เมื่อได้พิจารณาคำของพระพุทธเจ้าแล้ว

1/ทำให้เข้าใจว่า เพราะตัณหานั่นเอง
คือมูลเหตุที่ทำให้จิตไม่เย็น ทำให้จิตไม่พ้นไปด้วยดี
ทำให้จิตไม่ว่างจากภพ ไม่พ้นไปจากชาติ ชรา มรณะ

2/ตัณหา สามารถทำให้ดับลงไปได้ในขณะที่ร่างกายนี้ยังไม่แตกทำลาย

3/เวทนา ทั้งหลายไม่ใช่สิ่งจะต้องห้ามไม่ให้เกิด

4/เวทนาทั้งหลาย หากไม่มีตัณหาเข้าไปเกี่ยวข้องผูกพันด้วยแล้ว เวทนานั้นจักกลายเป็นของเย็นทันที


ทำอย่างไร ตัณหาจึงจะไม่ปรากฏ?
...ด้วยการเห็นว่า เวทนานั้นไม่เที่ยง เวทนาเป็นของแปรปรวน
เวทนานั้นไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน แต่อย่างไร
...ด้วยการเจริญมรรคมีทั้งแปด
...ด้วยเจริญสติปัฏฐาน๔ เจริญอานาปานสติ
ตามแบบฉบับที่พระพุทะธเจ้าทรงทิ้งเอาไว้ให้เป็นพุทธมรดก...

เจ๋งเป้ง

ขออนุญาต นำคำของพระพุทธเจ้า มาแสดงนะครับ

ภิกษุ ท.! เราจักแสดงแก่พวกเธอ ถึงเรื่อง ตัณหา
อันมีธรรมชาติเหมือนข่ายเป็นเครื่องดักสัตว์
มีธรรมชาติไหลนอง แผ่กว้าง เป็นเครื่องเกาะเกี่ยวของสัตว์,

ซึ่งด้วยตัณหานั้นเอง สัตว์โลกนี้ ถูกปกคลุมหุ้มห่อไว้
ถูกทำให้ยุ่งเหยิงเหมือนด้ายยุ่ง ประสานกันสับสนดุจรังนก
นุงนังเหมือนพงหญ้ามุญชะ-และปัพพชะ จึงไม่ล่วงพ้นอบาย ทุคติ วินิบาต และสังสารวัฏไปได้.
พวกเธอจงฟังข้อความนั้น ทำในใจให้สำเร็จประโยชน์ เราจักกล่าวบัดนี้.


ครั้งภิกษุทั้งหลายเหล่านั้น ทูลสนองรับพระพุทธดำรัสแล้ว,
พระผู้มีพระภาคเจ้า จึงได้ตรัสพระพุทธวจนะนี้ว่า :-


ภิกษุ ท.! ตัณหานั้น เป็นอย่างไรเล่า
จึงชื่อว่ามีธรรมชาติเหมือนข่ายเป็นเครื่องดักสัตว์มีธรรมชาติไหนนอง แผ่กว้าง
เป็นเครื่องเกาะเกี่ยวของสัตว์, ซึ่งด้วยตัณหานั้นเอง สัตว์โลกนี้ถูกปกคลุมหุ้มห่อไว้
ถูกทำให้ยุ่งเหยิงเหมือนด้ายยุ่ง ประสานกันสับสนดุจรังนก นุงนังเหมือนพงหญ้ามุญชะและ
ปัพพชะ จึงไม่ล่วงพ้นอบาย ทุคติ วินิบาต และสังสารวัฏไปได้?

ภิกษุ ท.! ตัณหาวิจริต (ความนึกที่ซ่านไปด้วยอำนาจแห่งตัณหา) ๑๘ อย่าง
ที่เข้าไปจับยึดขันธ์อันเป็นภายใน
และตัณหาวิจริต ๑๘ อย่าง ที่เข้าไปจับยึดขันธ์อันเป็นภายนอก เหล่านี้ มีอยู่.


ภิกษุ ท.! ตัณหาวิจริต (ความนึกที่ซ่านไปด้วยอำนาจแห่งตัณหา)
๑๘ อย่าง ที่เข้าไปจับยึดขันธ์อันเป็นภายใน เหล่านั้น เป็นอย่างไรเล่า?

