อารมณ์หรือองค์ของฌาน
1. วิตก การตรึก นึกถึงสิ่งที่กำลังภาวนา
2. วิจาร การตรองสิ่งที่กำลังทำว่าถูกต้องหรือไม่
3. ปีติ ความอิ่มเอิบใจ มีอาการคือ ขนพองสยองเกล้า , น้ำตาไหล , ร่างกายโยกโคลง , ตัวลอยขึ้นจากพื้น , ร่างกายซาบซ่านใหญ่โต
4. สุข เป็นความสุขละเอียด
5. เอกัคคตารมณ์ อารมณ์เป็นหนึ่งเดียวไม่คลาดเคลื่อน
6. อุเบกขา ความวางเฉย

ไตรวัฏ การวน 3 คือ กิเลส กรรม วิบาก
กิเลส คือ ราคะ โทสะ โมหะ เป็นเหตุให้เกิดกรรม คือการกระทำอันถึงพร้อมด้วยเจตนา ก่อให้เกิดวิบาก คือผลของกรรม
เมื่อรับวิบากแล้วก็เกิดกิเลส แล้วก็สร้างกรรม เกิดวิบาก เกิดกิเลส วนกันไปไม่รู้จักจบจักสิ้นเรียกว่า ไตรวัฏ

ภพ 3 ที่อยู่ของหมู่สัตว์ 3 ชั้น
1. กามภูมิ คือภพของผู้ยังเสพกาม ได้แก่ อบายภูมิ 4 , มนษย์ 1 , สวรรค์ 6
2. รูปภพ คือภพของผู้ที่พ้นจากกาม แต่อยู่ในขอบเขตของ รูปฌาน(ฌานที่มีรูปเป็นอารมณ์) ได้แก่ รูปพรหม 16 ชั้น
3. อรูปพรหม คือภพของผู้ที่พ้นจากกามและรูปฌาน แต่อยู่ในของเขตของ อรูปฌาน(ฌานที่ไม่มีรูปเป็นอารมณ์)
ได้แก่ อรูปพรหม 4 ชั้น

ภพ 31 หมายถึง อบายภูมิ 4 มนุษย์ 1 สวรรค์ 6 พรหม 20
พรหม 20 หมายถึง รูปพรหม 16 อรูปพรหม 4
อบายภูมิ 4 หมายถึง ภูมิอันเป็นที่อยู่ของผู้ไม่เจริญ ผู้ลำบากเดือดร้อน ได้แก่ นรก เปรต อสูรกายและสัตว์เดรัจฉาน
สวรรค์ 6 หมายถึง ภูมิของผู้มีบุญคือเทวดาซึ่งยังเกี่ยวข้องกับกามชนดที่ละเอียดกว่ากามของมนุษย์ ได้แก่
1. จตุมหาราชิกา 2. ดาวดึงส์ 3. ยามา 4. ดุสิต 5. นิมมานรดี 6. ปรนิมมิตวสวัตตี

รูปพรหม 16 หมายถึง ภูมิของพรหม ซึ่งไม่เกี่ยวข้องด้วยกาม แต่อยู่ในขอบเขตของรูปฌาน
เขตของปฐมฌาน มีภูมิ 3 ชั้น 1. พรหมปาริสัชชา 2. พรหมปุโรหิตา 3. มหาพรหมา
เขตของทุติยฌาน มีภูมิ 3 ชั้น 4. ปริตตาภา 5. อัปปมาณาภา 6. อาภัสสรา
เขตของตติยฌาน มีภูมิ 3 ชั้น 7. ปริตตสุภา 8. อัปปมาณสุภา 9. สุภกิณหา
เขตของจตุตถฌาน มีภูมิ 2 ชั้น 10. เวหัปผลา 11. อสัญญสัตตา
เขตของพรหมอนาคามี (สุทธาวาส) มี 5 ชั้น 12. อวิหา 13. อตัปปา 14. สุทัสสา 15. สุทัสสี 16. อกนิฏฐา

อรูปพรหม 4 หมายถึง ภูมิของพรหมที่อยู่ในเขตของอรูปฌาน ได้แก่
1. อากาสานัญจายตนฌาน คือเขตของผู้ที่ได้บรรลุอากาสานัญจายตนฌาน
2. วิญญาณัญจายตนะ คือเขตของผู้ที่ได้บรรลุวิญญาณัญจายตนฌาน
3. อากิญจัญญายตนะ คือเขตของผู้ที่ได้บรรลุอากิญจัญญายตนฌาน
4. เนวสัญญานาสัญญายตนะ คือเขตของผู้ที่ได้บรรลุเนวสัญญานาสัญญายตนฌาน

จากหนังสือ สันติรำลึก
โดย หลวงพ่อชุมพล พลปญฺโญ

ดีดีครับ ที่แนะนำ ชอบๆๆ

ค่ะ

มีประโยชน์จริงๆ ขอบคุณค้าบ