เรียนถามคุณมหาราชันย์
๑. การรู้ด้วยอุเบกขา กับ การวางเฉย ไม่ทุกข์ไม่สุข (อทุกขมสุขเวทนา) นั้นเป็นอย่างเดียวกันหรือคะ

๒. วิปัสสนาใช้ปัญญาเครื่องทำลายกิเลสนั้น ทำอย่างไรคะ


เจริญในธรรมค่ะ

หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้..แล้ว..

พระองค์..ยังจำราหุล..ได้..ว่า..นี้บุตรเรา..นี้ภรรยาเรา..นี้พ่อเรา..

ความจำนี้มาจากไหน..ไม่ใช่สัญญาหรือ..

สัญญายังมี..ไม่ใช่ไม่มีสัญญา..เพียงแต่..ไม่ข้องกับสัญญา..แค่นั้น

ดังนั้นที่ว่า..
สักแต่ว่ารู้ คือสิ้นกิเลสแล้ว ไม่มีเวทนา ไม่มีสัญญา
เป็นความเท็จ

ทุกอย่าง อยู่ที่จิต เห็นที่จิต รู้ที่จิต ละก็ที่จิต

เป็นอย่างเดียวกันครับ
อุเบกขาเวทนา และอทุกขมสุขเวทนา เป็นเวทนาอย่างเดียวกันครับ
คือสภาวะธรรมที่มาทำหน้าวางเฉยต่อสิ่งที่มากระทบ จับแล้วก็วาง
ในปุถุชนอุเบกขาเวทนา และอทุกขมสุขเวทนา มีอวิชชาตามนอนเนื่องอยู่ในอุเบกขาเวทนา หรืออทุกขมสุขเวทนา เพราะมัคคจิตยังไม่เกิดขึ้น

ต่อเมื่อใดอุเบกขาเวทนา หรืออทุกขมสุขเวทนา เกิดร่วมเกิดพร้อมในมัคคจิต ดวงตา ญาณ ปัญญา วิชชา แสงสว่างในมัคคจิตย่อมเกิดมาทำลายอวิชชาครับ อวิชชาย่อมดับไปไม่นอนเนื่องในอุเบกขาเวทนา หรืออทุกขมสุขเวทนานั้นอีกครับ









วิปัสสนา คือปัญญาเครื่องทำลายกิเลสครับ

วิปัสสนามีเฉพาะในกุศลจิตเท่านั้นครับ องค์ธรรมที่ชื่อวิปัสสนาไม่มีในอกุศลจิตครับ องค์ธรรมที่ชื่อวิปัสสนา จึงมี 4 สภาวะธรรมครับ
1.วิปัสสนาในกามาวจรกุศลจิต คือปัญญาเครื่องทำลายกิเลส ที่ประกอบด้วยกามสัญญา ทำหน้าที่ละโลภะ ละโทสะ ละโมหะอย่างหยาบได้

2.วิปัสสนาในรูปาวจรกุศลจิต คือปัญญาเครื่องทำลายกิเลส ที่ประกอบด้วยรูปสัญญา วิปัสสนาทำหน้าที่ละกามสัญญา และนิวรณ์ 5 ได้
2.1.วิปัสสนาในรูปาวจรกุศลจิต คือปัญญาเครื่องทำลายกิเลสในปฐมฌาน ที่ประกอบด้วยรูปสัญญา วิปัสสนาทำหน้าที่ละกามสัญญา และนิวรณ์ 5 ได้
2.2.วิปัสสนาในรูปาวจรกุศลจิต คือปัญญาเครื่องทำลายกิเลสในทุติยฌาน ที่ประกอบด้วยรูปสัญญา วิปัสสนาทำหน้าที่ละกามสัญญา ละนิวรณ์ 5 และละวิตก ละวิจารได้
2.3.วิปัสสนาในรูปาวจรกุศลจิต คือปัญญาเครื่องทำลายกิเลสในตติยฌาน ที่ประกอบด้วยรูปสัญญา วิปัสสนาทำหน้าที่ละกามสัญญา ละนิวรณ์ 5 ละวิตก ละวิจาร และละปีติได้
2.4.วิปัสสนาในรูปาวจรกุศลจิต คือปัญญาเครื่องทำลายกิเลสในจตุตถฌาน ที่ประกอบด้วยรูปสัญญา วิปัสสนาทำหน้าที่ละกามสัญญา ละนิวรณ์ 5 ละวิตก ละวิจาร ละปีติ และละสุขละทุกข์เสียได้