ภิกษุ ท.! ตัณหาวิจริต ๑๘ อย่าง ที่เข้าไปจับยึดขันธ์ อันเป็นภายใน นั้นคือ
เมื่อมีความนึกไปในทาง ที่ว่า "เรามี เราเป็น" ดังนี้ ก็เกิด
ความนึกที่เป็นไปตามอำนาจแห่งตัณหา ว่า "เรามีอยู่ เป็นอยู่" ดังนี้ ๑,
ว่า "เราเป็นอย่างนี้ ๆ" ดังนี้ ๑,
ว่า "เราเป็นอย่างนั้น ๆ (คืออย่างเดียวกันกับคู่เปรียบ)" ดังนี้ ๑,
ว่า "เราเป็นอย่างอื่น (คือแตกต่างตรงกันข้ามจากคู่เปรียบ)" ดังนี้๑,
ว่า "เราเป็นผู้ไม่เที่ยงไม่ยั่งยืน" ดังนี้ ๑,
ว่า "เราเป็นผู้เที่ยงผู้ยั่งยืน" ดังนี้ ๑,
ว่า “เราพึงมีอยู่ พึงเป็นอยู่” ดังนี้ ๑ ,
ว่า “เราพึงเป็นอย่างนี้ ” ๆ ดังนี้ ๑ ,
ว่า “เราพึงเป็นอย่างนั้น ๆ”ดังนี้ ๑,
ว่า “เราพึงเป็นอย่างอื่น” ดังนี้ ๑,
ว่า "เราพึงมีอยู่ พึงเป็นอยู่ ดังนี้ ๑,
ว่า "ขอให้เราเป็นอย่างนี้ ๆ" ดังนี้ ๑,
ว่า "ขอให้เราเป็นอย่างนั้น ๆ" ดังนี้ ๑,
ว่า"ขอให้เราเป็นอย่างอื่น" ดังนี้ ๑,
ว่า "เราจักมีอยู่ จักเป็นอยู่" ดังนี้ ๑,
ว่า "เราจักเป็นอย่างนี้ ๆ" ดังนี้ ๑,
ว่า "เราจักเป็นอย่างนั้น ๆ" ดังนี้ ๑,
ว่า "เราจักเป็นอย่างอื่น" ดังนี้๑.
ภิกษุ ท.! เหล่านี้แล ชื่อว่า ตัณหาวิจริต ๑๘ อย่าง ที่เข้าไปจับยึดขันธ์อันเป็นภายใน.


ภิกษุ ท.! ตัณหาวิจริต (ความนึกที่ซ่านไปด้วยอำนาจแห่งตัณหา)๑๘ อย่าง
ที่เข้าไปจับยึดขันธ์อันเป็นภายนอก เป็นอย่างไรเล่า?

ภิกษุ ท.!ตัณหาวิจริต ๑๘ อย่าง ที่เข้าไปจับยึดขันธ์อันเป็นภายนอก
คือ เมื่อมีความนึกไปในทางที่ว่า "เรามี เราเป็น ด้วยสิ่ง (คือขันธ์อันเป็นภายนอก) นี้" ดังนี้
ก็เกิดความนึกที่เป็นไปตามอำนาจแห่งตัณหา
ว่า "เรามีอยู่ เป็นอยู่ ด้วยสิ่ง (คือขันธ์อันเป็นภายนอก)นี้" ดังนี้ ๑,
ว่า "เราเป็นอย่างนี้ ๆ ด้วยสิ่งนี้" ดังนี้ ๑,
ว่า "เราเป็นอย่างนั้น ๆด้วยสิ่งนี้" ดังนี้ ๑,
ว่า "เราเป็นอย่างอื่นด้วยสิ่งนี้" ดังนี้ ๑,
ว่า "เราเป็นผู้ไม่เที่ยง ไม่ยั่งยืน ด้วยสิ่งนี้" ดังนี้ ๑,
ว่า "เราเป็นผู้เที่ยง ผู้ยั่งยืน ด้วยสิ่งนี้" ดังนี้ ๑,
ว่า"เราพึงมีอยู่ พึงเป็นอยู่ ด้วยสิ่งนี้" ดังนี้ ๑,
ว่า "เราพึงเป็นอย่างนี้ ๆ ด้วยสิ่งนี้" ดังนี้ ๑,
ว่า "เราพึงเป็นอย่างนั้น ๆ ด้วยสิ่งนี้" ดังนี้ ๑,
ว่า "เราพึงเป็นอย่างอื่น ด้วยสิ่งนี้" ดังนี้ ๑,
ว่า "ขอให้เรามีอยู่ เป็นอยู่ ด้วยสิ่งนี้" ดังนี้ ๑,
ว่า "ขอให้เราเป็นอย่างนี้ ๆ ด้วยสิ่งนี้" ดังนี้ ๑,
ว่า "ขอให้เราเป็นอย่างนั้น ๆ ด้วยสิ่งนี้" ดังนี้ ๑,
ว่า "ขอให้เราเป็นอย่างอื่น ด้วยสิ่งนี้" ดังนี้ ๑,
ว่า "เราจักมีอยู่ จักเป็นอยู่ ด้วยสิ่งนี้"ดังนี้ ๑,
ว่า "เราจักเป็นอย่างนี้ ๆ ด้วยสิ่งนี้" ดังนี้ ๑,
ว่า "เราจักเป็นอย่างนั้น ๆ ด้วยสิ่งนี้" ดังนี้ ๑,
ว่า "เราจักเป็นอย่างอื่น ด้วยสิ่งนี้" ดังนี้ ๑, ภิกษุ ท.!
เหล่านี้แล ชื่อว่า ตัณหาวิจริต ๑๘ อย่าง ที่เข้าไปจับยึดขันธ์อันเป็นภายนอก.

