พระมหาสัตว์เจ้าจึงทูลท้าวเธอว่า
ขอเดชะพระมหาราชเจ้าถ้าเช่นนั้น
พระองค์โปรดเลือกถือเอาทรัพย์สมบัติไปตามพระประสงค์เถิด

เมื่อจะทรงแสดงทรัพย์สมบัติ
จึงกราบทูลว่ากองเงินและกองทองของข้าพระพุทธเจ้านี้มากมาย
สูงประมาณเท่าต้นตาล

พระองค์จงตรัสสั่งให้พวกราชบุรุษนี้ไปจากนาคพิภพนี้
แล้วจงตรัสสั่งให้สร้างพระราชวังด้วยทองคำ
ให้สร้างกำแพงด้วยเงินเถิด
นี้กองแก้วมุกดาอันเจือปนด้วยแก้วไพฑูรย์ ห้าพันเล่มเกวียน
พระองค์จงตรัสสั่งให้ราชบุรุษขนไปจากนาคพิภพนี้
แล้วให้ลาดลง ณ ภูมิภาคภายในพระราชฐาน

ภูมิภาคภายในพระราชฐาน
ก็จักสะอาดปราศจากเปลือกตมและละอองธุลี

ขอเดชะพระองค์ผู้เป็นราชาอันประเสริฐผู้ทรงพระปรีชาอันล้ำเลิศ
ขอพระองค์โปรดเสวยราชสมบัติครอบครองพระนครพาราณสี
อันมั่งคั่งสมบูรณ์ สง่างามล้ำเลิศ
ดุจทิพยวิมานเห็นปานฉะนี้เถิด พระเจ้าข้า

พระราชาทรงสดับถ้อยคำของพระมหาสัตว์แล้วก็ทรงรับไว้
พระมหาสัตว์จึงให้พนักงานเภรี เที่ยวตีกลองประกาศว่า

ราชบุรุษทั้งปวงจงพากันขนเอาทรัพย์สมบัติ
มีเงินทองเป็นต้นไปตามปรารถนาเถิด
แล้วเอาเกวียนหลายร้อยเล่มบรรทุกทรัพย์สมบัติส่งถวายพระราชา

พระราชาเสด็จออกจากนาคพิภพ
กลับไปสู่พระนครพาราณสี ด้วยยศบริวารเป็นอันมาก
เล่ากันว่านับแต่นั้นมา พื้นชมพูทวีปจึงเกิดมีเงินมีทองขึ้น

พระบรมศาสดา ครั้นทรงนำพระธรรมเทศนานี้มาแล้วจึงตรัสว่า

“โปราณกบัณฑิตทั้งหลายละนาคสมบัติแล้ว
อยู่รักษาอุโบสถศีลด้วยอาการอย่างนี้”

จากนั้นทรงประชุมชาดกว่า

“หมองูในครั้งนั้นได้มาเป็นพระเทวทัตในบัดนี้
นางนาคกัญญาสุมนาเทวี ได้มาเป็นราหุลมารดา
พระเจ้าอุคคเสนราชได้มาเป็นพระสารีบุตร
ส่วนจัมเปยยนาคราชได้มาเป็นเราผู้ตถาคตฉะนี้แล”

(มีต่อ)

[ภูริทัตตนาคราช หนึ่งในทศชาติชาดก]

• พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก
เล่ม ๓ ภาค ๑ - หน้าที่ ๗๖

นอกจาก จัมเปยยนาคราช แล้ว
ยังมีการบำเพ็ญบารมีของพญานาคอีกหลายเรื่อง
คือในการบำเพ็ญศีลบารมี
เมื่อครั้งเป็นสีลวนาคราช
ในกาลที่เป็น ภูริทัตตนาคราช
ในกาลที่เป็น ฉัททันตนาคราช