3.วิปัสสนาใน อรูปาวจรกุศลจิต คือปัญญาเครื่องทำลายกิเลสในจตุตถฌาน (ที่ใช้คำว่าจตุตถฌานเพราะมีอุเบกขาและเอกคตารมณ์เหมือนในจตุตถฌานครับ) ที่ประกอบด้วย อรูปสัญญา วิปัสสนาทำหน้าที่ละกามสัญญา ละรูปสัญญา ละนิวรณ์ 5 ละวิตก ละวิจาร ละปีติ และละสุขละทุกข์เสียได้
3.1.วิปัสสนาใน อรูปาวจรกุศลจิต คือปัญญาเครื่องทำลายกิเลสในจตุตถฌาน ที่ประกอบด้วย อากาสานัญจายตนสัญญา วิปัสสนาทำหน้าที่ละกามสัญญา ละรูปสัญญา ละปฏิฆะสัญญา ละนานัตตสัญญา ละนิวรณ์ 5 ละวิตก ละวิจาร ละปีติ และละสุขละทุกข์เสียได้

3.2.วิปัสสนาใน อรูปาวจรกุศลจิต คือปัญญาเครื่องทำลายกิเลสในจตุตถฌาน ที่ประกอบด้วย วิญญานัญจายตนสัญญา วิปัสสนาทำหน้าที่ละกามสัญญา ละรูปสัญญา ละปฏิฆะสัญญา ละนานัตตสัญญา ละอากาสานัญจายตนสัญญา ละนิวรณ์ 5 ละวิตก ละวิจาร ละปีติ และละสุขละทุกข์เสียได้

3.3.วิปัสสนาใน อรูปาวจรกุศลจิต คือปัญญาเครื่องทำลายกิเลสในจตุตถฌาน ที่ประกอบด้วย อากิญจัญญายตนสัญญา วิปัสสนาทำหน้าที่ละกามสัญญา ละรูปสัญญา ละปฏิฆะสัญญา ละนานัตตสัญญา ละอากาสานัญจายตนสัญญา ละวิญญานัญจายตนสัญญา ละนิวรณ์ 5 ละวิตก ละวิจาร ละปีติ และละสุขละทุกข์เสียได้

3.4.วิปัสสนาใน อรูปาวจรกุศลจิต คือปัญญาเครื่องทำลายกิเลสในจตุตถฌาน ที่ประกอบด้วย เนวสัญญานาสัญญายตนสัญญา วิปัสสนาทำหน้าที่ละกามสัญญา ละรูปสัญญา ละปฏิฆะสัญญา ละนานัตตสัญญา ละอากาสานัญจายตนสัญญา ละวิญญานัญจายตนสัญญา ละอากิญจัญญายตนสัญญา ละนิวรณ์ 5 ละวิตก ละวิจาร ละปีติ และละสุขละทุกข์เสียได้

4.วิปัสสนาใน โลกุตตระกุศลจิตหรืออริยมัคคจิต 4 คือปัญญาเครื่องทำลายกิเลสในโสดาปัตติมัคค สกทาคามีมัคค อนาคามีมัคค และในอรหัตตมัคค ที่ประกอบด้วย ปัญญาเครื่องทำลายกิเลสสังโยชน์ต่าง ๆ วิปัสสนาทำหน้าที่ละกามสัญญา ละรูปสัญญา ละอรูปสัญญา ละปฏิฆะสัญญา ละนานัตตสัญญา ละนิวรณ์ 5 และละกิเลสสังโยชน์ต่าง ๆ ได้

4.1.วิปัสสนาใน โสดาปัตติมัคคจิต คือปัญญาเครื่องทำลายกิเลสในโสดาปัตติมัคค ที่ประกอบด้วย ปัญญาเครื่องทำลายกิเลสสังโยชน์ต่าง ๆ วิปัสสนาทำหน้าที่ละกามสัญญา ละรูปสัญญา ละอรูปสัญญา ละนานัตตสัญญา ละนิวรณ์ 5 ละสักกายะทิฏฐิ ละวิจิกิจฉา และละสีลพตปรามาสได้

