น่าเสียดายจริงๆ
ขนาดเห็นความคิดออกมาแล้วน้องเอกอนกลับไม่เอาความเข้าใจมาทำลาย
พยายามคิดปรุงแต่งต่อไปน้องก็ตกลงในหลุมพรางของอวิชชาเสียแล้วละค่ะ

เพราะว่าความคิดนั่นเองเป็นสังขารในปฏิจสมุปบาท เกิดจากอวิชชาเป็นปัจจัย
หากรู้เท่าทันเล่ห์เพทุบายของอวิชชาแล้วไม่ว่าความคิดอะไรออกมาก็จะต้องทำลายทันที

เมื่อไม่รู้เท่าทันสังขารจิตและเป้าหมายที่จะไปก็ยังไม่แน่วแน่จึงถูกหลอกให้หลงเอาได้ง่ายๆ นะคะ
การที่ความเข้าใจยังไม่กระจ่างแจ้งก็เป็นเพราะว่ามันติดอยู่ที่ความคิดนั่นเองค่ะ ^^

หากความกระจ่างเป็นสิ่งที่พี่ให้ได้และน้องเอกอนสามารถรับเอาได้
ผู้ทำความกระจ่างเช่นนั้นแหละคือสิ่งที่น้องต้องสลัดทิ้งไปให้ไกลๆ
แล้วจะกระจ่างแจ้งในความรู้ที่ไม่มีสิ่งใดห่อหุ้มพัวพันเองละค่ะ

ยังไม่ต้องขอบคุณดิฉันก็ได้ค่ะ

หากยังเลือกไม่ถูกระหว่างสองข้อนั้นดิฉันก็ขอแนะนำทางเลือกข้อที่สามให้นะคะ

คุณจางบางฯ ควรจะย้อนกลับไปดูปฏิจสมุปบาทจากพระโอษฐ์ที่คุณยกมา
ลองพิจารณาดูให้ดีว่าส่วนไหนเป็นปฏิจสมุปบาทจากพระโอษฐ์ของแท้
และส่วนไหนเป็นสิ่งที่ผู้แต่งหนังสือเล่มนั้นพยายามยัดใส้เข้าไป



เปรียบเทียบกับ



หากตีความว่ากายสังขารคือลมหายใจแล้ว
ลองกลับไปไล่วงจรปฏิจสมุปบาทดูใหม่ว่าก่อนหน้านั้นมีร่างกายเกิดขึ้นแล้วหรือยังนะคะ
ก็จะทำให้เห็นได้อย่างชัดเจนว่าการตีความเช่นนั้นไม่เป็นไปตามหลักของปฏิจสมุปบาทค่ะ

ทีนี้คุณจะเลือกเชื่อข้อใหนก็สุดแท้แต่ความเข้าใจในการเลือกเฟ้นธรรมของคุณเองนะคะ

ขอโทษนะคะ

ถ้าเป็นเช่นนั้นก็แสดงว่าปฏิจสมุปบาทของคุณกบนอกกะลาเกิดอาการลัดวงจรขึ้นมาแล้วละค่ะ ^^

คุณจางบาง ก็ดูดีแล้ว ว่าที่ตรัสจากพระโอษฐ์หนะ มีอยู่เต็มในพระไตรปิฏกเลยนะ
แต่ที่อธิบาย แตกต่างไปจากนี้ ก็มีแต่ที่แต่งขึ้นมาภายหลังของอรรถกถาเอง

คุณ แฟนตาเซีย จะเชื่อที่มาจาก พระโอษฐ์ หรือที่มาจาก อรรถกถาหละคะ

สำหรับการตีความ แล้วไม่สามารถลงกันได้ตามต้นแบบที่มาจากพระโอษฐ์ ก็เพราะความรู้
ของเรายังไม่ถึงก็ได้นี่คะ เพราะจางบางเจอคนที่เขาอธิบายได้อย่างหมดคำโต้แย้งก็มีคะ

และคุณจางบางเองก็ ขอไม่อธิบายหรอกนะคะ เพราะกลัวจะโดนรุมฉีกเป็นชิ้นๆ
ขอเก็บไว้ในใจเงียบๆดีกว่า

กระผมว่า...จะเชื่อจากไหนก็ถูกหมด...หากทำให้เราลด ละ เลิก กิเลสราคะตัณหาอุปาทาน..ได้

