เหตุที่มนุษย์มีสภาพแตกต่างกัน มูลปัณณาสก์มัชฌิมนิกาย แสดงไว้ว่า


ฆ่าสัตว์ ไม่มีความกรุณา เป็นเหตุให้ อายุ สั้น

ไม่ฆ่าสัตว์ มีความกรุณา เป็นเหตุให้ อายุ ยืน

เบียดเบียนสัตว์ เป็นเหตุให้ มีโรค มาก

ไม่เบียดเบียนสัตว์ เป็นเหตุให้ มีโรค น้อย

มักโกรธ มีความคับแค้นใจมาก เป็นเหตุให้ ผิวพรรณ ชั่ว

ไม่โกรธ ไม่มีความคับแค้นใจ เป็นเหตุให้ ผิวพรรณ ผุดผ่อง

มีใจประกอบด้วยความริษยาผู้อื่น เป็นเหตุให้ มีอานุภาพ น้อย

มีใจไม่ริษยาผู้อื่น เป็นเหตุให้ มีอานุภาพ มาก

ไม่บริจาคทาน เป็นเหตุให้ ยากจน อนาถา

บริจาคทาน เป็นเหตุให้ มีโภคสมบัติมาก

กระด้าง ถือตัว เป็นเหตุให้ เกิดในสุกล ต่ำ

ไม่กระด้าง ไม่ถือตัว เป็นเหตุให้ เกิดในสกุล สูง

ไม่อยากรู้ ไม่ไต่ถามผู้มีปัญญา เป็นเหตุให้ มีปัญญา น้อย

อยากรู้ หมั่นไต่ถามผู้มีปัญญา เป็นเหตุให้ มีปัญญา มาก

สัตว์นรก ครั้นสิ้นกรรมแล้ว มาเกิดเป็นมนุษย์ ย่อมเกิดในสกุลต่ำ เป็นคนยากจนอดอยาก เป็นอยู่โดยฝืดเคือง มีรูปร่างผิวพรรณไม่สมประกอบ



กิจโฉ มนุสสะปฏิลาโภ การเกิดเป็นมนุษย์ นั้น แสนยาก

กิจฉัง มัจจานะ ชีวิตัง การดำรงชีวิตอยู่ของสัตว์ทั้งหลาย นั้น แสนยาก

กิจฉัง สัทธัมมัสสะวะนัง การได้ฟัง พระสัทธรรม นั้น แสนยาก

กิจโฉ พุทธานะมุปปาโท การบังเกิดขึ้นของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย นั้น แสนยาก