4.2.วิปัสสนาใน สกทาคามีมัคคจิต คือปัญญาเครื่องทำลายกิเลสในโลกุตตระกุศลจิต ที่ประกอบด้วย ปัญญาเครื่องทำลายกิเลสสังโยชน์ต่าง ๆ วิปัสสนาทำหน้าที่ละกามสัญญา ละรูปสัญญา ละอรูปสัญญา ละนานัตตสัญญา ละนิวรณ์ 5 ละสักกายะทิฏฐิ ละวิจิกิจฉา ละสีลพตปรามาส และทำลายกามราคะและพยาบาทให้บางเบาได้

4.3.วิปัสสนาใน อนาคามีมัคคจิต คือปัญญาเครื่องทำลายกิเลสในโลกุตตระกุศลจิต ที่ประกอบด้วย ปัญญาเครื่องทำลายกิเลสสังโยชน์ต่าง ๆ วิปัสสนาทำหน้าที่ละกามสัญญา ละรูปสัญญา ละอรูปสัญญา ละปฏิฆะสัญญา ละนานัตตสัญญา ละนิวรณ์ 5 ละสักกายะทิฏฐิ ละวิจิกิจฉา ละสีลพตปรามาส ละกามราคะและพยาบาทได้หมดสิ้น

4.4.วิปัสสนาใน อรหัตตมัคคมัคคจิต คือปัญญาเครื่องทำลายกิเลสในโลกุตตระกุศลจิต ที่ประกอบด้วยปัญญาเครื่องทำลายกิเลสสังโยชน์ต่าง ๆ วิปัสสนาทำหน้าที่ละกามสัญญา ละรูปสัญญา ละอรูปสัญญา ละปฏิฆะสัญญา ละนานัตตสัญญา ละนิวรณ์ 5 ละสักกายะทิฏฐิ ละวิจิกิจฉา ละสีลพตปรามาส ละกามราคะละพยาบาท ละรูปราคะ ละอรูปราคะ ละมานะ ละอุทธัจจะ และละอวิชชาได้หมดสิ้น

องค์ธรรมที่ชื่อสมถะและวิปัสสนาในกุศลจิต คือกามาวจรกุศลจิต รูปาวจรกุศลจิต อรูปาวจรกุศลจิต และโลกุตตระกุศลจิต เหล่านี้ เกิดร่วมเกิดพร้อมไปด้วยกันเสมอไม่แยกจากกันครับ



วิปัสสนาทำลายกิเลสได้แตกต่างกันดังที่ได้สรุปมาอย่างนี้ครับ


เจริญในธรรมครับ

อ้าว ไม่ทัน ท่านมหาราชันย์ ซะแล้ว กราบขอบพระคุณอีกครั้งครับ สาธุครับ

น่าสนใจจริงครับ ปัญญาในวิปัสสนา พระไตรปิฎก อธิบายอย่างชัดเจนเลยครับ
ผมก็เลยเก้อเลย เขินอะครับ ดันโพส์ตช้ากว่าท่าน

วิเวก ได้แก่วิเวก 3
1.กายวิเวก คือการได้อยู่ในที่หลีกเร้นสำหรับเจริญภาวนาพระธรรมเทศนา เช่นโคนไม้ เรือยว่าง ห้องส่วนตัว ป่า ซอกเขา ถ้ำ ฯลฯ

2.จิตตวิเวก ได้แก่การเจริญฌานบรรลุฌานสมาบัติ 8

3.อุปธิวิเวก ได้แก่การละอุปาทานขันธ์ 5 และการกำจัดกิเลสสังโยชน์ทั้งหลาย



วิราคะ ได้แก่ความปราศจากราคะ
วิราคะเป็นมรรค วิมุติเป็นผล วิราคะเป็นมรรคอย่างไร ฯ
ในขณะโสดาปัตติมรรค สัมมาทิฐิด้วยอรรถว่าเห็น ย่อมคลายจากมิจฉาทิฐิ จากกิเลสอันเป็นไปตามมิจฉาทิฐินั้น จากขันธ์ และจากสรรพนิมิตภายนอก วิราคะ (มรรค) มีวิราคะ (นิพพาน) เป็นอารมณ์ มีวิราคะเป็นโคจร เข้ามาประชุมในวิราคะ ตั้งอยู่ในวิราคะ ประดิษฐานอยู่ในวิราคะ วิราคะในคำว่า วิราโค นี้มี ๒ คือ นิพพานเป็นวิราคะ ๑ ธรรมทั้งปวงที่เกิดเพราะสัมมาทิฐิมีนิพพานเป็นอารมณ์เป็นวิราคะ ๑ เพราะฉะนั้น มรรคจึงเป็นวิราคะ องค์ ๗ ที่เป็นสหชาติ ย่อมถึงความเป็นวิราคะ เพราะฉะนั้น วิราคะจึงเป็นมรรค พระพุทธเจ้า พระปัจเจกพุทธเจ้า และพระสาวก ย่อมถึงนิพพานอันเป็นทิศที่ไม่เคยไปด้วยมรรคนี้ เพราะฉะนั้น อริยมรรคอันมีองค์ ๘ นี้เท่านั้น จึงล้ำเลิศ เป็นประธาน สูงสุด และประเสริฐกว่ามรรคของสมณพราหมณ์เป็นอันมากผู้ถือลัทธิอื่น เพราะฉะนั้น อัฏฐังคิกมรรคจึงประเสริฐกว่ามรรคทั้งหลาย ฯ