หากเชื่อแล้ว..ก็ยังลดไม่ได้

ยังจะสำคัญว่า..ความเชื่อนั้นถูกอยู่อีกหรือ

ขอบคุณค่ะ การแสดงความเห็นของพี่แฟนต้า
ทำให้เอกอนเห็นแง่มุมที่เคยมองเห็นไม่ถนัด

และคำเตือนสติของพี่ เอกอนกราบขอบพระคุณอย่างสูงค่ะ

เอกอนจะพยายามระลึกและนำคำแนะนำของพี่ไปทำค่ะ
แต่กระทู้นี้ ขอเอกอนไหลอีกนิดส์ นะคะ เพราะเมื่อเช้าเอกอนตรึกถึงสิ่งนั้นจริง ๆ
เพราะเอกอนเห็นว่า/เข้าใจว่า มันไม่ใช่รูป
แต่การเป็นนาม หรือไม่ใช่นามนั้น ยังเป็นสิ่งที่เหมือนกับว่ามันก่ำ ๆ กึ่ง ๆ อยู่
จนตะกี้ ได้หยิบ ๖. ปัจจยาการวิภังค์ สุตตันตภาชนีย์
และอ่านต่อไปยังวิภังค์บทต่อไป ก็เจอวิภังค์บทนี้ค่ะ

เหตุจตุกกะ
[อวิชชามูลกนัย]
[๒๗๘] สังขารมีอวิชชาเป็นเหตุ เกิดเพราะอวิชชาเป็นปัจจัย
วิญญาณมีสังขารเป็นเหตุ เกิดเพราะสังขารเป็นปัจจัย
นามมีวิญญาณเป็นเหตุ เกิดเพราะวิญญาณเป็นปัจจัย
อายตนะที่ ๖ มีนามเป็นเหตุ เกิดเพราะนามเป็นปัจจัย
ผัสสะมีอายตนะที่ ๖ เป็นเหตุ เกิดเพราะอายตนะที่ ๖ เป็นปัจจัย
เวทนามีผัสสะเป็นเหตุ เกิดเพราะผัสสะเป็นปัจจัย
ตัณหามีเวทนาเป็นเหตุ เกิดเพราะเวทนาเป็นปัจจัย
อุปาทานมีตัณหาเป็นเหตุ เกิดเพราะตัณหาเป็นปัจจัย
ภพเกิดเพราะอุปาทานเป็นปัจจัย
ชาติเกิดเพราะภพเป็นปัจจัย
ชรามรณะเกิดเพราะชาติเป็นปัจจัย
ความเกิดขึ้นแห่งกองทุกข์ทั้งมวลนี้ ย่อมมีด้วยประการอย่างนี้

ส่วนที่พี่กล่าวว่า
"หากจะอธิบายสังขารในปฏิจสมุปบาทก็ไม่ใช่ทั้งรูปและนาม"

ซึ่งในกรณี
เหตุจตุกกะ
[อวิชชามูลกนัย]
[๒๗๘] สังขารมีอวิชชาเป็นเหตุ....... นี้

กล่าวถึง "นาม" เมื่อมีวิญญาณมีสังขารเป็นปัจจัยแล้ว



และ สำหรับพระอรหันต์ ท่านไม่มีอวิชาแล้ว..... ดังนั้น

กราบขอบพระคุณพี่แฟนต้าอีกครั้ง
สำหรับการสละเวลามาแสดงความคิดเห็นที่กระทู้นี้ค่ะ

มันจะไปแตกต่างกันตรงไหนครับ มันก็โฮฮับคนเดิม เพียงแต่จากคนๆเดียวต้องมาทำหน้า
เป็นพ่อหรือเป็นปู่

วงปฏิจสมุบาทมันเป็นวงกลมหมุนเวียน ในวงนี้ที่เราต้องพิจารณามันมีสองที่คือ
ในส่วนของสังขารกับในส่วนของรูปนาม ความสำคัญมันอยู่ที่ว่า เราจะเริ่มจากจุดไหน
ของวงกลม ระหว่างสังขารกับรูปนาม

