วิเคราะห์ ทาน ศีล ภาวนา (บุญกริยาวัตถุ)

ธรรมที่เป็นเหตุของธรรมทั้งปวง มี ๖ ประการ (โลภะ โทสะ โมหะ อโลภะ อโทสะ อโมหะ) แบ่งเป็น ๒ กลุ่ม คือ อกุศลมูลเหตุ ๓ และกุศลมูลเหตุ ๓ การเจริญธรรมเพื่อการบรรลุดมรรคผลนิพพานั้น เกิดจากธรรมส่วนที่เป็น กุศล ดังนั้น เพื่อเป็นการวางรากฐานทางธรรมให้กับอุบาสกอุบาสิกา พระพุทธองค์กำหนดแนวทางให้อุบาสกอุบาสิกาทั้งหลาย ทำทาน ถือศีล และปฏิบัติภาวนา โดยถือว่า “ภาวนา” เป็นบุญขั้นสูงสุด



ทาน ศีล นั้น เป็นไปเพื่อการเจริญ อโลภะ อโมหะ ทั้งเป็นการครองตนไม่ให้ตกต่ำ ล่วงภัยเวรต่างๆ ที่จะมาเกิดขึ้นกับชีวิต ให้ผลทั้งชาตินี้และชาติหน้า ส่วนการเจริญธรรม อโมหะ นั้น ก็คือ การภาวนา

บุญกริยาวัตถุ ๓ จึงเป็นการเจริญธรรมที่เหตุ มีผลสูงสุดถึงมรรคผลนิพพาน



หากจะพิจารณาตามนี้ ภาวนา เพื่อ สร้างอโมหะ ต้องเป็น วิปัสสนาภาวนา ไม่น่าจะใช่ สมถะภาวนา อย่างที่ตอนนี้หลายๆ ท่าน หรือผุ้ปฏิบัติธรรมส่วนมากกำลังเข้าใจกัน ผลของสมถะนั้น คือ ความสงบ ไม่ใช่ปัญญาดับทุกข์ หากต้องการปัญญาดับทุกข์แล้วจึงต้องมาจากการวิปัสสนาภาวนา หรือ การพิจารณาขันธ์ ๕ อินทรีย์ ๖ ให้รู้เท่าทันสิ่งที่มากระทบในขณะปัจจุบัน การที่มีการเข้าใจว่า ภาวนา คือ สมถะภาวนา และพากันไปนั่งสมาธิ จึงเป็นแนวทางที่ไม่น่าจะถูกต้อง ผิดหลักเหตุปัจจัย

ลักษณะของปัญญาที่ใช้ดับทุกข์


บุญกริยาวัตถุ กับ ไตรสิกขา

ทาน ที่พระพุทธองค์ให้อุบาสกอุบาสิกาทำนั้น มีหลายอย่าง โดยเฉพาะ การใส่บาตรเช้า ถือว่าเป็นทานขั้นสูง เป็นการต่ออายุพระพุทธศาสนาไปด้วย เพื่อเจริญ อโลภะธรรม แต่สำหรับพระภิกษุสงฆ์ จะมาเจริญธรรมแบบนี้ก็คงไม่ได้ ไม่เช่นนั้น ตอนเช้าพระสงฆ์คงต้องผลัดกันมาใส่บาตร ดังนั้น พระพุทธองค์จึงกำหนดให้พระสงฆ์เรียนและปฏิบัติธรรม เรียกว่า สิขาบท แบ่งเป็น ๓ ส่วน ที่เรียกว่า สิกขา ๓ หรือไตรสิกขา

พระพุทธองค์ตรัสว่า ชาวนาปลูกข้าวแต่บังคับให้ข้าวออกรวงไม่ได้ฉันใด ภิกษุก็บังคับให้มรรคผลเกิดขึ้นไม่ได้ฉันั้น ชาวนาทำนาด้วยเหตุ ๓ ประการ สำหรับภิษุ ก็คือ การเรียนและปฏิบัติตามสิขา ๓ นี่แหละ เมื่อขณะศึกษาปฏิบัติ ก็คือการเจริญธรรมเพื่อยังให้เกิดมรรคผลนิพพาน ไตรสิกขา จึงเป็นแนวทางการเจริญธรรมของพระภิกษุ ไม่ใช่สำหรับฆารวาส และที่สำคัญ ไตรสิกขา ไม่ใช่ ศีล สมาธิ ปัญญา อย่างที่เข้าใจกัน ไตรสิกขา คือ อธิศีล อธิจิต และอธิปัญญา

... ขอฝากให้ท่านอุบาสกอุบาสิกาทั้งหลายศึกษาและทำความเข้าใจ เพื่อประโยชน์อันจะเกิดแก่เราทั้งหลาย

อนุโมทนาครับ