พระมหาเจดีย์ชเวดากอง สร้างขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ ๑๑-๑๕ จนกระทั่งถึงรัชสมัยของพระเจ้าพินยาอู ในราวพุทธศตวรรษที่ ๑๙ ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระเจดีย์ใหม่ มีความสูง ๙ วา (๑๘ เมตร) และนับจากนั้นพระบรมธาตุก็ได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์ ตลอดจนการถวายเครื่องมหัคฆภัณฑ์อันได้แก่ ทองคำ รัตนชาติ และสิ่งมีค่าต่างๆ เพื่อเป็นพุทธบูชาอย่างต่อเนื่องยาวนาน หลายร้อยปี พันปีทีเดียว ระหว่างนั้นองค์พระเจดียก็มีความสูงเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ จนกระทั่งเทียบเท่ากับความสูงปัจจุบัน คือ ๔๙ วา (๙๘ เมตร)

ในช่วงพุทธศตวรรษที่ ๒๐ ระหว่างระยะเวลาที่ผ่านมานั้นมีเหตุการณ์แผ่นดินไหวอย่างต่อเนื่อง แต่องค์พระบรมธาตุก็มิได้รับความเสียหายมาก กระทั่งถึงปี พ.ศ.๒๓๑๑ เกิดแผ่นดินไหวหนักมาก จนกระทั่งยอดพระบรมธาตุหักตกลงมา เรารู้ไหมครับว่า บนยอดพระบรมธาตุมีอะไรบ้าง เอาแค่รายการย่อยๆ เท่านั้นนะครับ บนยอดสุดของพระบรมธาตุนั้นมีเพชรลูกอยู่ ๕,๔๔๘ เม็ด ขนาดเท่าไข่นกพิราบบ้าง เท่าไข่นกกระทาบ้าง โดยเฉพาะที่ยอดฉัตรชั้นบนสุดมีเพชรเม็ดใหญ่อยู่เม็ดหนึ่งหนักประมาณ ๗๒ กระรัต และทับทิมลูกขนาดเท่าไข่ไก่บ้าง ไข่ห่านบ้าง ไข่นกพิราบบ้าง รวม ๒,๓๑๗ เม็ด ใหญ่กว่าเพชรที่ยอดพระมหาพิชัยมงกุฏซึ่งเราไปซื้อมาจากอินเดีย ตั้งไม่รู้กี่เท่าแล้วครับ อีกอย่างของเราซื้อมาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แต่ของพม่าถวายไว้นานมาก นานจนไม่รู้ว่าถวายมาตั้งแต่สมัยไหนด้วยซ้ำครับ แล้วอีกอย่างถ้าจะว่าเพชรนั้นมาจากสยามประเทศก็ไม่มีทางเป็นไปได้ครับ ในพระราชพงศาวดารของเราไม่เคยพูดถึงเพชรในเครื่องราชูปโภคสมัยกรุงศรีอยุธยาเลย มีก็แค่ทับทิมสีแดงขนาดเท่าผลหมากสงทั้งเปลือกซึ่งห้อยคอม้าในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช มีแค่นั้นครับ อีกอย่างผลหมากสงทั้งเปลือกเล็กกว่าไข่ไก่ตั้งสองเท่าได้


พระมหาเจดีย์ชเวดากอง เกี่ยวข้องกับ “พระพุทธเจ้า” อย่างไร?
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=24&t=43353

การเรียนรู้ศาสนสถานที่สำคัญ และความหมายที่บรรพบุรุษสร้างไว้

เพื่อให้เราน้อมใจบูชาพระพุทธเจ้า

เพื่อน้อมใจให้ใฝ่ศึกษาพระธรรมคำสอน

เพื่อน้อมใจในการทำนุบำรุงพระศาสนาให้สืบต่อไป ดังพระอริยสงฆ์ และ สมมุติสงฆ์



กราบบูชาพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เนื่องในวันนี้เป็นวันพระ
๓๐ กรกฎาคม ๒๕๕๒
............

อนุโมทนาครับ

เรียบเรียงสานต่อ ภาคที่ 2 โดย : น้อมเศียรเกล้า
ขอขอบพระคุณรูปภาพและข้อมูลจาก :

1. ภาควิชาวิศวกรรมโยธา คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
2. เว็บไซต์ http://krookong.net
3. คุณตักบาตรถามพระ แห่งลานธรรมจักร
4. ข้อมูลส่วนอื่นๆ จากอินเตอร์เน็ต