ถ้าเริ่มจากรูปนาม รูปนามก็เป็นโฮฮับถ้าเริ่มจากสังขาร สังขารก็เป็นโฮฮับ
สมมุติว่าเราเริ่มจาก รูปนามเป็นโฮฮับ รูปก็คือร่างกายของโฮ นามก็เป็นในส่วนจิต
ในส่วนจิตหรือนามนี้จะมี สังขารขันธ์ประกอบอยู่ด้วย โดยมวลของจิตปุถุชนจะมีสิ่งที่เรียกว่า
ความยึดมั่นถือมั่นคอบควบคุมอยู่
เมื่อวงปฏิจฯหมุนต่อไปจนไปถึงมรณะ รูปนามต้องแยกจากกัน รูปหรือร่างกายก็จะกลายเป็น
ธาตุสี่ตามธรรมชาติ ส่วนนามหรือจิตก็จะเหลือไว้ในส่วนที่เป็นสังขารขันธ์
สังขารขันธ์ของปุถุชนมันประกอบด้วยอวิชา มันก็คือสังขารตัวถัดจากอวิชาในวงปฏิจฯนั้นแหล่ะ

หรือถ้าจะเอาสังขารในวงปฏิจฯเป็นโฮฮับก็เป็นลักษณะเดียวกัน เพราะมันเป็นวัฏจักรแห่งจิต
หมุนเวียนซ้ำซากเป็นวงกลมของบุคคลคนหนึ่งครับ

ในวงปฏิจสมุบาททั้งวงนั้น อันที่จริงมันก็คือความยึดมั่นถือมั่นครับ
หรือในวงทั้งวงก็คือโฮฮับ หรือโฮฮับก็คืออวิชาที่เดินรอบวงจนกลับมาจุดเดิม

ถ้าคุณเข้าใจในปริยัติผิด มันก็จะทำให้ขั้นตอนในการปฏิบัติมันเกิดการสับสนครับ
ที่สำคัญพระพทธองค์ท่านทรงเน้นสอนเรื่องจิตนะครับ
สิ่งที่เป็นทุกข์ สิ่งที่เวียนว่ายตายเกิดมันเป็นจิตนะครับ มันไม่ใช่ร่างกาย
ร่างกายที่คงสภาพเป็นรูปได้ก็ชาติเดียว ถ้าเป็นชาติภพใหม่มันก็เป็นร่างกายอันใหม่

นี่ขนาดพระธรรมสู้อุตสาห์แยกไว้เป็นสัดส่วนแล้วน่ะว่ารูป ว่านาม
ยังมาผสมปนเปกันอีก

อีกอย่างครับถ้าไม่สามารถอธิบายหาข้อมูลมาอธิบายให้คนอื่นฟังได้
ก็ไม่ควรโมเมเฉไฉไปว่า ไม่ผิด มันจะเกิดผลเสียกับผู้ไม่รู้นะครับ

การศึกษาพระธรรมด้วยความเข้าใจแล้ว เราต้องยึดเอาประเด็นหัวข้อธรรมของพระพุทธเจ้าเป็นหลัก
ไม่ใช่ไปยึดเอาคำแปลต่างๆในตำราบางเล่ม
คนที่เข้าใจแก่นคำสอนของพระพุทธเจ้าแล้ว เขาจะสนใจแต่หัวข้อพระธรรม
ส่วนคำแปลไม่ได้อยู่ในสายตาหรอกครับ

จะอธิบายในประเด็นนี้ให้ฟังครับ ในวงปฏิจสมุบาททั้งวง
มันอยู่ภายใต้การบังคับของ "ความยึดมั่นถือมั่น"

และไอ้อุปทานที่คุณบอกว่าเป็น ความยึดมั่นถือมั่น แท้แล้วไม่ใช่ครับ
เพียงแต่ว่า มันถูกควบคุมด้วยความยึดมั่นถือมั่นต่างหากครับ

จริงๆแล้วอุปาทานที่คุณว่ามันเป็น "ความหลงหรือโมหะครับ"

ตลกดีครับ เห็นชี้หน้าประนามผมว่า มองอะไรแค่มุมเดียว
พอผมอธิบายให้ฟังว่าผมไม่ได้มองอะไรมุมเดียว ก็มากระแนะกระแหน่อีกว่า
เอาเรื่องหนึ่งมาผสมปนเปกัน มิหน่ำยังกล่าวในทำนองว่าผมไม่เข้าใจธรรม