นิโรธ ได้แก่การละตัณหา การดับตัณหาซึ่งมีอกุศลมูลอันเป็นเหตุเป็นปัจจัยเสียได้


" อีกคำ "มัคคภาวนา" ได้แก่การปฏิบัติตามคำสั่งสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เจริญจิตอบรมปัญญาทำลายกิเลสด้วยบทพระธรรมเทศนาบทใดบทหนึ่ง เพื่อประหาณมิจฉาทิฏฐิ ทำลายกิเลสสังโยชน์ให้หมดสิ้น เช่นเจริญอริยะสัจ 4 เจริญสติปัฏฐาน 4 เจริญอิทธิบาท 4 เจริญสัมมัปปธาน 4 เป็นต้น เพื่ออบรมปัญญาในการทำลายกิเลสให้เกิดขึ้น



เจริญในธรรมครับ

สาธุ...ขออนุโมทนากับธรรมทานเจ้าค่ะ
ท่านโคตรภูได้ตั้งกระทู้ที่เป็นประโยชน์มากมาย
ท่านกระบี่ไร้เงา ที่ช่วยปุจฉาได้น่าสนใจและเป็นประโยชน์
ท่านมหาราชันย์ได้เข้ามาแสดงธรรมที่ดิฉันและอีกหลายท่านที่มีฉันทะ
ใฝ่ในพระสัทธรรมได้ศึกษาจากพระไตรปิฎกโดยตรง
และจะได้นำไปปฏิบัติต่อไปให้เจริญในธรรมยิ่งๆขึ้นเจ้าค่ะ
ส่วนอีกหลายๆท่านเช่น ท่านชาติสยาม ท่านศุภฤกษ์ ท่านกบนอกกะลา
และอีกหลายท่านซึ่งดิฉันไม่สามารถกล่าวมาได้ทั้งหมด
ถึงแม้จะมีทิฐิที่ไม่ตรงกันนักแต่การสนทนาธรรม
ก็เพื่อแลกเปลี่ยนทิฐิซึ่งกันและกันให้เกิดประโยชน์ต่อตนเองและส่วนรวม
ดังนั้น...ขออนุโมทนากับทุกๆท่านด้วยเจ้าค่ะ

สิ่งใดเป็นทุกข์ สิ่งนั้นควรละ สาธุ

กราบขอบพระคุณค่ะ คุณมหาราชันย์

ได้รับความรู้เรื่องอุเบกขาครั้งนี้ ทำให้รู้ว่าดิฉันเองเข้าใจผิดมานาน คิดว่าเราเองวางเฉยต่อสิ่งมากระทบได้แล้ว

หลงเป็นปลื้มอยู่นานเลยค่ะ ...

กลายเป็นเพียงอทุกขมสุขเวทนาซึ่งมี "อวิชชา" เพียบ

ถ้าอย่างนั้น เจ้า อทุกขมสุขเวทนานี้ ก็ยังเปลี่ยนได้สิคะ
เพระเมื่อกระทบสิ่งที่ พอใจ ชอบใจ ก็คงกลายเป็น สุขเวทนา
และเมื่อกระทบสิ่งที่ ไม่พอใจ ไม่ชอบใจ ก็คงกลายเป็น ทุกขเวทนา



มรรคจิต ชื่อก็บอกอยู่แล้วนี่คะว่า ต้องเจริญ มรรค ให้เกิดขึ้นในจิต
ดังนั้นสิ่งที่สำคัญคือ เราต้องทำจิตของเรา ให้เป็นมรรคจิตก่อนใช่ไหมคะ


