คุณ walaiporn ช่วยอ้างอิงที่มาด้วยครับ
จะติดตามอ่านต่อไป"

เนือหาทั้งหมดนำมาจาก คัมภีร์วิสุทธิมรรคพระพุทธโฆสเถระ รจนา สมเด็จพระพุฒาจารย์ ( อาจ อาสภมหาเถระ ) แปลและเรียบเรียง

" ในกาลก่อนเราเมื่อไม่ได้ศึกษาพุทธวจนะโดยตรง เป็นผู้สดับน้อย ไม่ได้สั่งสมสุตะไว้มาก จึงได้คาดเดา เสียเวลาพลาดโอกาสไปมาก แต่เมื่อได้ศึกษาพุทธพจน์ ได้ศึกษาพระธรรมอันวิจิตรที่พระพุทธเจ้าตรัสไว้ชอบแล้ว จึงไม่ได้คาดเดาไปในความมืดมิดเหมือนดังแต่ก่อน

เสียดายเวลาที่ผ่านมาน่าจะได้ศึกษาพุทธวจนะโดยตรงมาก่อนหน้านี้ "

ยังมีต่อ นำมาลงยังไม่หมด

จริงๆแล้ว เรื่องสมาธิ ถ้าฝึกให้ชำนาญ รู้ชัดเจนในสภาวะนั้นๆแล้ว

เมื่อได้อ่าน ตำราที่มีบันทึกไว้ หรือแม้กระทั่งพระไตรปิฎกจะเข้าใจได้ง่ายมากกว่าไม่เคยผ่านสภาวะนั้นๆมาก่อน

แต่ถ้าไม่เคยประสพกับสภาวะนั้นๆ แล้วนั่งคาดเดาสภาวะตามตัวหนังสือ มันแตกต่างกันมากๆ ระหว่างการคาดเดากับสภาวะที่แท้จริง

แต่ไม่เป็นไร เหตุมี ผลย่อมมี ทุกอย่างล้วนไม่เที่ยง

เห็นสนใจในความหมายของสภาวะอัปปมาณสมาธิ เลยนำมาให้อ่านค่ะ

คงเป็นเรื่องเข้าใจผิดกัน ผมเขึยนตอบหลังจากข้อความนี้ของคุณ วลัยพร
อาจเป็นเพราะตอนที่ผมตอบใช้เวลาพิมพ์นานไป คุณวลัยพรตอบหลังจากนั้นอีกหลายข้อความอาจเป็นเพราะใช้เวลาเร็วกว่า ข้อความที่ผมตอบจึงมาอยู่หลังข้อความเหล่านั้นพอดี อนิจจา

หากคุณวลัยพรนำมาลงต่อ จะรอติดตามอ่านต่อไปครับ

จับจุดให้ถูก "สมาธิ"

เหตุของการทำให้เกิดสมาธิหรือการสร้างเหตุของการทำให้เกิดจิตตั้งมั่น


ปริยัติ


ในสมาธิที่แยกเป็น ๔ อย่าง หมวดที่ ๑ ที่ว่า สมาธิมี ๔ อย่าง โดยแยกเป็นทุกขาปฏิปทาทันธาภิญญาสมาธิ เป้นต้นนั้น มีอรรถอธิบายดังนี้ คือ :-

สมาธิ ๔ อย่าง ได้แก่

ทุกขาปฏิปทาธันธาภิญญาสมาธิ ๑

ทุกขาปฏิปทาขิปปาภิญญาสมาธิ ๑

สุขาปฏิปทาทันธาภิญญาสมาธิ ๑

สุขาปฏิปทาขิปปาภิญญาสมาธิ ๑


อธิบายว่า ในปฏิปทาและอภิญญา ๒ อย่างนั้น การภาวนาสมาธิที่ดำเนินไป นับตั้งแต่ลงมือสำรวจจิตเจริญกัมมัฏฐานครั้งแรก จนถึงอุปจารฌานของฌานนั้นๆ เรียกว่า ปฏิปทา คือ การปฏิบัติ

ส่วนปัญญาที่ดำเนินไปนับตั้งแต่อุปจารฌานจนไปถึงอัปปนาฌาน เรียกว่า อภิญญา คือ การรู้แจ้ง


ก็แหละปฏิทา คือ การปฏิบัตินั้น ย่อมเป็นทุกข์ คือ ลำบาก ส้องเสพไม่สะดวกสำหรับโยคีบางคน เพราะการรบเร้าและเข้ายึดครองของธรรมที่มีข้าศึกมีนิวรณ์เป็นต้น

