65909.โปรดเกล้าฯ เลื่อนพระอิสริยยศ สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑

สาวิกาน้อย

สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระชินวรวิสุทธิเทวารยวงศ์
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
“สมเด็จพระมหาสมณเจ้า” พระองค์ที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

พระนามเดิม : หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท
พระนามฉายา : สิริวฑฺฒโน (แปลว่า ผู้เจริญด้วยสิริ)
ดำรงสมณศักดิ์ระหว่าง : พ.ศ. ๒๔๖๔-๒๔๘๐
เสด็จสถิต ณ : วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร

รูปภาพ

ราชกิจจาฯ ประกาศโปรดเกล้าฯ เลื่อนพระอิสริยยศ
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ เป็น
“สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระชินวรวิสุทธิเทวารยวงศ์”
⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱

เมื่อวันที่ ๒๒ กรกฎาคม ๒๕๖๘ เว็บไซต์ราชกิจจานุเบกษาเผยแพร่ ประกาศสถาปนาสมเด็จพระมหาสมณเจ้า ความว่า

พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ มหิศรภูมิพลราชวรางกูร กิติสิริสมบูรณอดุลยเดช สยามินทราธิเบศรราชวโรดม บรมนาถบพิตร พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ประกาศว่า

โดยที่ทรงพระราชอนุสรณ์คำนึงถึง พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม สกลมหาสังฆปริณายกพระองค์ที่ ๑๑ ว่ามีพระคุณูปการอย่างยิ่งแด่พระบวรพุทธศาสนาและราชอาณาจักรไทย ทรงมีคุณูปการแด่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ตั้งแต่เมื่อครั้งทรงพระผนวช ได้ถวายพระโอวาทานุสาสนี ตามพระฐานะแห่งพระอาจารย์ทุกประการ ทรงรับธุระพระพุทธศาสนา บริหารทำนุบำรุงต่อเนื่องมาแต่สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ด้วยพระอุเบกขาอันแน่วแน่เที่ยงธรรม ทรงพระสติปัญญาสามารถ ทรงพระสุตญาณปรีชาอันลึกซึ้ง เป็นพหุสุตเมธีแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ มีน้ำพระทัยเยือกเย็น ทรงพระกัลยาณัธยาศัยประนีประนอมถ่อมพระองค์ ดำรงพระสีตลหฤทัยใสสะอาด พระศีลาจารวัตรวิมลไม่มัวหมอง ทรงเรืองรองด้วยพระสมรรถคุณพหุลปัญญา มีพระกมลหมายมุ่งแต่กรณียกิจ อันอำนวยหิตานุหิตประโยชน์ต่อพระบวรพุทธศาสนาและมหาชน ให้บังเกิดผลดีต่อราชอาณาจักร

ทรงรักษาพระบวรพุทธศาสนาให้บริสุทธิ์ ด้วยทรงพระอุตสาหะ รับเป็นประธานชำระและจัดพิมพ์พระไตรปิฎกฉบับสยามรัฐ สนองพระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว และสำเร็จบริบูรณ์ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นธรรมทานวัตถุ สืบอายุพระนวังคสัตถุศาสน์ ทั้งยังทรงจัดตั้งมูลนิธิมหามกุฏราชวิทยาลัยและทรงพระกรุณาโปรดให้มีการสอบธรรมศึกษาสำหรับคฤหัสถ์ด้วย

สาวิกาน้อย

บัดนี้ บรรลุอภิลักขิตสมัย ๑๐๐ ปีวันสวรรคตแห่งพระบาทสมเด็จพระรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราวุธ พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว และ ๑๐๐ ปีวันเสด็จขึ้นทรงราชย์แห่งพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาประชาธิปก พระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว เพื่อเป็นการสืบสนองพระบรมราชปณิธานในการสถาปนาสมเด็จพระสังฆราชเจ้าพระองค์นั้น ซึ่งเสด็จสถิตที่พระฐานะไทวภราดรมหาราชาภินิษกรมณาจารย์ พระราชกรรมวาจาจารย์ในสมเด็จพระบูรพมหากษัตริยาธิราช พระบรมอัยกาธิราชในรัชกาลปัจจุบันทั้งสองพระองค์ นับเนื่องโดยตรงถึงพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งทรงเป็นธรรมทายาท ตามพระราชสถานะอนุศิษย์ ด้วยเหตุที่สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวราลงกรณ เป็นพระราชอุปัธยาจารย์ สมควรจักสถาปนาพระอิสริยยศพระอัฐิ พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า ผู้ทรงเป็นพระบูรพาจารย์ทางธรรมในรัชกาลปัจจุบัน เพื่อเป็นที่เฉลิมพระราชศรัทธา

จึ่งมีพระบรมราชโองการโปรดสถาปนาพระอิสริยยศทางพระบรมราชวงศ์และทางพระสมณฐานันดรศักดิ์ เฉลิมพระนามพระอัฐิ พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า ขึ้นเป็น พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ เสด็จสถิตที่สมเด็จพระมหาสมณเจ้า มีพระนามตามจารึกในพระสุพรรณบัฏว่า

สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระชินวรวิสุทธิเทวารยวงศ์ มหาเจษฎานุพงศสิริวัฒน ภัทรผลพูลสวัสดิขัตติยพรหมจารี สังฆราชาธิบดีศรีสมณุตมปริณายก ตรีปิฎกกลาโกศล มงคลธรรมเจดีย์คัมภีรญาณยุตสุตสุนทร ไทวภราดรมหาราชาภินิษกรมณาจารย์ ศุภศีลศานติ์มหาอนาคาริยรัตน พุทธศาสนบริษัทนิปัตยคารวสถาน มโหฬารเมตตาขันตยาไศรย ศรีรัตนตรัยสรณคุณารักษ์ อุกฤษฏศักดิสกลสงฆปาโมกขคณิศราธิบดี มหาสถาวีรวโรดมบรมบพิตร

การนี้ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้เจ้าพนักงานจัดเบญจปฎลเศวตฉัตร ถวายกางกั้นพระรูปสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระชินวรสุทธิเทวารยวงศ์ ซึ่งประดิษฐานในซุ้มคูหาพระเจดีย์ วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ถวายเป็นเครื่องปรากฏแห่งพระมหาสมณคุณสืบไป

ขอให้พระเกียรติคุณวิบุลยศ ปรากฏแผ่ไพศาลไปในสากลจักรวาล ตราบจิรัฏฐิติกาลนิรันดร เทอญ

ประกาศ ณ วันที่ ๑๗ กรกฎาคม พุทธศักราช ๒๕๖๘ เป็นปีที่ ๑๐ ในรัชกาลปัจจุบัน

สาวิกาน้อย

สาวิกาน้อย

สาวิกาน้อย

สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระชินวรวิสุทธิเทวารยวงศ์
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
“สมเด็จพระมหาสมณเจ้า” พระองค์ที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
⊰⊱⊰⊱⊰⊱

เมื่อวันที่ ๒๐ สิงหาคม พุทธศักราช ๒๔๖๔
ตรงกับวันเสาร์ แรม ๒ ค่ำ เดือน ๙ ปีระกา ตรีศก จุลศักราช ๑๒๘๓
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖
ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาเลื่อนพระอิสริยยศ
“พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นชินวรสิริวัฒน์” ขึ้นเป็น พระเจ้าวรวงศ์เธอ
และทรงสถาปนาพระสมณศักดิ์ขึ้นเป็น สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหมื่นชินวรสิริวัฒน์
นับเป็นสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
และเป็น “สมเด็จพระสังฆราชเจ้า” พระองค์แรกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์
กล่าวคือ เป็นสมเด็จสกลสังฆปริณายก หรือสมเด็จสกลมหาสังฆปริณายก
ประธานาธิบดีแห่งสงฆมณฑลทั่วพระราชอาณาจักร
โดยโปรดเกล้าฯ สถาปนาคำนำพระนามสำหรับเรียกตำแหน่งนี้ว่า
“สมเด็จพระสังฆราชเจ้า” ซึ่งปรากฏพระนามนี้ขึ้นเป็นครั้งแรกในคราวนี้

ครั้นถึงวันที่ ๒๕ เมษายน พุทธศักราช ๒๔๖๙
ตรงกับวันอาทิตย์ ขึ้น ๑๔ ค่ำ เดือน ๖ ปีขาล อัฐศก จุลศักราช ๑๒๘๘
พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗
ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาเลื่อนพระอิสริยยศขึ้นเป็น กรมหลวง
คือ พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า
หรือเรียกอีกพระนามว่า สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์

เนื่องในโอกาสอภิลักขิตสมัย ๑๐๐ ปีวันสวรรคต
แห่งพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖
และ ๑๐๐ ปีวันเสด็จขึ้นทรงราชย์แห่งพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗
ในการนี้ เมื่อวันที่ ๑๗ กรกฎาคม พุทธศักราช ๒๕๖๘
ตรงกับวันพฤหัสบดี แรม ๗ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะเส็ง สัปตศก จุลศักราช ๑๓๘๗
พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๑๐
ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาเลื่อนพระอิสริยยศพระอัฐิ
พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า
ขึ้นเป็น พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ
และทรงสถาปนาพระสมณศักดิ์เฉลิมพระนามพระอัฐิฯ
ขึ้นเป็น “สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระชินวรวิสุทธิเทวารยวงศ์”
นับเป็น “สมเด็จพระมหาสมณเจ้า” พระองค์ที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
ถือเป็นอีกครั้งหนึ่งในประวัติศาสตร์วงการคณะสงฆ์ไทยที่เป็นการสถาปนา
สมเด็จพระสังฆราชในพระบรมโกศหรือที่สิ้นพระชนม์ไปแล้ว

