คำสอนของพระพุทธเจ้าโคตมะ มิได้ให้สาวกไปถือศีล หรือรักษาศีล การถือศีลหรือการักษาศีล เป็นคำสอนของพราหมณ์ ศีลในพุทธศาสนาคือการมีศีล ซึ่งแตกต่างกันอย่างสิ้นเชิงกับศีลของพราหมณ์

ทำอย่างไรจึงจะมีศีล หรือทำอย่างไรศีลจะเกิดในตัวบุคคล?

มีปัญญาก็มีศีล เพราะ ผู้ที่มีความเห็นชอบ ก็จะมีความคิดชอบ ส่งผลให้การพูดการกระทำเป็นไปในทางที่ชอบ กล่าวคือ ศีลเกิดเพราะปัญญา หรือแสดงง่ายๆ ว่า เมื่อมีปัญญารู้ผิดรู้ชอบ รู้ชั่วรู้ดี รู้เหตรู้ผล ที่จะคิดไปลักทรัพย์ ฆ่าคน พูดปด ประกอบอาชีพผิดๆ ผิดลูกผิดเมีย หรือไปเป็นนักเลงสุรา ก็จะไม่เกิด ศีลแบบนี้เกิดขึ้นอย่างถาวรในตัวบุคคล เป็นศีลที่ประเสริฐ หรือ เป็นอริยศีล เกิดขึ้นกับผู้ใดแล้ว ผู้นั้นถือว่าเป็นคนดีโดยสันดาร อาจจะกล่าวได้ว่า ศีลในพุทธศาสนาเป็นบรรทัดฐานหรือเครื่องชี้วัดผลการเจริญสัมมาทิฏฐิของผู้ปฏิบัติธรรมตามแนวทางที่ถูกต้องตามครรลองคลองธรรม

ผู้ที่ถือศีล โดยไม่รู้ หรือถือตามๆ กันมา จะวางตัวในกรอบของศีลได้เพียงครั้งคราวเท่านั้น และหาโอกาสที่จะผิดศีลเป็นประจำ ผู้ที่พยายามรักษาศีลให้บริสุทธิ กำลังกระทำการที่ฝืนธรรมชาติอย่างมาก เพราะคนเราถูกครอบงำด้วยอวิชชา คือการหลงตามความพอใจไม่พอใจ ไม่สามารถสั่งตัวเองได้ การจะบังคับตนให้เป็นคนดีตลอดไปนั้นเป็นไปไม่ได้ ผิดหลักของเหตุปัจจัย ไม่ใช่การปฏิบัติตามทางสายกลาง

ผู้ที่มีศีล คือ ผู้ที่เดินตามทางอริยมรรคมีองค์ ๘ คือ การสร้างหรือการเจริญสัมมาทิฏฐิก่อนเป็นอันดับแรก และต้องปฏิบัติที่เหตุของการเกิดสัมมาทิฏฐิ คือ การสร้างวิชชาเพื่อดับอวิชชา เพราะอวิชชาเป็นเหตุให้เกิดมิจฉาทิฏฐิ และวิชชาทำให้เกิดสัมมาทิฏฐิ

หากพบคำว่า ศีล ที่มีกล่าวในพระไตรปิฎกทั้งหมด ให้ทราบว่าเป็นอริยศีล เป็นศีลที่เกิดในอริยบุคคล