ทำไม โลกยิ่งพัฒนา ชาวประชายิ่งเป็นคนที่สุขยาก

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป. อ. ปยุตฺโต)


เป็นที่น่าสังเกตว่า มนุษย์ในโลกปัจจุบันนี้ได้พัฒนาทางด้านวัตถุกันมาก
เก่งในการหาวัตถุเป็นอย่างยิ่ง แต่มีลักษณะที่ปรากฏเด่นขึ้นมาอย่างหนึ่ง
คือมักจะกลายเป็นคนที่สุขยากขึ้น
ยิ่งอยู่ไปๆ ในโลก ก็ยิ่งเป็นคนที่สุขยากขึ้นทุกที
อันนี้ไม่ใช่ลักษณะที่ดี


เมื่อมีของมีวัตถุอะไรต่างๆ ที่เป็นเครื่องอำนวยประโยชน์สุข
ในระดับที่หนึ่งมากขึ้น คนก็น่าจะมีความสุขมากขึ้น
แต่ปรากฏว่าผู้คนไม่ได้มีความสุขมากขึ้น
ความสุขบางอย่างที่ดูเหมือนจะมากขึ้น
ก็มักจะเป็นความสุขแบบฉาบฉวยเสียมากกว่า
โดยเฉพาะความสุขที่แท้ในจิตใจ
นอกจากไม่ดีขึ้น ยังมีทีท่าว่าลดน้อยลง
คนตะเกียกตะกายหาความสุขแบบผ่านๆ ชั่วครู่ชั่วยามกัน
พล่านไป เพราะไม่มีความสุขที่มั่นคงยืนตัวอยู่ภายใน
ทั้งๆ ที่มีสิ่งของและอุปกรณ์ที่จะบำรุงความสุขมากเหลือล้น
แต่คนก็ขาดแคลนความสุขกันอยู่เรื่อยๆ
และมีลักษณะอาการที่มีความสุขได้ยาก
คือ กลายเป็นคนที่สุขยากขึ้น อย่างที่ว่า เคยมีเท่านี้สุขก็ไม่สุขแล้ว
ต้องมีเท่านั้น ต้องได้ขนาดโน้นจึงจะสุข
เป็นลักษณะที่น่าสังเกตในเรื่องนี้
ลักษณะที่ตรงกันข้ามก็คือ สุขง่ายขึ้น
คนเราอยู่ในโลกนี้ ชีวิตของเราเจริญเติบโตขึ้นมา
เราพัฒนาขึ้นๆ สิ่งหนึ่งที่เราน่าจะพัฒนาขึ้นด้วย ก็คือ ความสุข
หมายความว่ายิ่งเราพัฒนาไป เราก็น่าจะเป็นคนที่สุขง่ายยิ่งขึ้น และก็สุขได้มากขึ้น
เมื่อเป็นเด็ก ได้เล่นอะไรเล็กๆ น้อยๆ หรืออยากได้อะไรนิดๆ
หน่อยๆ พอได้มาก็ดูจะมีความสุขมากๆ สุขได้ง่ายๆ
แต่พอโตขึ้นมาดูเหมือนว่าจะสุขยากขึ้นทุกที
ถ้าเรามีชีวิตอยู่มาแล้วเราเป็นคนสุขง่ายขึ้นนี่ โอ! เราจะโชคดีมาก
เพราะถ้าเราสุขง่าย มันก็ต้องดีซิ ทำอะไรนิดหน่อย มีอะไร ได้อะไร
เล็กๆ น้อยๆ เดี๋ยวมันก็สุขละ
แต่เดี๋ยวนี้กลายเป็นว่าเรามีอะไรนิดหน่อยไม่ได้ จะต้องมีมากๆ จึงจะสุข
ในทางที่ถูกที่ควร ถ้าเรามีความสุขง่ายขึ้น แล้วเราได้ของมากขึ้น
เราก็ยิ่งสุขใหญ่ แต่ถ้าเราสุขยากขึ้น เราได้ของมามากขึ้น
มันก็ไม่ช่วยให้เราสุขมากขึ้น
เพราะแม้ว่าสิ่งอำนวยสุขจะมากขึ้นก็จริง
แต่จุดหรือขีดที่จะมีความสุขได้ก็เขยิบหนีขึ้นไป
เพราะฉะนั้น บางทีได้สิ่งอำนวยสุขมากขึ้น แต่ได้ความสุขน้อยลง
อะไรที่มันขาดหายไป คำตอบก็คือเราพัฒนาด้านเดียว
เราพัฒนาชีวิตเพียงด้านหนึ่ง คือ ไปมุ่งว่าถ้าเรามีวัตถุมีอะไรต่างๆ
มีทรัพย์สินเงิน ทอง ยศ ตำแหน่งดีขึ้นนี่ เราจะมีความสุข
ฉะนั้น เราก็แสวงหาวัตถุ หรือ สิ่งที่จะมาบำรุงความสุขกันให้มาก
แต่การที่เราจะแสวงหาอย่างได้ผล
เราก็จะต้องพัฒนาความสามารถอันนี้
คือ พัฒนาความสามารถในการแสวงหาสิ่งที่จะมาบำรุงความสุข
และมนุษย์เราก็ได้พัฒนาในด้านนี้กันจริงๆ จังๆ
ดังจะเห็นว่า ในด้านนี้เราเก่งมาก
มนุษย์ยุคปัจจุบันได้พัฒนาความสามารถ
ในการแสวงหาวัตถุมาบำรุงความสุขกันได้เก่งกาจ
แม้แต่การศึกษาก็พลอยมีความหมายอย่างนี้ด้วย
ดูซิ การศึกษาส่วนมากจะมีความหมายและความมุ่งหมายอย่างนี้
คือเป็นการพัฒนาความสามารถที่จะหาวัตถุมาบำรุงความสุข
แล้วเราก็เก่งกันในด้านนี้
เรามีความสามารถในการหาสิ่งมาบำรุงความสุขอย่างมากมาย
แต่ทีนี้ยังมีอีกด้านหนึ่งของการพัฒนาชีวิตที่เรามองข้ามไป คือ
ความสามารถที่จะมีความสุข
บางทีเราพัฒนาความสามารถในการหาสิ่งบำรุงความสุข
พอพัฒนาไปๆ ความสามารถในการที่จะมีความสุขนี้
กลับลดน้อยลง หรือแม้แต่หายไปเสียเฉยๆ
ในเรื่องนี้ เราต้องมีดุลยภาพ
คือ ต้องมีความสามารถที่จะมีความสุขมาเข้าคู่
ในเมื่อเราจะต้องมีความสามารถนี้อีกด้านหนึ่งด้วย
คือ ความสามารถในการที่จะมีความสุข เราก็ต้องพัฒนามันขึ้นมา


คัดลอกบางส่วนจาก...ชีวิตที่สร้างสรรค์ สดใสและสุขสันต์
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป. อ. ปยุตฺโต)

สวัสดีวันเข้าพรรษาค่ะ ขอให้มีความสุขนะคะ

อนุโมทนาสาธุด้วยครับ