ทรงบริบูรณ์ด้วยพระศีลาจารวัตร เนกขัมมปฏิปทาไม่บกพร่อง
พระจริยวัตรของพระองค์เป็นที่กล่าวขวัญในบรรดาศิษยานุศิษย์ว่า
ไม่เคยมีผู้ใดเคยเห็นพระอาการ พระวาจากริ้วโกรธ หรือพระกิริยาอัชฌาศัย
ที่ไม่ต้องด้วยพระธรรมวินัยและสมณสารูปเลยแม้แต่ครั้งเดียว
ทรงพระสุขุมคัมภีรภาพในการบริหารกิจการพระศาสนา
ด้วยความมั่นคงในหลักการตามพระธรรมวินัยเป็นสำคัญ
จนเป็นที่สรรเสริญกันว่าทรงเป็น “พระแท้” ที่ควรกราบไหว้ได้อย่างสนิทใจ

พระกรณียกิจพิเศษ คือทรงเป็นพระราชกรรมวาจาจารย์
ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖
และพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗ เมื่อครั้งทรงผนวช

ทรงผนวชเป็นพระภิกษุและทรงดำรงในสมณเพศจนตลอดพระชนมชีพ
ทรงเป็นเจ้าอาวาสวัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ยุคที่ ๒
ทรงศึกษาภาษาไทย ภาษาบาลี ภาษาสันสกฤต และพระปริยัติธรรมจนแตกฉาน
ทรงพระปรีชาญาณพิเศษในทางรจนาหนังสือทั้งร้อยแก้วและร้อยกรอง
ทรงพระนิพนธ์ตำราและหนังสือสำคัญทางพระพุทธศาสนาไว้มากมาย เช่น
พระคัมภีร์อภิธานัปปทีปิกา (พจนานุกรมภาษาบาลีแปลเป็นไทยเล่มแรก),
มหานิบาตชาดก, นิทานต้นบัญญัติ, สามเณรสิกขา เป็นต้น
ซึ่งพระนิพนธ์เหล่านี้ยังได้ใช้เป็นคู่มือในการศึกษาภาษาบาลี
และการศึกษาพระพุทธศาสนาอย่างแพร่หลายมาจนถึงปัจจุบัน
อีกทั้งยังมีพระปรีชาสามารถด้านร้อยกรอง ดังจะเห็นได้จากพระนิพนธ์โคลงเรื่องรามเกียรติ์
ซึ่งจารึกอยู่บนพระระเบียงวัดพระศรีรัตนศาสดาราม (วัดพระแก้ว) ในพระบรมมหาราชวัง
ทรงเป็นประธานในการจัดทำพระไตรปิฎกฉบับสยามรัฐ
ทรงเป็นผู้ก่อตั้งมูลนิธิมหามกุฏราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์
และทรงริเริ่มให้จัดหลักสูตรธรรมศึกษา
เป็นหลักสูตรการเรียนพระพุทธศาสนาสำหรับฆราวาส
ควบคู่ไปกับหลักสูตรนักธรรมของบรรพชิต

ทรงดำรงตำแหน่งสมเด็จพระสังฆราช เป็นเวลายาวนานถึง ๑๖ ปี
ตั้งแต่พุทธศักราช ๒๔๖๔ ในรัชกาลที่ ๖ ถึงพุทธศักราช ๒๔๘๐ ในรัชกาลที่ ๘
ทรงพระคุณูปการแก่พระบวรพุทธศาสนาและประเทศชาติอย่างยิ่ง
เสด็จสถิตเป็นที่พึ่งแห่งพระบรมราชวงศ์และพุทธศาสนิกชน
และทรงเป็นหลักของพุทธศาสนจักรที่ยึดเหนี่ยวจิตใจตลอดมา

สาวิกาน้อย

พระบรมวงศานุวงศ์ที่เป็นเจ้านายชั้นสูง ผู้ทรงได้รับโปรดเกล้าฯ
สถาปนาเป็นสมเด็จสกลสังฆปริณายก หรือสมเด็จพระสังฆราช
มีคำนำพระนามว่า “สมเด็จพระมหาสมณเจ้า”
ปัจจุบันมีอยู่ ๔ พระองค์ ดังนี้

รูปภาพ

(๑) สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
(พระองค์เจ้าวาสุกรี สุวณฺณรํสี)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๗ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

รูปภาพ

(๒) สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์
(พระองค์เจ้าฤกษ์ ปญฺญาอคฺโค)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๘ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

รูปภาพ

(๓) สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส
(พระองค์เจ้ามนุษยนาคมานพ มนุสฺสนาโค)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๐ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

รูปภาพ

(๔) สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระชินวรวิสุทธิเทวารยวงศ์
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

:b8:

พระประวัติและปฏิปทา
สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระชินวรวิสุทธิเทวารยวงศ์
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=22&t=20842

ประวัติและความสำคัญ วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม
วัดประจำรัชกาลที่ ๕, รัชกาลที่ ๗
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=24&t=19364

คำเรียกตำแหน่ง “สมเด็จพระสังฆราช” มี ๓ อย่าง
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=22&t=51799

ดาราวรรณ

สาวิกาน้อย เขียน:

ถือเป็นอีกครั้งหนึ่งในประวัติศาสตร์วงการคณะสงฆ์ไทยที่เป็นการสถาปนา
สมเด็จพระสังฆราชในพระบรมโกศหรือที่สิ้นพระชนม์ไปแล้ว :b8:

65909.โปรดเกล้าฯ เลื่อนพระอิสริยยศ สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑

ผู้ใช้งานขณะนี้