู้ไม่รู้ความหมายของหลักปฏิจจสมุปบาท มักเข้าใจไตรลักษณ์ผิดพลาด โดยเฉพาะหลักอนัตตานั้น มักได้ยินได้ฟังกันอย่างผิวเผิน แล้วตีความเอาว่า อนัตตาหมายถึงไม่มีอะไร กลายเป็นนัตถิกวาท อันเป็นมิจฉาทิฏฐิอย่างร้ายแรงไปเสีย


ผู้เข้าใจหลักปฏิจจสมุปบาทดีแล้ว ย่อมพ้นจากความเข้าใจผิดแบบต่างงๆ ที่แตกแขนงออกมาจากทฤษฎีทั้งหลายข้างต้นนั้น เช่น ความเชื่อว่าสิ่งทั้งหลายมีมูลการณ์หรือเหตุต้นเค้าเดิมสุด (First Cause) และความเข้าใจว่ามีสิ่งวิเศษนอกเหนือธรรมชาติ (The Supernatural) เป็นต้น ตัวอย่างพุทธพจน์เกี่ยวกับเรื่องนี้ เช่น


“ภิกษุทั้งหลาย เมื่อใดอริยสาวกเห็นปฏิจจสมุปบาทนี้ และปฏิจจสมุปบันธรรม (สิ่งที่อาศัยกัน

เกิดขึ้นตามหลักปฏิจจสมุปบาท) เหล่านี้ ชัดเจนตามที่มันเป็น ด้วยสัมมาปัญญาแล้ว เมื่อ

นั้น การที่อริยสาวกนั้น จะแล่นเข้าหาที่สุดข้างต้นว่า ในอดีต เราได้เคยมีหรือไม่หนอ ? ใน

อดีต เราได้เป็นอะไรหนอ ? ในอดีต เราได้เป็นอย่างไรหนอ ? ในอดีต เราเป็นอะไรแล้วจึง

ได้มาเป็นอะไรหนอ? หรือจะแล่นเข้าหาที่สุดข้างปลายว่า ในอนาคต เราจักมีหรือไม่

หนอ? ในอนาคต เราจักเป็นอะไรหนอ ? ในอนาคต เราจักเป็นอย่างไร? ในอนาคต

เราเป็นอะไรแล้ว จักได้เป็นอะไรหนอ ? เราคืออะไรหนอ? เราเป็นอย่างไรหนอ สัตว์นี้มาจากที่

ไหน แล้วจักไป ณ ที่ไหนอีก ? ดังนี้ ย่อมเป็นสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ เพราะอะไร ? ก็เพราะว่า

อริยสาวกได้เห็นปฏิจจสมุปบาทนี้ และปฏิจจสมุปบันธรรมเหล่านี้ ชัดเจนแล้วตามที่มันเป็น ด้วย

สัมมาปัญญา”


โดยนัยนี้ ผู้เห็นปฏิจจสมุปบาท จึงไม่สงสัยในปัญหาอภิปรัชญาต่างๆ ที่เรยีกว่า อันตคาหิกทิฏฐิ และจึงเป็นเหตุผลที่พระพุทธเจ้าทรงนิ่งเสีย ไม่ตรัสตอบปัญหาเหล่านี้ ในเมื่อใครก็ตามมาทูลถาม โดยตรัสว่า เป็นอัพยากตปัญหา หรือปัญหาที่ไม่ทรงพยากรณ์ เพราะเมื่อเห็นปฏิจจสมุปบาท เข้าใจการที่สิ่งทั้งหลายเป็นไปตามกระบวนการแห่งเหตุปัจจัยแล้ว ปัญหาเหล่านี้ย่อมกลายเป็นเรื่องเหลวไหลไป

สาธุกับมิตรทางธรรมในลานฯ ที่นำบทความในหนังสือพุทธธรรมของท่านเจ้าคุณอาจารย์ฯ พระพรหมคุณาภรณ์ หลวงพ่อประยุทธ์ ปยุตฺโต มาแชร์ให้ทุกท่านได้ศึกษากันอยู่บ่อยๆด้วยครับ

ขออนุญาตมาต่อกันในส่วนของการใช้สติและสมาธิ เพื่อรู้เท่าทันธรรมชาติของกายใจตามข้อเขียนของหลวงปู่นัท ฮันห์ ด้านล่างครับ

อาจจะออกนอกจากหัวข้อที่เขียนอยู่ คือการฝึกสติด้วยการรู้กาย เข้าไปสู่การฝึกสติด้วยการรู้ใจบ้าง แต่เพื่อให้เกิดความต่อเนื่องของบทความ เลยเอามาลงไว้ให้ศึกษากันก่อนนะครับ