ใจดีสู้เสือ
พระอาจารย์มิตซูโอะ คเวสโก


ตามประวัติศาสตร์ของประเทศญี่ปุ่น ในยุคสมัยของ โชกุนโตกุงาวา อิเยมัตสึ (ประเทศไทยตรงกับสมัยพระเจ้าปราสาททองแห่งกรุงศรีอยุธยา) มีเรื่องราวที่น่าสนใจของพระเซนองค์หนึ่งซึ่งเชื่อกันว่าท่านบรรลุธรรมแล้ว ท่านเป็นที่เคารพมากองค์หนึ่งของญี่ปุ่นในสมัยโบราณ พระเซนองค์นี้มีชื่อว่า อาจารย์ทะกุอัน ท่านเป็นอาจารย์ของ โชกุนโตกุงาวา อิเยมัตสึ และซามูไรยาคิว มูเนโนริ ซึ่งเป็นโชกุนและซามูไรที่มีชื่อเสียงมากในประวัติศาสตร์ญี่ปุ่น

มีบันทึกไว้ว่า ในเดือนพฤษจิกายน ปี พ.ศ. 2179 ทูตจากประเทศเกาหลีได้นำเครื่องบรรณาการต่างๆ มามอบให้โชกุนโตกุงาวา อิเยมัตสึ บรรณการดังกล่าว นอกจากจะมีสิ่งของเครื่องใช้จากประเทศเกาหลีแล้ว ท่านทูตยังได้นำสิ่งมีชีวิตชนิดหนึ่ง คือ เสือโคร่ง มามอบให้ท่านโชกุนด้วย

อยู่มาวันหนึ่ง โชกุนอิเยมัตสึได้เดินไปดูเสือโคร่งในสวนฟูกิเอเกะ ในพระราชสวังเยโด พร้อมด้วยข้าทาสบริวารหลายร้อยคน โชกุนเดินไปนั่งด้านหน้าของอัฒจันทร์ พร้อมด้วยขุนนางในชุดเครื่องแบบเต็มยศนั่งขนาบอยู่ทั้งสองข้าง ในบรรดาขุนนางนั้น ท่านอาจารย์ทะกุอัน และซามูไรยาคิว ก็นั่งอยู่ด้วยเช่นกัน

ในเวลานั้นเสือโคร่งตัวสูงประมาณ 1 เมตรครึ่ง ซึ่งนั่งอยู่ในกรงขนาดใหญ่อยู่ที่ด้านหน้าของโชกุนเรียบร้อยแล้ว ทุกคนจ้องมองเสือโคร่งเป็นตาเดียว เพราะที่ผ่านมาก็รู้จักแต่เสือในกระดาษ ยังไม่เคยมีใครเห็นเสือเป็นๆ มาอยู่ต่อหน้าเหมือนอย่างวันนี้ ท่านโชกุนนั้นรู้สึกสนใจลวดลายสีดำบนหนังสีเหลืองๆของเจ้าเสือโคร่งเป็นพิเศษ หันมาพูดกับขุนนางรับใช้ว่า “จะมีใครกล้าเข้าไปสัมผัสขนสัตว์เนื้อดีของเจ้าเสือตัวนี้บ้างไหม?”

แต่ไม่มีใครตอบรับท่านโชกุนแม้แต่คนเดียว

“มันน่ากลัวนักหรือไง?” โชกุนถาม หน้าตาไม่พอใจ มองไปรอบๆ แล้วก็หยุดอยู่ที่ซามูไรยาคิว ซึ่งขณะนั้นเข้าสู่วัยชรา อายุ 66 ปีแล้ว ไม่ได้มีพละกำลังเหมือนแต่ก่อน จึงได้แต่ตอบท่านโชกุนว่า “เราอาจฝึกสัตว์ป่าดุร้ายทั้งหลายให้เชื่องได้ เมื่อเลื้ยงอยู่ในกรงนานๆ มันก็จะไม่ทำร้ายคนที่เลี้ยงดูมัน อย่างไรก็ตาม เป็นเรื่องอันตรายที่เราจะเข้าไปสัมผัสกับเสือโคร่งที่ขึ้นชื่อว่าดุร้าย ซึ่งมาจากแดนไกล อีกทั้งยังไม่ได้ฝึกให้เชื่อง”