ภิกษุ ท.! ด้วยเหตุนี้แหละ
ตัณหาวิจริต ๑๘ อย่าง ที่เข้าไปจับยึดขันธ์อันเป็นภายในด้วย
และตัณหาวิจริต ๑๘ อย่าง ที่เข้าไปจับยึดขันธ์อันเป็นภายนอกด้วย
เหล่านี้แล เรียกว่า ตัณหาวิจริต๓๖ อย่าง.

ภิกษุ ท.! ด้วยเหตุนี้แหละ ตัณหาวิจริตอย่างนี้แล
เป็นอดีต ๓๖อย่าง,
เป็นอนาคต๓๖ อย่าง,
และปัจจุบัน ๓๖ อย่าง,
รวมเป็นตัณหาวิจริต๑๐๘ อย่าง.

ภิกษุ ท.! นี่แลคือ ตัณหานั้น อันมีธรรมชาติเหมือนข่ายเป็นเครื่องดักสัตว์
มีธรรมชาติไหลนอง แผ่กว้าง เป็นเครื่องเกาะเกี่ยวของสัตว์

ซึ่งด้วยตัณหานั้นเอง สัตว์โลกนี้ ถูกปกคลุมหุ้มห่อไว้ถูกทำ ให้ยุ่งเหยิงเหมือนด้ายยุ่ง
ประสานกับสับสนดุจรังนก นุงนังเหมือนพงหญ้ามุญชะและปัพพชะ
จึงไม่ล่วงพ้นอบาย ทุคติ วินิบาต และสังสารวัฏไปได้ แล.
- จตุกฺก. อํ. ๒๑/๒๘๙/๑๙๙.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
หญ้าสองชนิดนี้ เคยแปลกันว่า หญ้ามุงกระต่ายและหญ้าปล้อง แต่ไม่มีหลักฐานที่แน่นอน.
ในที่นี้จึงไม่แปลไว้.



เข้าใจว่า พระสูตรนี้ คงทำให้เข้าใจที่มาของคำว่าตัณหา๑๐๘ ได้ชัดเจนกันทั่วถึง
เมื่อใดที่เกิดรู้สึกว่า มีเรา ของเรา เป็นเรา เป็นของเรา ฯลฯ ขึ้นมาเมื่อใด
เมื่อนั้นให้เข้าใจได้ว่า มีการเกิดขึ้นของตัณหาแล้ว

ตัณหา ก็มีการเกิดดับ อยู่เป็นธรรมดา
มันมีช่องว่าง ระหว่างการเกิดดับของตัณหา อยู่
หากผู้ใดค้นหาพบ ช่องว่างตรงนั้น ก็ถือว่าเป็นความโชคดี(ภควา)ของผู้นั้น
อยู่ตรงนั้นได้นานเท่าใด ก็โชคดีเท่านั้น ครับ

ค่ะ...

รู้สึกเข้าใจยาก แต่ก็วิจิตรพิศดารดี
และรู้สึกว่า ตัณหามันละยาก โคตรๆ