อพุโถ่! เรื่องมันทำไมหมุนกลับตาลปัตรแบบนี้ครับ

คุณแฟนตาเซียครับ ก่อนจะย้อนชาวบ้านด้วยวาจาที่เสียดสีแบบนี้
ผมว่าคุณควรไปดูเหตุที่มาก่อนนะครับว่าอะไรเป็นอะไร

ในกระทู้ที่คุณไปเอามาอ้าง กลับไปดูให้ดีซิครับว่าผมเป็นคนเริ่มที่จะกล่าวชื่อ
คุณหรือลูกศิษย์คุณหรือครับ ความเห็นของผมกล่าวโดยรวมๆไม่เฉพาะเจาะจงใคร
ทั้งๆที่หัวขอกระทู้ได้กล่าวชื่อนั้นไว้ เนื้อหาที่คุณผมมุ่งตรงไปที่ แอดมินกับจขกทที่
เป็นปัญหานะครับ
ส่วนชื่อแม่นางฮานะ แม่ยอดขมองอิ่มของผมกับคุณกามฯนั้น
เป็นคุณกามฯแกไปเอามาอ้างกับผมเองครับ จนคุณเข้าไปแซวคุณกามแกว่ายังไม่ลืม
แม่น้องนางฮานะ ที่ผมอ้างชื่อน้องเขาก็อ้างไปด้วยเหตุปัจจัยครับ จริงๆแล้วไม่อยากเอ่ย
เพราะเอ่ยที่ไรหัวหมุนติ้วทุกที

อยู่กับพุทโธนะข่ะ กิเลสหนานะข่ะ มิจฉาทิฐินะข่ะ ยังฮาได้อีกข่ะ
พุทโธคือตัวรู้ ตัวรู้คือพุทโธนะข่ะ ยังฮาได้อีกข่ะ

สงสัยไม่เข้าใจเรื่องสัมมาทิฐิเรื่องปัญญา ปัญญามันเกิดจากการได้เห็นสภาวะ
ที่เกิดขึ้น ตั้งอยู่และดับไปของอารมณ์ หรือกล่าวอีกนัยว่า เห็นความไม่เที่ยงของ
จิตสังขาร สิ่งที่ว่านี้จะเกิดเป็นปัญญาของอริยะ

การเห็นจิตสังขารไม่เที่ยง คือการเห็นไตรลักษณ์ที่เป็นอนิจจัง
การเห็นในลักษณะนี้คือเห็นเหตุปัจจัยและดับตามกฎ
การดับของจิตสังขารแบบดับเหตุ จะต้องอาศัยวิชชามาดับ
ในปุถุชนยังขาดวิชชา ยังไม่ดับเหตุมันก็ยังเป็นเชื้อตามหลักของอิทัปปัจยตา

ก็ตามที่คุณบอกมองอะไรมองหลายๆมุมซิครับ

ขันธ์5 คือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ
สังขารธรรม คือ ขันธ์5
ขันธ์5 คือ สังขารธรรม
สังขารธรรม คือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ
สังขารธรรม คือ จิต เจตสิก รูป
สังขารธรรม คือ จิต(หมายถึงวิญญาณทั้งหมด) เจตสิก(คือเวทนา สัญญา สังขาร) รูป(ก็คือ รูป)

สังขารธรรม บางครั้ง กว่าสั้นๆ ว่า สังขาร...............ทำให้ไปสับสน กับสังขารขันธ์ ที่อยู่ในสังขารธรรมอีกที

การพูดว่า สังขาร บางครั้งจึงหมายถึง สังขารธรรม
บางครั้ง หมายถึง สังขารขันธ์

ส่วน สังขาร ในปฏิจจสมุปบาท .......................................นั่น ก็ต้องว่ากันไป


ส่วนคำว่า สังขารทั้งหลายทั้งปวงไม่เที่ยง

ลงได้ว่า

สังขารขันธ์ ไม่เที่ยง ก็ได้
สังขารธรรม ไม่เที่ยง ก็ได้

แต่ความหมาย คงหมายถึง สังขารธรรม มากกว่า..................ไม่เที่ยง

พูดอีก นัย หนึ่ง ก็คือ ขันธ์5 ไม่เที่ยง

แบบว่าเมื่อวานเอกอนจบลงที่

"และ สำหรับพระอรหันต์ ท่านไม่มีอวิชาแล้ว..... ดังนั้น"

