ชาวพุทธพึงพิจารณาลักษณะที่ ๘ ของพระพทธศาสนา คือ หลักอนัตตานี้ ดูว่าตรงกับอนัตตาที่เราคิดไหม

ลักษณะพุทธศาสนาที่ ๘ สอนหลักอนัตตา

ลักษณะที่ ๘ พระพุทธศาสนาประกาศหลักสำคัญเกี่ยวกับความจริงของสิ่งทั้งหลาย หรือของสภาว

ธรรมต่างๆ เรียกว่า หลักอนัตตา

หลักอนัตตานี้เป็นหลักที่ใหม่ ไม่เคยมีผู้ค้นพบมาก่อน

ความยึดติดในอัตตาหรือตัวตนนี้ เป็นสิ่งที่ฝังลึกแนบแน่นในจิตใจมนุษย์เป็นอย่างมาก มนุษย์จะรักษา

หวงแหนความรู้สึกผูกพันในอัตตานี้ไว้อย่างเหนียวแน่นที่สุดเท่าที่จะทำได้ แม้แต่เมื่อหันมาค้นคว้า

สัจธรรมในทางศาสนา เขาก็ต้องเพียรพยายามที่จะรักษาอัตตานี้ไว้ให้ได้ เพราะฉะนั้นนักคิดทั้งหลายจึง

พัฒนาภาพอัตตาที่ยึดไว้นั้นให้ประณีตยิ่งขึ้นไปโดยลำดับ จะเห็นว่าในศาสนาต่างๆ มีแต่คำสอนที่ให้

พยายามเข้าหาอัตตา เข้าถึงอัตตา ปรากฏว่า มีศาสนาเดียวคือพระพุทธศาสนาเท่านั้น ที่สอนหลัก

อนัตตา ที่ประกาศว่า ในที่สุดแล้วสิ่งทั้งหลายไม่ใช่อัตตา

พระอรรถกถาจารย์บอกว่า ศาสดาต่างๆ ในหลายศาสนา รู้หลักอนิจจังแล้ว รู้หลักทุกขังแล้ว

เพราะฉะนั้น หลักอนิจจังและทุกขัง จึงมีในศาสนาอื่นที่มีความก้าวหน้าในทางสติปัญญาด้วย แต่ไม่มี

ศาสนาใดอื่นที่ประกาศหลักอนัตตา ฉะนั้น พระพุทธศาสนาจึงฝืนกระแส ฝืนต่อจิตใจ ต่อความยึดถือ

หวงแหนของมนุษย์ การที่จะมองเห็นสภาวะที่เป็นอนัตตานี้ บ่งบอกไปถึงการที่ต้องมีปัญญา คือการมี

ปัญญารู้เท่าทันคติธรรมดา เห็นแจ้งความจริงของสิ่งทั้งหลายที่เป็นไปตามเหตุปัจจัย ไม่มีตัวคงที่ ที่เป็น

ตัวบันดาลเป็นตัวบังคับสิ่งทั้งหลายให้เป็นไปอย่างใดอย่างหนึ่ง แต่สิ่งทั้งหลายนั้น ประกอบขึ้นจาก

ปัจจัยย่อยๆ มาประมวลกันเข้า และปัจจัยต่างๆ แต่ละอย่างนั้น อาศัยสัมพันธ์ซึ่งกันและกัน แล้วก็เป็น

ไปตามเหตุปัจจัย ในความสัมพันธ์ซึ่งกันและกันนั้น ไม่มีสิ่งโดยลำพังตัวของมันเอง นี้คือหลักความจริง

ที่เรียกว่า อนัตตา

การไม่ยึดติดในอัตตา จะไปสัมพันธ์กับหลักที่ไม่ให้ยึดติดถือมั่นด้วยความปรารถนาของตัวตน แต่ให้รู้

เท่าทันว่า สิ่งทั้งหลายนั้น เราจะให้เป็นอย่างนั้นอย่างนี้ตามความปรารถนาไม่ได้ คือเราจะเอาความ

ปรารถนาของตัวตนนี้ ไปบังคับสิ่งทั้งหลายให้เป็นไปตามที่เราต้องการไม่ได้ เพราะว่าสิ่งทั้งหลายเป็น

ไปตามเหตุปัจจัยของมัน เราจะต้องเรียนรู้เหตุปัจจัยของมัน แล้วไปทำไปแก้ที่เหตุปัจจัย

อนัตตานี้จะโยงไปหาหลักสำคัญของพระพุทธศาสนาในข้อต่อไป

พึงสังเกตว่า ในพระพุทธศาสนาท่านสอนเรื่องการทำลายความเห็นผิดเกี่ยวกับอัตตานี้มากมาย จะเป็น

พระโสดาบัน ก็ต้องทำลายสักกายทิฏฐิ คือความเห็นว่าเป็นตัวของตนได้ ต้องถอนอัตตานุทิฏฐิคือ

ความตามเห็นว่าเป็นตัวเป็นตนได้ ต้องถอนอัตตวาทุปาทาน คือการยึดมั่นในความถือตัวตนได้

อันนี้แสดงว่าหลักอนัตตามีความสำคัญเป็นอย่างมาก เป็นหลักการที่จะนำให้เข้าถึงจุดหมายของพระ

พุทธศาสนา ผู้ที่จะเข้าถึงจุดหมายของพระพุทธศาสนา จะต้องมีปัญญาถึงขั้นเห็นความเป็นอนัตตานี้