ขอบพระคุณค่ะ ที่ทำให้เข้าใจในอุเบกขาเวทนา
ไม่หลงต่อไปอีกว่าตัวเองนี้ วางอุเบกขา ได้ ......
คงอีกนานนะคะ ที่จะทำให้เกิดอุเบกขาเวทนาร่วมกับมรรคจิตได้




สาธุ....ค่ะ
ได้อ่านที่คุณมหาราชันย์กล่าว จึงใคร่เรียนถามเรื่อง สมถะ และ วิปัสนา เพิ่มขึ้นดังนี้ค่ะ

ต้องขอโทษ เจ้าของกระทู้นะคะ ที่มาแทรกเรื่องนี้ขึ้น

๑.ทำไมจึงให้เจริญสมถะด้วย เจริญเฉพาะ "วิปัสนา" ไม่ได้หรือ
เพราะได้ยินมาว่าสมถะนั้นไม่ช่วยให้บรรลุมรรคผลได้

๒. ได้ยินมาว่า "สมถะ" นี้เป็นการปฏิบัติของพวก ฤาษี โยคี เท่านั้น ไม่ใช่การปฏิบัติในพระพุทธศาสนา
ซึ่งเป็นศาสนาที่ชื่อว่า เจริญเฉพาะปัญญาเท่านั้น ใช่ไหมคะ

๓. ที่ท่านกล่าวว่า สมถะและวิปัสนา ต้องไปด้วยกันเสมอไม่แยกจากกันนั้น
สภาวะธรรมเช่นใดจึงเป็นเช่นนี้คะ


ขอบพระคุณมากค่ะ

เจริญในธรรมค่ะ

ระหว่างรอ ท่านมหาราชันย์... ผมขอเสนออ่าน ข้อมูลจากกระทู้เก่า

viewtopic.php?f=1&t=24564&p=130531#p130531


คือ เป็นเพราะความเข้าใจ ในคำว่า สมถะ ไม่ตรงกันครับ





หรือ ลอง ไปค้นดูกระทู้เก่าๆ ในพันทิพ ห้องศาสนา (คุ้นๆว่า จะเป็นของคุณหลังเขา) ดู น่ะครับ

ในตอนแรกๆ เหมือนท่านจะเชื่อว่า สัมมาสมาธิในองค์อริยมรรค ไม่นับเรียกว่าเป็นสมถะ...

แต่ ก็มีผู้นำข้อมูลจากพระไตรปิฎกมายืนยันว่า สัมมาสมาธิในองค์อริยมรรค นับว่าเป็นสมถะ เช่นกัน... ท่านจึงเข้าใจ

ปัจจุบันจะมีผู้เข้าใจว่า สมถะ ไม่นับรวมสัมมาสมาธิในองค์แห่งอริยมรรคกันมากครับ

ขอบคุณ คุณตรงประเด็น มากค่ะ

สมถะ ถ้าว่ากันโดยความหมาย ก็คือ สัมมาสมาธิ เกิดหลังจากได้สัมมาทิฏฐิที่เป็นอนาสวะแล้ว

ส่วนสมาธิ ก็คือความสงบทั่วไป ตั้งแต่ขณิกกะถึงอรูปฌาน

การวางเฉยด้วยอุเบกขา ไม่นับว่าเป็น รู้สักแต่ว่าู้รู้ เป็นอาการของการกดข่มไว้ด้วยสมถะ ตอนใช้ชีวิตปกติก็เกิดขึ้นได้ แต่ยังไม่ถือเป็นการปหานกิเลส

การเจริญธรรม ๒ อย่างให้ยิ่งๆ ขึ้นไป ถือ สมถะ กับวิปัสสนานั้น พระพุทธองค์ให้เจริญหลังจากละสัญโยชญ์ ๓ ได้แล้ว

ระหว่างวิปัสสนา ตั้งแต่อนาคาปัตติมัค การรับรู้เฉยๆ เกิดขึ้นได้ แต่เป็นเฉพาะตอนวิปัสสนา การถือว่าไม่มีสัญญา กล่าวคือการเว้นจากสัญญาทั้งหลาย


คุณภาพของจิตนี่พอจะเอาอะไรมาวัดได้บ้างละครับ จิตทำงานเป็นอัตโนมัติ ทำงานตามหน้าที่ ทำงานที่ความถี่ 1 ล้านล้าน Hz