ตอนเช้าตื่นมา อยู่ ๆ ก็ดันปรากฎการตรึกไปถึงสังโยชน์ 10

ทำให้เอกอนเห็นภาพความสอดคล้องแห่งสภาวะธรรมของอริยะแต่ละระดับ ในการเห็นธรรม

และทำไมทั้ง ๆ ที่เราก็ท่องปฏิจจสมุปบาทได้ ท่องอะไรต่อมิอะไรได้กันมากมาย
รู้บทธรรมกันตั้งมากมาย
แต่ทำไม เราต่างถึงได้ยังไม่บรรลุธรรมสักที

เพราะธรรมใด ถ้าจะกระทำให้เห็นแจ้งในธรรมนั้น ๆ ได้
อย่างน้อย ๆ ผู้ที่จะกระทำการเพื่อความเห็นแจ้งในธรรมนั้น ๆ
ต้องเห็นการปรากฎของธรรมนั้น ๆ และเห็นอริยะสัจจ์ในธรรมนั้น ๆ
เมื่อนั้น จึงรู้(วิชา)ความเป็นจริงแห่งธรรมนั้น ๆ จิตจึงคลายความยึดติด ยึดมั่นในธรรมนั้น ๆ

การคลายวงรอบปฏิจจสมุปบาท(ในสายดับ)อย่างสมบูรณ์ตลอดสาย ก็เช่นนั้น เช่นกัน



สังโยชน์ ๑๐ และอนุสัย ๗

สังโยชน์ ๑๐ กิเลสที่ผูกมัดจิตใจไว้กับทุกข์ ธรรมที่มัดสัตว์ไว้กับทุกข์ (เรียงลำดับตาม อริยมรรค)

โอรัทภาคิสังโยชน์ สังโยชน์เบื้องต่ำเป็นอย่างหยาบเป็นในภพอันต่ำ

๑. สักกายทิฏฐิ มีความเห็นว่าขันธ์ ๕ เป็นเรา เป็นของเรา เป็นว่ามีตัวตน ยึดกายของตน ความเห็นเข้าข้างตน

๒.วิจิกิจฉา ความลังเลสงสัย ความเคลือบแคลงในกุศลธรรมทั้งหลาย สงสัยเพราะไม่รู้

๓.สีลัพพตปรามาส ความยึดถือศีลถือพรตอย่างงมงายคิดว่าขลังว่าศักดิ์สิทธิ์ คิดว่าจะบริสุทธิ์หลุดพ้นได้โดยไม่ต้องอาศัยสมาธิและปัญญา เชื่อถือโชคลาง เพื่อเชื่อพิธีกรรม เป็นการลูบคลำศีล

๔.กามราคะ ความกำหนัดยินดีใน กามคุณ ๕
๑.รูป
๒.เสียง
๓.กลิ่น
๔.รส
๕.โผฏฐัพพะ

๕.ปฏิฆะ ความกระทบกระทั่งทางใจ ทำให้ไม่พอใจ ความขัดใจ หงุดหงิดด้วยอำนาจ โทสะ



อุทธัมภาคิยสังโยชน์ สังโยชน์เบื้องสูงเป็นอย่างละเอียดเป็นไปแม้ในภพอันสูง

๖.รูปราคะ ติดใจใน รูปธรรม (สิ่งที่มีรูป) ติดใจในอารมณ์แห่ง รูปฌาน ๔ (ฌานมีรูปธรรมเป็นอารมณ์)

๗.อรูปราคะ ติดใจใน อรูปธรรม ติดใจในอารมณ์แห่ง อรูปฌาน ๔ (ฌานที่มีอรูปธรรมเป็นอารมณ์)

๘.มานะ ความถือตนโดยความรู้สึกว่าเป็นนั่นเป็นนี่ เราดีกว่าเขา เราเลวกว่าเขา เราเสมอเขา