โชกุนรู้สึกไม่พอใจในคำตอบของซามูไร จึงกล่าวกลับไปว่า “ท่านคงหมายถึงเสือโคร่งรูปงามตัวนี้น่ะสิ ยาคิว ท่านเป็นนักดาบระดับอาจารย์ซึ่งได้ชื่อว่าเป็นเลิศไม่มีผู้ใดเทียม ท่านน่าจะสยบเจ้าเสือตัวนี้ได้ไม่ยาก”

ยาคิวพยายามอธิบายแก่โชกุนว่า เขาอาจสยบเจ้าเสือโคร่งได้ด้วยคมดาบแห่งซามูไร แต่บัดนี้เขาอายุมากเกินกว่าจะทำสิ่งอาจหาญเช่นนั้นต่อหน้าท่านโชกุนได้

“ไม่เป็นไร เอาอย่างนี้ก็แล้วกันยาคิว หากว่าท่านทำได้สำเร็จ ก็จะถือว่าเป็นเกียรติแก่ซามูไรและแก่ประเทศชาติของเรา”

ยาคิวไม่อาจปฏิเสธได้อีกต่อไป เขาเดินออกมาพร้อมกับดาบในมือ ค่อยๆ เดินเข้าไปที่กรงเสืออย่างช้าๆ ฝ่ายเสือก็จ้องมองเขาพร้อมแสดงอาการโกรธขึ้นมาอย่างทันทีทันใด ยาคิวหยุดยืนอยู่ที่หน้ากรงเสือ แล้วก็สั่งผู้คุมให้เปิดประตู ผู้คุมอดถามด้วยความกลัวไม่ได้ว่า “มันจะปลอดภัยหรือ” ยาคิวตอบว่า “ไม่เป็นไร”

ผู้คุมยังคงรีรอไม่กล้าเปิดประตู โชกุนผู้ใจร้อนก็ตะโกนเสียงดังว่า “เร็วเข้าสิ อย่ากลัวไปหน่อยเลย” ทำท่าจะเดินเข้าไปหาเสือด้วยตัวเองหากว่ายาคิวถอยหลัง ผู้คุมจำต้องเปิดประตูด้วยมืออันสั่นเทา ขณะนั้นเสือก็เตรียมพร้อมที่จะกระโดดออกมา แต่ยาคิวยืนขวางทางไว้ และเดินเข้าไปในกรงเสืออย่างอาจหาญ ทุกคนที่นั่งดูอยู่แทบจะหยุดหายใจด้วยความตื่นเต้น

เสือโคร่งขู่คำรามด้วยความโกรธ จ้องมองยาคิวด้วยสายตาที่ดุร้าย กรงเล็บของมันแผ่ออกพร้อมที่จะตะปบคู่ต่อสู้ แต่ยาคิวกลับนิ่งสงบ ตั้งสติมั่นคง ค่อยๆ เดินไปที่เสือโคร่ง จับดาบมั่นคงอยู่ตรงหน้า ต่างฝ่ายต่างจ้องตากันพักใหญ่ จนเสือโคร่งหลบตาลง ค่อยๆ ถอยหลังแล้วหมอบตัวลง

โชกุนปรบมือว่า “ชนะแล้ว” แสดงความยอมรับว่ายาคิวเป็นผู้ชนะ แล้วทุกคนที่นั่งอยู่พากับปรบมือเสียงดัง ยาคิวยิ้มด้วยความพอใจ และค่อยๆ ถอยหลังออกมาอย่างระมัดระวัง เขาน้อมรับคำชมของโชกุนและอาจารย์ทะกุอันด้วยความอ่อนน้อมถ่อมตน