แต่เป็นความสะดวกสบายสำหรับโยคีบุคคลบางคน เพราะไม่มีการรบเร้าและยึดครองของธรรมที่เป็นข้าศึก


แม้อภิญญา คือ การรู้แจ้ง ก็เป็นการเชื่องช้าเฉื่อยชา ไม่เกิดโดยฉับพลันสำหรับโยคีบุคคลบางคน

แต่สำหรับโยคีบุคคลบางคนก็รวดเร็วไม่เฉื่อยชาเกิดโดยฉับพลัน


ก็แหละธรรมอันเป็นที่สบายและไม่เป็นที่สบาย ๑ บุพกิจเบื้องต้นมีการตัดปลิโพธิ คือ เครื่องกังวลให้สิ้นห่วง ๑ และความฉลาดในอัปปนาทั้งหลาย ๑ เหล่าใดที่ข้าพเจ้ายกพรรณนาข้างหน้า


ในบรรดาธรรมเหล่านั้น โยคีบุคคลใดเป็นผู้ส้องเสพธรรมอันไม่เป็นที่สบาย โยคีบุคคลผู้นั้น ย่อมมีปฏิทา คือ การปฏิบัติลำบาก เป็นทุกข์ และมีอภิญญา คือ รู้แจ้งเชื่องช้า

โยคีบุคคลผู้ส้องเสพธรรมอันเป็นที่สบาย ย่อมมีปฏิทา คือ การปฏิบัติสะดวกสบาย และมีอภิญญา คือ การรู้แจ้งอย่างรวดเร็ว


ส่วนโยคีบุคลลใด ในตอนต้นก่อนแต่ได้บรรลุอุปจารสมาธิ ส้องเสพธรรมอันไม่เป็นที่สบาย ตอนหลังจากที่บรรลุอุปจารสมาธิแล้ว ได้ส้องเสพธรรมอันเป็นที่สบาย

หรือ ในตอนต้นได้ส้องเสพธรรมอันเป็นที่สบาย ตอนหลังได้ส้องเสพธรรมอันไม่เป็นที่สบาย พึงทราบว่า ปฏิทาและอภิญญาของโยคีบุคคลผู้นั้นคละกัน


อธิบายว่า โยคีบุคคลใด ในตอนต้น ส้องเสพธรรมอันไม่เป้นที่สบาย ตอนหลังได้ส้องเสพธรรมอันเป็นที่สบาย โยคีบุคคลผู้นั้นมีปฏิทาลำบาก เป็นทุกข์ แต่มีอภิญญาการรู้แจ้งอย่างรวดเร็ว

ส่วนโยคีบุคคลใด ในตอนต้น ส้องเสพธรรมอันเป็นที่สบาย ตอนหลังได้ส้องเสพธรรมอันไม่เป็นที่สบาย โยคีบุคคลนั้น มีปฏิปทาสะดวกสบาย แต่มีอภิญญารู้แจ้งเชื่องช้า

พึงทราบสมาธิที่ ๒ และที่ ๓ เพราะความคละกันแห่งสมาธิที่ ๑ และที่๔ ฉะนี้


สำหรับโยคีบุคคลผู้ไม่ได้จัดแจงบุพกิจเบื้องต้น มีการตัดปลิโพธิเครื่องกังวลให้สิ้นห่วงเสียก่อน แล้วลงมือประกอบการเจริญภาวนาก็เหมือนกัน คือ ย่อมมีปฏิทาการปฏิบัติลำบาก เป็นทุกข์

โดยปริยายตรงกันข้าม สำหรับโยคีบุคคลผู้จัดแจงทำบุพกิจให้เสร็จสิ้นแล้ว จึงลงมือประกอบการเจริญภาวนา ย่อมมีปฏิปทาสะดวกสบาย


ส่วนโยคีบุคคลผู้ไม่ได้เรียนอัปปนาโกศล คือ ความเป็นผู้ฉลาดในอัปปนาให้สำเร็จก่อน ย่อมมีอภิญญารู้แจ้งเชื่องช้า

ผู้ที่เรียนอัปปนาโกศลให้สำเร็จก่อน ย่อมมีอภิญญารู้แจ้งอย่างรวดเร็ว


อีกประการหนึ่ง พึงทราบประเภทของปฏิปทาและอภิญญานี้ ด้วยอำนาจแห่งตัณหาและอวิชชา ๑ ด้วยอำนาจแห่งสมถาธิการและวิปัสสนาธิการ ๑ ต่อไป กล่าวคือ