๙.อุทธัจจะ อารมณ์ฟุ้งซ่าน จิตส่าย ใจวอกแวก

๑๐.อวิชชา ความไม่รู้แจ้ง (ไม่รู้ใน อริยสัจจ์ ๔) อวิชชา ๔

๑. ไม่รู้ใน ทุกข์
๒. ไม่รู้ใน ทุกขสมุทัย
๓. ไม่รู้ใน ทุกขนิโรธ
๔. ไม่รู้ใน ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา
ไม่รู้ใน อดีต ไม่รู้เหตุการณ์
ไม่รู้ใน อนาคต
ไม่รู้ทั้ง อดีต ทั้ง อนาคต
ไม่รู้ ปฏิจจสมุปบาท


http://www.kanlayanatam.com/sara/sara46.htm

ขอบคุณที่มา

อนุสัย ๗ กิเลสที่นอนเนื่องอยู่ใน สันดาน

เหมือนตะกอนนอนอยุ่ที่ก้นภาชนะ ตะกอนจะฟุ้งขึ้นมาทำน้ำให้ขุ่นเพราะมีคนไปกระทบหรือกวนภาชนะฉันใด อนุสัยกิเลสก็เช่นเดียวกัน จะฟุ้งขึ้นมาทำจิตให้ขุ่นมัว ต่อเมื่อมีอารมณ์ภายนอกมากระทบเช่นเดียวกันฉันนั้น

อนุสัย (สังโยชน์๗)

๑. กามราคะ ความกำหนัดในกาม ความอยากได้ติดใจในกาม

๒.ปฏิฆะ ความขัดใจ ความหงุดหงิดขัดเคือง คือ โทสะ

๓.ทิฏฐิ ความเห็นผิด

๔.วิจิกิจฉา ความลังเล ความเคลือบแคลงในกุศลธรรมทั้งหลาย

๕.มานะ ความถือตัว

๖.ภวราคะ ความกำหนัดในภพ

๗.อวิชชา ความไม่รู้จริง คือ โมหะ

กิเลสานุสัย กิเลสจำพวก อนุสัย กิเลสที่นอนเนื่องอยู่ในสันดาน จะปรากฏเมื่อ อารมณ์ มายั่วยุเหมือนตะกอนน้ำที่อยู่ก้นโอ่ง ถ้าไม่มีคนกวนตะกอนก็นอนเฉยอยู่ ถ้ากวนน้ำเข้าตะกอนก็ลอยขึ้น

สันดาน ความสืบต่อแห่งจิต คือกระแสจิตที่เกิดดับต่อเนื่องกันมา ในภาษาไทยมักใช้ในความหมายว่าอุปนิสัยที่มีมาแต่กำเนิด

ราคะ ความกำหนัด ความยินดีในกาม ความติดใจ หรือความย้อมใจติดอยู่ในอารมณ์

ราคี ผู้มีความกำหนัด มลทิน เศร้าหมอง มัวหมอง

มลทิน ความมัวหมอง ความไม่บริสุทธิ์ เช่นผ้าขาวเมื่อเป็นจุดสีต่าง ๆ ก็เรียกว่าผ้ามีมลทิน

เวร ความแค้นเคือง ความปองร้ายกัน ความคิดร้ายตอบแก่ผู้ทำร้าย ในภาษาไทยใช้อีกความหนึ่งด้วยว่า คราว รอบ การผลัดกันเป็นคราว ๆ ตรงกับ วาร หรือ วาระ ในภาษาบาลี

กำหนัด ยินดี ความยินดี

โยคธรรม ธรรมคือกิเลสเครื่องประกอบ ในข้อความว่า “ เกษมจากโยคธรรม ” คือ ความพ้นภัยจากกิเลส

โยคะ ๑.กิเลสเครื่องประกอบ คือประกอบสัตว์ไว้ในภพ หรือผูกสัตว์ดุจเทียมไว้กับแอก มี ๔ คือ
๑. กาม ๒. ภพ ๓. ทิฏฐิ ๔. อวิชชา

๒.ความเพียร

http://www.kanlayanatam.com/sara/sara46.htm

ขอบคุณที่มา

ขอกราบบูชาคุณพระพุทธองค์
พระองค์สอนธรรมอันลึกซึ้ง และเข้าใจตามได้ยากจริง ๆ

ขอกราบขอบคุณกัลยาณมิตรทุกท่านที่ได้เข้ามาร่วมเสวนาธรรมในกระทู้นี้
ซึ่งเป็นการช่วยต่อเติมแง่มุมในการพิจารณาธรรม....