ปัญญา หมายถึง ความรู้ที่ดับทุกข์ได้ ความรู้ที่ดับทุกข์ไม่ได้ไม่ใช่ปัญญาทางธรรมเป็นเพียงความรู้หรือรอบรู้เท่านั้น
ปัญญาในพระธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้า (ในพระไตรปิฎก) หมายถึง พระธรรมในส่วนที่เป็นผล ไม่ใช่ส่วนที่เป็นเหตุ เอาคำว่าปัญญาไปใช้ดับทุกข์ไม่ได้ จะต้องรู้และเข้าใจต่อไปอีกว่าปัญญาที่เป็นความรู้ดับทุกข์ได้นั้น มีต้นตอแหล่งกำเนิด หรือเหตุปัจจัยของการเกิดของปัญญาอยู่ที่ไหน
ปัญญาเกิดได้อย่างไร ปัญญาที่เป็นความรู้ที่ดับทุกข์ได้นั้นเกิดจากความจริงที่เป็นความจริงของโลกและชีวิตเท่านั้น ความจริงของโลกและชีวิต เป็นแม่เป็นต้นตอของปัญญา
ความจริงของโลกและชีวิตก็คือ กฎธรรมชาติ 2 กฎ ที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้ คือ กฎไตรลักษณ์ หรืออนิจจัง ทุกขัง อนัตตา หรือ เกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป และของเหตุและปัจจัย อิทัปปัจจยตาปฏิจจสมุปบาท กฎนี้แหละคือต้นตอหรือแม่หรือเหตุปัจจัยของปัญญา ปัญญาจะเกิดกับความจริงเท่านั้น อวิชชาเกิดความพอใจ หรือไม่พอใจ หรือความเชื่อ ความเชื่อเป็นเหตุเป็นปัจจัยหรือต้นตอของอวิชชา
การเจริญปัญญาที่ถูกต้อง ต้องเจริญที่เหตุของการเกิดปัญญา เหตุปัจจัยของการเกิดปัญญาหรือสัมมาทิฎฐิ นั้นคือ พระธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้าที่พระองค์ตรัสไว้เป็นทางสายเอก นั้นคือ การวิปัสสนาพิจารณาขันธ์ 5 และอินทรีย์ 6 ให้รู้เห็นสิ่งที่ปวง ที่มากระทบสัมผัสตัวเราตามความเป็นจริงของโลกและชีวิตว่าสิ่งทั้งปวงไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ไม่มีตัวตนเป็นของตนเองเกิดจากเหตุปัจจัยว่างจากตนหรือของตน พิจารณาให้รู้ให้เห็นความจริงอย่างนี้จนเป็นปกตินิสัยในชีวิตประจำวันแล้วจะมีปัญญา หรือสัมมาทิฏฐิเกิดขึ้น รู้เท่าทันความจริงของโลกและชีวิต ดับความพอใจ (โลภ) ไม่พอใจ (โกรธ) ทันที อย่างนี้เรียกว่าสัมมาทิฎฐิ ปัญญาเกิดขึ้น มรรคมีองค์ 8 เกิดขึ้น องค์ธรรมอื่นๆ จะเกิดตาม แล้วมีปัญญาดับทุกข์และแก้ปัญหาให้กับตัวเองได้ถาวร