“เจดีย” ถือเป็นปูชนียสถานหรือวัตถุเพื่อระลึกถึงพระพุทธเจ้า หรืออาจจะหมายถึงตัวแทนของพระพุทธองค์ มีความมุ่งหมายให้เป็นที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุหรือบรรจุพระบรมธาตุ เจดีย์จึงเป็นประธานในวัด ต้นกำเนิดของเจดีย์มาจากอินเดียเรียกว่า “สถูป” ในภาษาบาลี หรือ “ถูป” ในภาษาสันสกฤต แต่เดิมก่อนมีพระพุทธศาสนาเป็นที่ฝังอัฐิ ในล้านนาเรียกเจดีย์ว่า กู่ เช่น กู่เต้า กู่กุด ต่างจากในภาคตะวันออกเฉียงเหนือนิยมเรียกเจดีย์ว่า ธาตุ เช่น พระธาตุพนม ในทางพุทธศาสนาแบ่งเจดีย์ออกเป็น 4 ประเภท คือ พระธาตุเจดีย์ พระธรรมเจดีย์ บริโภคเจดีย์ และอุเทสิกเจดีย์ ต่อมาสามัญชนหรือบุคคลชั้นปกครองได้นิยมนำอัฐิเจดีย์ของผู้มีเกียรติสูงบรรจุไว้ในเจดีย์ด้วย แต่ต่างวัตถุประสงค์กัน (ผศ.โชติ กัลยาณมิตร)

สถาปัตยกรรมที่เรียกว่า เจดีย์ นั้น ไทยเราเรียกรวมถึงสถาปัตยกรรมในรูปอื่นที่สร้างขึ้นเพื่อความมุ่งหมายอย่างเดียวกันด้วย ดังเช่นพระปรางค์ ในงานวิทยานิพนธ์ เรื่องThe Origin and Developement of Stupa Architecture in India โดย Sushila Pant พิมพ์เมื่อปี ค.ศ. 1976 กล่าวว่า “สิ่งที่ไทยนิยมเรียกว่าเจดีย์นั้น มิได้เรียกเหมือนกันไปหมดทุกภาค” ในสถาปัตยกรรมแบบล้านนานั้นชาวภาคเหนือเรียกว่า “กู่” แทนคำเรียกว่าเจดีย์ เช่น กู่เต้า กู่กุฏิ ฯลฯ แต่ถ้าเป็นสถาปัตยกรรมแบบภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทยแล้ว ชาวภาคอีสานนิยมเรียกว่า “ธาตุ” เช่น ธาตุพนม ธาตุบัวบก ฯลฯ

ลักษณะและรูปแบบทางสถาปัตยกรรม

พระเจดีย์ในประเทศไทย จากหลักฐานที่ปรากฏที่มีอายุเก่าแก่ที่สุดเท่าที่พบได้ในปัจจุบัน คือสมัยทวารวดี (พุทธศตวรรษที่ 11-18) ซึ่งส่วนใหญ่พังทลายเหลือแต่แนวฐาน จึงต้องสันนิษฐานรูปแบบจากพระสถูปจำลองขนาดเล็ก หรือจากภาพปูนปั้นเหนือผนังถ้ำบางแห่งหรือจากภาพสลักบนใบเสมาสมัยเดียวกัน ทำให้พอเห็นได้ว่า มีองค์ประกอบสำคัญ 4 อย่าง คือ ฐาน องค์ระฆัง บัลลังก์ และยอด

รูปทรง
รูปทรงของเจดีย์อาจแบ่งออกเป็นประเภทต่างๆดังนี้

เจดีย์ทรงระฆัง :

เจดีย์ที่มีองค์ระฆังเป็นลักษณะเด่นโดยมีฐานรองรับอยู่ส่วนล่างเหนือองค์ระฆังเป็นส่วนยอดมีบัลลังก์รูปสี่เหลี่ยม,ปล้องไฉนและปลีทรงกรวยแหลม

เจดีย์ทรงปราสาท :

ปราสาทหมายถึงเรือนที่ซ้อนหลายชั้นหรือมีหลังคาลาดหลายชั้นซ้อนกันเจดีย์ทรงปราสาทในประเทศไทยมีทั้งลักษณะเรือนธาตุซ้อนชั้นหรือหลังคาซ้อนชั้น

เจดีย์ทรงปรางค์ :

เป็นเจดีย์ที่มีทรงคล้ายดอกข้าวโพดประกอบด้วยส่วนฐานรองรับเรือนธาตุส่วนยอดเป็นชั้นซ้อนลดหลั่นกันขึ้นไปซึ่งคลี่คลายมาจากรูปแบบของปราสาทขอมแต่เจดีย์ทรงปรางค์โปร่งเพรียวกว่าปราสาทแบบขอม

เจดีย์ทรงยอดดอกบัวตูม :

เจดีย์ทรงนี้เรียกชื่อตามลักษณะของยอดเจดีย์ที่คล้ายดอกบัวตูมบางองค์ทากลีบบัวประดับตรงดอบัวตูมด้วยบางครั้งเรียกว่า “เจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์” เป็นความนิยมที่สร้างกันมากในสมัยสุโขทัยเป็นราชธานี