อย่างไรก็ดี โชกุนไม่ยอมหยุดเพียงแค่นี้ เขาอยากทดสอบความสามารถของอาจารย์ทะกุอันดูบ้างว่าจะเป็นอย่างไร จึงถามขึ้นมาว่า “ท่านอาจารย์ทะกุอันจะสามารถเอาชนะเสือโคร่งได้ด้วยวิถีแห่งพุทธหรือไม่”

“วิถีของซามูไรของยาคิวนั้นสง่างามเป็นที่ประจักษ์ชัดแล้ว คงไม่จำเป็นที่เราจะต้องแสดงฝีมืออะไรอีก” ท่านอาจารย์ทะกุอันกล่าวตอบโชกุน

“วิถีของซามูไรสง่างามก็จริงอยู่ เราเคยได้ยินมาว่าด้วยวิถีแห่งพุทธะ สามารถเอาชนะศัตรูได้ด้วยเมตตาบารมี ท่านอาจารย์ทะกุอัน คิดว่ายากเกินไปหรือที่จะกำราบเจ้าเสือโคร่งตัวนี้”

“การกำราบมีความแตกต่างกันอย่างตรงข้ามระหว่างการเอาชนะด้วยกำลัง กับด้วยสันติวิธี ด้วยวิถีแห่งพุทธะ คือความเมตตาอันไม่มีที่สุด ไม่มีประมาณ จะทำให้สัตว์ดุร้ายใดๆ ก็ตามสงบลงได้ เราเชื่อว่าอย่างน้อยที่สุด เราจะทำให้เสือโคร่งตัวนี้คลายความโกรธลงได้”

เมื่ออาจารย์ทะกุอันกล่าวกับโชกุนเช่นนี้แล้ว ก็ค่อยๆ เดินไปยังกรงเสือ เปิดกรงเสือด้วยตัวเอง ไม่ทันที่ผู้คุ้มกันจะทำอะไรได้ ท่านก็ปิดกรงเสือลง เสือโคร่งคำราม และแสดงอาการโกรธ เมื่อมีผู้บุกรุกเข้ามาในกรงอีกครั้ง ท่านอาจารย์ทะกุอันยืนสงบนิ่ง ทำใจเมตตาเหมือนเป็นแม่กำลังจะเข้าไปหาลูก เมื่อเผชิญหน้ากับเสือโคร่ง อาจารย์ทะกุอันยิ้มอย่างอ่อนโยนปราศจากความกลัว แล้วก็ค่อยๆ โน้มตัวลงและเอื้อมมือซ้ายออกไปข้างหน้าจมูกเสือ แทนที่มันจะโกรธและแสดงอาการดุร้าย เจ้าเสือโคร่งกลับเลียมือของอาจารย์ทะกุอันอย่างเป็นมิตร อาจารย์ทะกุอันลูบหัวเสือโคร่งเบาๆ ราวกับมันเป็นสัตว์เลี้ยง ขณะเดียวกันเสือโคร่งก็ค่อยๆ หมอบตัวลงเล่นราวกับเป็นลูกสุนัข อาจารย์ทะกุอันหัวเราะร่าเริง และนั่งลงใกล้ๆ เสือโคร่ง

เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นทำให้โชกุนอิเยมิตสึศรัทธาเลื่อมใสอาจารย์ทะกุอันเป็นอย่างยิ่ง โชกุนมิอาจเข้าใจได้ว่าเหตุใดเสือโคร่งจึงสงบลงและกลายเป็นเสือใจดีไปได้ จึงหันไปหาคำอธิบายจากซามูไรยาคิว

“แม้วิถีแห่งซามูไรจะเหมือนคำสอนของนิกายเซนในเรื่องที่ว่า ต้องอาศัยจิตตั้งมั่นเป็นสมาธิเท่านั้นจึงบรรลุเป้าหมายได้ หากเผลอสติแม้เพียงเสี้ยววินาทีเดียวในการรบก็จะเอาชีวิตไม่รอด แต่อย่างไรก็ตาม สำหรับผู้ฝึกตนตามคำสอนของเซนโดยสมบูรณ์แล้ว อย่าว่าแต่สัตว์ป่าดุร้ายเลย แม้แต่ผีสางเทวดาก็มิอาจทำอันตรายได้ สำหรับท่านอาจารย์ทะกุอันแล้ว กระแสแห่งความรักและเมตตาของท่านเปี่ยมล้นมากพอที่จะทำให้เสือโคร่งรับรู้ได้และทำให้มันอ่อนโยนต่อท่าน” ซามูไรยาคิวกล่าวตอบโชกุน

