28363.สภาวะที่รับรู้อารมณ์

วรานนท์

จิต, สภาวะที่รับรู้อารมณ์
เพราะอรรถว่า สภาวะที่รับรู้อารมณ์.
เพราะอรรถว่า คิดซึ่งอารมณ์,ย่อมคิด คือว่า ย่อมรู้แจ้งซึ่งอารมณ์ .
เพราะอรรถว่า ย่อมสั่งสมสันดานของตนด้วยความสามารถแห่งชวนวิถี.
เพราะอรรถว่า เป็นธรรมชาติอันกรรมและกิเลสทั้งหลายสั่งสมวิบาก.
เพราะอรรถว่า กระทำให้วิจิตร เพราะความเป็นธรรมชาติวิจิตรตามสมควร.

จิตมีการรู้แจ้งอารมณ์ เป็นลักษณะ
มีการเป็นหัวหน้า เป็นรส
มีการเกี่ยวข้องกัน เป็นปัจจุปัฏฐาน
มีนามรูป เป็นปทัฏฐาน

ก็คำว่า จิตฺตํ อุปฺปนฺนํ นี้ คือจิตเป็นประธานแห่งเทศนา
ก็จิตย่อมไม่เกิดขึ้นเฉพาะดวงเดียวเท่านั้น

ด้วยอรรถว่า เป็นประธาน (เป็นสภาพที่ถึงก่อน) ธรรมทั้งหลาย.
บัณฑิตพึงทราบว่า จิตเป็นใหญ่ เป็นธุระ เป็นประธาน ดังนี้
แต่เพ่งถึงโลกุตรธรรมแล้ว ปัญญาเป็นใหญ่ เป็นธุระ เป็นประธาน

จริงอยู่ กุศลกรรมและอกุศลกรรม อันต่างโดยกรรมมีกายกรรม
เป็นต้น สำเร็จแล้วด้วยจิต ชื่อว่า มีความต่างกันเพราะกรรม.

สัณฐานแห่งอวัยวะมีมือ เท้า และหน้าเป็นต้น ในคติทั้งหลายนั้นๆ
ต่างกันไปด้วยอำนาจแห่งกรรม ชื่อว่า ความต่างกันแห่งเพศ.

เมื่อสัญญาเกิดขึ้นว่า เป็นหญิง เป็นชาย ดังนี้ ด้วยสามารถ
แห่งสัญฐานตามที่ถือเอา เพราะความต่างกันแห่งเพศ ชื่อว่า
ความต่างกันแห่งสัญญา

เพราะเหตุที่บุคคลทำกรรมอันให้เกิดอัตภาพนั้นๆ ด้วยความ
สามารถแห่งความต่างกันแห่งโวหารอย่างนี้ว่า ข้าพเจ้าจักเป็นหญิง
ข้าพเจ้าจักเป็นชาย ข้าพเจ้าจักเป็นกษัตริย์ ฉะนั้น จึงชื่อว่า
ความต่างกันแห่งกรรม

กรรมนั้นเมื่อยังภพตามที่ปรารถนาให้เกิดขึ้น ย่อมให้เกิดขึ้นด้วย
คติ เหตุใด เพราะเหตุนั้น จึงชื่อว่า ต่างกันแห่งคติ

เพราะฉะนั้น จิตที่เป็นไปในภายในต่างโดยกรรม เพศ สัญญา
ในคติทั้งหลายอันต่างโดยความเป็นเทวดา มนุษย์ และสัตว์เดรัจฉาน
ทั้งหมดนั่นแหละ พึงทราบว่าอันจิตนั้นเองกระทำแล้ว ความต่างกัน
แห่งคติของสัตว์ทั้งหลายย่อมปรากฏ. ความต่างกันแห่งความอุบัติ
ของสัตว์ทั้งหลาย คือ เลว ประณีต ไปสู่สุคติ มียศเสื่อมยศ นินทา
สรรเสริญ สุขและทุกข์ ย่อมปรากฏ เพราะอาศัยความแตกต่างกัน
แห่งกรรม.
#สงฺคณี. อ. ๑/๑/๒๐๒,๒๒๘-๒๓๐

:b8:

กฎการใช้บอร์ด

28363.สภาวะที่รับรู้อารมณ์

ผู้ใช้งานขณะนี้


ทั่วไป เว็บธรรมจักร