โยคีบุคคลผู้อันตัณหาครอบงำ ย่อมมีปฏิปทาลำบาก เป็นทุกข์ ผู้ไม่ถูกตัณหาครอบงำ ย่อมมีปฏิทาสะดวกสบาย

และโยคีบุคคลผู้อันอวิชชา ย่อมมีอภิญญาเชื่องช้า ผู้ไม่ถูกอวิชชาครอบงำ ย่อมมีอภิญญารวดเร็ว


และโยคีบุคคลผู้มีอธิการอันไม่ได้ทำไว้ในสมถภาวนา ย่อมมีปฏิทาลำบาก เป็นทุกข์ ผู้มีอธิการอันทำไว้แล้ว ย่อมมีปฏิทาสะดวกสบาย

ส่วนผู้มีอธิการอันไม่ได้ทำไว้ในวิปัสสนาภาวนา ย่อมมีอภิญญาเชื่องช้า ผู้มีอธิการอันได้ทำไว้แล้ว ย่อมมีอภิญญารวดเร็ว


พึงทราบประเภทของปฏิทาและอภิญญาเหล่านี้ แม้ด้วยอำนาจแห่งกิเลสและอินทรีย์ ๕ อีก กล่าวคือ

โยคีบุคคลผู้มีกิเลสแรง แต่มีอินทรีย์ย่อหย่อน ย่อมมีปฏิปทาลำบาก เป็นทุกข์ และมีอภิญญาเชื่องช้า ส่วนผู้ที่มีอินทรีย์แก่กล้า ย่อมมีอภิญญารวดเร็ว

และโยคีบุคคลผู้มีกิเลสบางเบา มีอินทรีย์ย่อหย่อน ย่อมมีปฏิปทาสะดวกสบาย แต่มีอภิญญาเชื่องช้า ส่วนผู้ที่มีอินทรีย์แก่กล้า ย่อมมีอภิญญารวดเร็ว


ด้วยประการฉะนี้ ในปฏิปทาและอภิญญาเหล่านี้ โยคีบุคลลใดได้บรรลุซึ่งสมาธิด้วยปฏิปทาอันลำบาก เป็นทุกข์และด้วยอภิญญาเชื่องช้า สมาธิของโยคีบุคคลนั้น เรียกว่า ทุกขาปฏิปทาภิญญาสมาธิ

โยคีบุคคลใดได้บรรลุซึ่งสมาธิด้วยปฏิปทาอันลำบาก เป็นทุกข์และด้วยอภิญญาอันรวดเร็ว สมาธิของโยคีบุคคลนั้น เรียกว่า ทุกขาปฏิปทาขิปปาภิญญาสมาธิ

โยคีบุคคลใดได้บรรลุซึ่งสมาธิด้วยปฏิปทาอันสะดวกสบายและด้วยอภิญญาเชื่องช้า สมาธิของโยคีบุคคลนั้น เรียกว่า สุขาปฏิปทาทันธาภิญญาสมาธิ

โยคีบุคคลใดได้บรรลุซึ่งสมาธิด้วยปฏิปทาอันสะดวกสบายและด้วยอภิญญารวดเร็ว สมาธิของโยคีบุคคลนั้น เรียกว่า สุขาปฏิปทาขิปปาภิญญาสมาธิ

ตัวอย่างในหัวข้อนี้ เป็นเรื่องของสัปปายะ เป็นเรื่องของรู้กับไม่รู้ เช่นกับคำกล่าวนี้

"ในบรรดาธรรมเหล่านั้น โยคีบุคคลใดเป็นผู้ส้องเสพธรรมอันไม่เป็นที่สบาย โยคีบุคคลผู้นั้น ย่อมมีปฏิทา คือ การปฏิบัติลำบาก เป็นทุกข์ และมีอภิญญา คือ รู้แจ้งเชื่องช้า

โยคีบุคคลผู้ส้องเสพธรรมอันเป็นที่สบาย ย่อมมีปฏิทา คือ การปฏิบัติสะดวกสบาย และมีอภิญญา คือ การรู้แจ้งอย่างรวดเร็ว"

ขอถามคุณว่า คุณอ่านแล้วเข้าใจว่าอย่างไรคะ?