โชกุนรู้สึกชื่นชมในความจริงใจของซามูไรยาคิว และประทับใจในตัวของท่านอาจารย์ทะกุอันเป็นอย่างมาก ทั้งสองท่านนี้ได้เป็นแรงบันดาลใจให้โชกุนรู้สึกศรัทธาและนำคำสอนของพระพุทธศาสนามาเป็นหลักในการดำเนินชีวิตและปกครองประเทศ หลังจากเหตุการณ์นี้แล้ว โชกุนได้สร้างวัดถวายแด่ท่านอาจารย์ทะกุอันและได้ไปเยี่ยมเยือนเพื่อสนทนาธรรมอย่างสม่ำเสมอจนกระทั่งอาจารย์ทะกุอันมรณภาพเมื่อท่านอายุได้ 73 ปี

เรื่องของสัตว์ป่าดุร้ายที่ไม่ทำอันตรายคนที่ใจรักสัตว์ในปัจจุบันนี้ก็มีให้เห็นจริงๆ เมื่อต้นปี พ.ศ. 2552 ก็เพิ่งมีรายการสารคดีของญี่ปุ่นออกโทรทัศน์ เป็นเรื่องของนักเขียนชาวญี่ปุ่นชื่อ มัตสึโกโร (Matsugoso) เขาเดินทางไปเกือบทั่วโลกเพื่อศึกษาชีวิตสัตว์และนำมาถ่ายทอดเป็นหนังสือและสารคดี มัตสึโกโรรักสัตว์เป็นชีวิตจิตใจ ถึงขนาดก่อตั้งสวนสัตว์ไว้บนเกาะฮอกไกโด มีสัตว์นานาชนิดโดยเฉพาะหมา

สารคดีที่ออกอากาศเป็นเรื่องที่มัตสึโกโรเดินทางไปในป่าแถบประเทศอาฟริกา เข้าไปในถิ่นที่อยู่ของหมาป่า ก่อนที่มัตสึโกโรจะเดินทางเข้าไป ชาวบ้านในท้องถิ่นก็เตือนว่า อย่าเข้าไปเพราะกลัวว่าจะเป็นอันตราย แต่มัตสึโกโรก็ค่อยๆ เดินเข้าไปหาหมาป่าฝูงใหญ่ที่เห็นอยู่ไกลๆ เดินเฉยๆ เข้าไปเรื่อยๆ จนหมาป่าทุกตัวก็รู้ว่ามีคนเดินเข้ามา มัตสึโกโรหันหลังให้ฝูงหมาป่าแล้วนั่งลงทำสมาธิ สงบนิ่งอยู่สักพัก หมาป่าที่เป็นหัวหน้าฝูง 4-5 ตัวก็ค่อยๆ เดินเข้ามาสำรวจใกล้ๆ ตัวมัตสึโกโร พวกมันระมัดระวังเดินดมกลิ่นไปมา หมาป่า 2 ตัวเอาจมูกมาดมกลิ่นมัตสึโกโร แต่เขายังนั่งนิ่งๆ จนหมาป่าตัวหนึ่งก็เอาคางมาเกยบนตักเขา ไม่นานหมาป่าทุกตัวก็เดินมาหามัตสึโกโร เหมือนลูกๆ เดินมาหาแม่

เรื่องนี้ทำให้เราเห็นได้ว่า

“เมื่อใจดีมีเมตตาแล้ว ก็สามารถสงบระงับความกลัวของสัตว์ป่าดุร้ายได้”


คัดลอกบางตอนมาจาก...
หนังสือใจดีสู้เสือ (พระอาจารย์มิตซูโอะ คเวสโก)

สาธุครับ