ในคัมภีร์รุ่นหลังก็กล่าวถึงพญานาคมากมาย
เช่นใน ตำนานสิงหนวัติ กล่าวว่า

เมื่อเจ้าเมืองสิงหนวัติอพยพคนมาจากทางเหนือ
พญานาคแปลงกายมาช่วยชี้ที่ตั้งเมืองใหม่
และขอให้อยู่ในทศพิธราชธรรม

พอตกกลางคืนก็ขึ้นมาสร้างคูเมือง ๔ ด้าน
เป็นเมืองนาคพันธุ์สิงหนวัติ

ต่อมาเมื่อยกทัพปราบเมืองอื่นได้ และรวมดินแดนเข้าด้วยกัน
จึงเปลี่ยนชื่อเป็น แคว้นโยนกนาคราช

ที่เห็นได้ชัดก็คือ ที่ ปราสาทพนมรุ้ง
จะมีคูเมืองที่เป็นสระน้ำ ๔ ด้าน
รอบปราสาทและมี พญานาค อยู่ด้วย


[พญานาค ๕ เศียร ณ ปราสาทพนมรุ้ง จ.บุรีรัมย์]

ตามความเชื่อของคนสมัยโบราณ
นาคจะมีความหมายเป็นอย่างอื่นไม่ได้นอกจากน้ำ

เช่น การสร้างศาสนสถานไม่ว่าจะเป็นอุโบสถ
นาคที่ราวบันได จึงมี พญานาค
ซึ่งตามความเชื่อ การสร้างต้องสร้างกลางน้ำ
เพื่อให้ดูเหมือนว่าศาสนสถานนั้นลอยอยู่เหนือน้ำ
แต่ก็ไม่ต้องสร้างจริง ๆ เพียงแต่มีสัญลักษณ์ พญานาค ไว้
เช่นที่ ปราสาทพนมรุ้ง จังหวัดบุรีรัมย์ เป็นต้น

แม้เกี่ยวกับชีวิตมนุษย์ ก็จะมีอยู่ในราศีเกิด
เช่นของคนนักษัตรปีมะโรง ที่มีความหมายถึง
ความยิ่งใหญ่และพลังอำนาจ ที่มี พญานาค เป็นสัญลักษณ์

คนไทยเรามักจะเห็นสัญลักษณ์ที่เกี่ยวกับนาคได้เสมอ
ในงาน จิตรกรรม ประติมากรรม และหัตถกรรม
นาคเป็นส่วนประกอบที่สำคัญทางสถาปัตยกรรม
โดยเฉพาะตามอาคารวัดต่าง ๆ
หลังคาอาคารที่สร้างขึ้นสำหรับสถาบันพระมหากษัตริย์
และสถาบันศาสนสถาน ตามคตินิยมที่ว่า

นาคยิ่งใหญ่คู่ควรกับสถาบันอันสูงส่ง
เช่น นาคสะดุ้ง ที่ทอดลำตัวยาวตามบันได
นาคลำยอง ที่ทำเป็นป้านลมหลังคาโบสถ์
ที่ต่อเชื่อมกับ นาคสะดุ้ง นาคเบือน นาคจำลอง
และ นาคทันต์คันทวยรูปพญานาค


[นาคสะดุ้ง และนาคลำยอง ของหอพระธรรม หรือหอไตรปิฎก ศิลปะแบบล้านนา
ใน วัดบ้านเด่นสะหลีศรีเมืองแกน จ.เชียงใหม่]

(มีต่อ)

[ภาพจากงานประเพณีไหลเรือไฟ]

พญานาคกับพระพุทธศาสนาจึงมีความเกี่ยวพันกันตลอด
แม้แต่พระพุทธเจ้าก็ยังเคยเกิดเป็นพญานาค
เพื่อบำเพ็ญบารมีในการตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้า

ในวันออกพรรษาคงมิใช่แต่พญานาคเท่านั้น
ที่ถวายสักการบูชาพระพุทธเจ้า
เหล่าเทพยดาอื่นๆ ก็ทำการบูชาด้วย

โลกนี้มนุษย์จึงมิได้อยู่เพียงลำพังยังมีหมู่สัตว์อื่นๆ อีกมาก
แต่เรามองไม่เห็นเพราะยังไม่มีญาณแก่กล้า

