สหชาตปัจจัย
ธรรมที่ทำหน้าที่ช่วยเหลือเกื้อกูลแก่ตามที่เกิดร่วม

ปัจจัยธรรม หมายถึง ธรรมที่ให้อุปการะแก่ผลซึ่งเกิดพร้อมกับตนปัจจยุบันนธรรม หมายถึง ธรรมที่รับอุปการะจากสหชาตของตน

พระพุทธองค์ทรงแสดงไว้ว่า"ในการทำงานอย่างใดอย่างหนึ่งให้สำเร็จนั้น การทำหน้าที่ของตนๆ ตามที่ถูกมอบหมายด้วยคยามรับิดชอบอยู่นั่นแหละได้ชื่อว่าเป็นการเกื้อกูลด้วยสหชาตปัจจัย

พูดตรงๆตามหลักปราบอภิธรรมคือในการทำบุญกุศลอย่างใด
อย่างหนึ่งนั้น การทำหน้าที่ของตนๆ ตามที่ถูกมอบหมายเข้าร่วมทำงานกับทำทั้งหลาย เช่น เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณก็ดี การขับเคลื่อนของรูปขันธ์ไปตามกิจนั้นๆ ก็ดีได้ชื่อว่าเป็นลักษณะของการเกื้อกูลด้วยสหชาตปัจจัยและในการทำบาปก็พึงทราบ โดยทำนองเดียวกันนี้แล

ในร่างกายหรือรูปขันธ์ ซึ่งเกิดจากธาตุ ๔ คือ ดิน น้ำ ลม ไฟ นั้นก็คือทราบว่า การปฏิบัติงานร่วมกันอย่างพร้อมเพียงกันของธาตุทั้ง ๔ จนทำให้ร่างกายนั้นมีพละกำลังแข็งแรงมีชีวิตอยู่ได้อย่างปกติสุข ก็เป็นผลของการเกื้อกูลนั้นในฐานะผู้เกิดร่วมกันที่มีการร่วมกันด้วยช่วยกันซึ่งหากธาตุทั้ง ๔ ไม่สม่ำเสมอกันอาจทำให้ร่างกายเจ็บป่วย อาพาธได้ซึ่งนั่นเป็นผลที่เกิดจากปัจจัยซึ่งกัน ดังนั้นท่านทั้งหลายจึงควรใช้ชีวิตเป็นอยู่โดยพยายามปรับสภาพธาตุทั้ง ๔ ให้มีความสมดุลเพื่อสุขภาพร่างกายที่แข็งแรงความเป็นสหปัจจัยนั้นเช่นเดียวกันสามารถอุปมาเหมือนกับการก่อตั้งองค์กรหรือสมาคมซึ่งโครงสร้างที่ประกอบด้วยคณะกรรมการเจ้าหน้าที่ต่างๆซึ่งตั้งมาเพื่อทำงานร่วมกันเป็นทีมก็การร่วมด้วยช่วยกันแบบทำงานเป็นทีมนั้นแต่ชื่อว่า เป็นลักษณะของการทำงานตามระบบสหกรณ์กับปัจจัย

ท่านทั้งหลายจึงควรทำความเข้าใจถึงระบบการทำงานของสหชาตปัจจัย ไม่ว่าจะเป็นการทำการกุศลให้บังเกิดขึ้นก็ดี การใช้ชีวิตให้ธาตุทั้ง ๔ เป็นไปอย่างสมดุลก็ดี หรือการร่วมด้วยช่วยกันทำประโยชน์อย่างพร้อมเพียงกันก็ดีซึ่งล้วนแต่ก่อให้เกิดประโยชน์ในชีวิตประจำวัน

จงทำดีแต่อย่าเด่นจะเป็นภัย จงร่วมใจช่วยกันขยันตามความดี หลบหลีหนีความชั่ว และมีจิตมั่นคงตั้งมั่นในกุศลทั้งปวงเถิด