สำหรับคนส่วนใหญ่
ถ้ากำจัดข้อเสียทิ้งได้ข้อหนึ่ง
ข้อดีอื่นๆจะเกิดขึ้นแทนที่หลายข้อ
เช่น หากฝึกมีสติอยู่กับเนื้อกับตัว
ทิ้งนิสัยวู่วาม หุนหันพลันแล่นได้
ก็อาจเปลี่ยนจากนักพล่าม มาเป็นนักฟัง
เปลี่ยนจากนิยมแก้ปัญหา ด้วยการเพิ่มปัญหา
มาเป็นชอบผ่อนหนัก ให้เป็นเบา
หรือทำเรื่องเบา ให้ไร้น้ำหนักไปเลย
ซึ่งข้อดีที่เกิดขึ้นแทนดังกล่าว
อาจหมายถึงวิธีคิดที่สุขุม
ความฉลาดเลือกคำพูดประนีประนอม
ตลอดจนการลงมือกระทำการด้วยความนิ่มนวล
เล็งผลลัพธ์ที่ดีก่อนจะเอาอย่างใจให้เกิดความเสียหาย

แต่สำหรับคนอีกส่วนหนึ่ง
ที่สั่งสมคุณงามความดีมานาน
เป็นที่ยอมรับนับถือ ของสังคม
ถูกยกย่องให้เป็นผู้ริเริ่มทำการดีๆ
ชีวิตเต็มไปด้วยด้านสว่าง
ถึงจุดหนึ่งจะเกิดด้านมืดขึ้นมาอย่างเลี่ยงไม่ได้
ประสาคนยังมีกิเลสไม่สิ้นสุด
เช่น ไม่ฟังใคร เอาตัวเองเป็นใหญ่
ยอมเสียหน้าไม่ได้
ทนไม่ได้ที่จะให้ใครชี้หน้าว่าทำผิดคิดพลาด
บางคนรวยระดับโลก ช้อนซื้อหุ้นถูกมาทั้งชีวิต
พอเก็งกำไร ลงทุนพลาดทีเดียว
เจอนักข่าวล้อเลียนว่าแก่แล้วเลอะ
เท่านั้นเองถึงกับ ทนไม่ไหว โดดให้รถไฟชนตาย
กลายเป็นข่าวใหญ่ เมื่อเร็วๆ นี้

ด้านดีถ้ามีมากไป
ดูพิเศษสูงส่งเกินธรรมดา
มักจะค่อยๆก่อร่างสร้างแง่ร้ายขึ้นมาทีละน้อย
โดยไม่เปิดโอกาสให้ทันได้รู้เนื้อรู้ตัว
กว่าจะรู้ตัวก็จมไม่ลงเสียแล้ว

แต่ก็นั่นเอง ถ้าจะตัดข้อเสียของคนบางคนทิ้ง
แปลว่าคุณอาจต้องตัดข้อดีของเขาออก
ไม่รู้ว่ากี่ข้อต่อกี่ข้อ
ถ้าพิจารณาแล้วว่าข้อดีของเขา
เป็นคุณอย่างใหญ่กับคนรอบตัวหรือกับสังคม
จะลองทำเป็นลืมๆ
ทำเป็นไม่รู้ไม่ เห็นกับข้อเสียในวงแคบของเขาบ้างจะได้ไหม

พระพุทธเจ้าสอนให้พิจารณาว่าอะไรเป็นคุณ อะไรเป็นโทษ
บางทีเราต้องใช้เวลากันครึ่งชีวิตกว่าจะเข้าใจ

สมการชีวิตนั้น ไม่มีแค่บวกกับบวก
มัน มีลบ คูณ หาร เข้ามาเกี่ยวข้องตลอดเวลา
ถ้าเอา "ประโยชน์" เป็นตัวตั้ง
แล้ว ลบกับ "โทษ" ที่พ่วงมา
หายังได้ "ผล" ที่เป็นประโยชน์อยู่
แสดงว่าชีวิตนั้นใช้ได้ หรือเข้าขั้นดีทีเดียว

แต่พวกเรามักเอา "ความคาดหวัง" เป็นตัวตั้ง
จึงยอมได้แค่บวกกับบวก จะไม่ยอมให้มีลบเลย
โดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้า เป็นสมการชีวิตของคนอื่น
พวกเราจึงมัก "ตั้งโจทย์ผิด" และคิดกันจนปวดหัวตาย
แทบไม่มีใครได้อะไรดีติดมือไป

ไม่ว่าจะการบ้าน การเมือง การศาสนา
มนุษย์เราเคยชินกับการตั้งโจทย์ผิดๆ
ชีวิตถึงดำเนินไปผิดๆ ด้วยมุมมองผิดๆ
กล่าวโทษและด่าทอกันผิดๆ
สุดท้ายตายจากกันด้วยสัมพันธภาพผิดๆ
วนเวียน "ร่วมทุกข์" กัน
บนทางกันดารแห่งการเวียนว่ายตายเกิด
น้อยนักที่จะได้ร่วมสุขกับใครจริงๆ นานๆ ครับ

ดังตฤณ
เมษายน ๕๓

ที่มา...จากใจ บ.ก. ใกล้ตัว - ฉบับที่ ๙๑