หากเชื่อตามพระไตรปิฎกพญานาคมีอยู่จริง
และมีปรากฎหลายแห่ง

แต่พญานาคจะมาทำบั้งไฟถวายพระพุทธเจ้า
ในวันออกพรรษาจริงหรือไม่
ยังคงเป็นคำถามที่ยังไม่มีคำตอบอยู่เหมือนเดิม

มีภาพยนตร์เรื่องหนึ่งบอกไว้น่าคิดว่า

“จงเชื่อในสิ่งที่ทำ และทำในสิ่งที่เชื่อ
ถ้าหากความเชื่อนั้นไม่เป็นการเบียดเบียนตนและผู้อื่น”



อย่างไรก็ตามในวันออกพรรษาปีนี้
ยังคงมีดวงไฟสีเขียวเรืองพุ่งขึ้นจากลำน้ำโขงให้เห็นเหมือนทุกปี

หน้าที่ของวิทยาศาสตร์ก็ต้องทำการพิสูจน์หาความจริงกันต่อไป
แต่ศาสนาเมื่อปลูกฝังความเชื่อและปฏิบัติตามหลักศีลธรรม
คือการบูชาบุคคลที่ควรบูชาถือว่าเป็นมงคลอย่างหนึ่ง

ดังนั้น การที่ชาวบ้านเชื่อว่าพญานาค
จะจุดบั้งไฟถวายสักการะแด่พระพุทธเจ้า
ย่อมไม่ใช่ความเชื่อที่ไร้เหตุผลเสียทีเดียว

เพราะพญานาคมีปรากฏในหลักฐานสำคัญของพระพุทธศาสนา
และมีความเกี่ยวข้องกับพระพุทธเจ้าหลายแห่ง
แม้แต่พระพุทธเจ้าเองเมื่อยังบำเพ็ญบารมี
ก็ยังเคยถือกำเนิดเป็นพญานาคด้วย





(ที่มา : พญานาคกับพระพุทธศาสนา
รวบรวมและเรียบเรียงโดย พระมหาบุญไทย ปุญญมโน
: วันที่ ๑๐ ตุลาคม พ.ศ.๒๕๔๙) http://www.mbu.ac.th

“พระอริยสงฆ์” กับ “พญานาค”
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=7&t=35186

หลวงปู่ชอบ นิมิตเห็นพญานาคสองผัวเมียลำตัวเท่าต้นมะพร้าว
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=7&t=49053

พญานาคขึ้นมาขอฟังธรรมจาก “หลวงปู่แฟ๊บ สุภัทโท”
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=7&t=49054

หลวงปู่เหรียญ วรลาโภ เล่าเรื่องพญานาค
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=7&t=52547

เรื่องของพญานาค ไม่ใช่เรื่องของคติความเชื่อ และไม่ใช่สัตว์ในนิยาย ยกเว้นรูปร่างที่เราได้เห็นกันตามวัดต่างๆ รูปเหล่านั้นเป็นรูปในจินตนาการไม่ใช่ของจริง ชื่อก็บอกอยู่แล้วว่า "พญานาค" หมายถึง "ผู้เป็นใหญ่แห่งงูใหญ่ หรืองูมีหงอน"

พญานาคความจริงแล้ว ก็คือสิ่งที่เป็นสร้อยสังวาลย์ที่คอของพระศิวะ พระนารายณ์ พระพิฆเนศฯ นั่นแหละ และมีอยู่จริงนะขอรับ พญานาคของจริงนั้นสามารถเนรมิตร่างกายให้ใหญ่ก็ได้ เล็กก็ได้ รูปร่างก็เหมือนงูเห่าผสมงูจงอางนั่นแหละขอรับ แต่มีเกล็ดคล้ายปลาขอรับ เกล็ดของพญานาคจะเปล่งแสงหรือสะท้อนแสงเป็นสีเงินยวงขอรับ

...a-nu-mo-ta-na-sa-tu...