การมีสุขภาพจิตที่ดี

นพ.บรรลุ ศิริพานิช


คนที่มีสุขภาพจิตดี
คือคนที่สามารถปรับตัวเข้ากับเหตุการณ์หรือสิ่งแวดล้อมใหม่ๆ ได้
ไม่ว่าเหตุการณ์นั้นจะเป็นไปในทางดีหรือร้าย
แนวทางที่จะทำให้มีสุขภาพจิตดีมีหลายแนวทางดังต่อไปนี้


๑. ครอบครัว ร่มเย็นเป็นสุข

เด็กที่มีปัญหาทางพฤติกรรมต่างๆ
มักจะมาจากครอบครัวแตกแยกเป็นส่วนใหญ่
ดังนั้นบุคคลในครอบครัวจะต้องช่วยกันทำให้ครอบครัวร่มเย็นเป็นสุข
มีความรักต่อกันอย่างแน่นแฟ้น
ครอบครัวเปรียบเสมือนโช้กอัพ (shock absorber)
หรืออุปกรณ์กันสะเทือนของรถยนต์ เมื่อสมาชิกมีปัญหาร้าย
ครอบครัวก็ช่วยกันแก้ไข เยียวยา ปลอบประโลม
หาทางแก้ไขจนเรื่องร้ายกลายเป็นดี
เมื่อสมาชิกมีโชคดีครอบครัวก็ช่วยแสดงความยินดีด้วย
บางครั้งถึงกับเลี้ยงฉลอง เป็นต้น


ยิ่งเป็นผู้สูงอายุ ยิ่งต้องเป็นหลักชัยของครอบครัว
ช่วยชี้แนะลูกหลานในทางดี
เป็นผู้นำในกิจกรรมเกี่ยวกับประเพณีวัฒนธรรมของครอบครัว
จะทำให้คนในครอบครัวทุกคนมีสุขภาพจิตดี
การที่ผู้สูงอายุจะเป็นหลักชัยของครอบครัวได้ดี
จำเป็นที่ผู้สูงอายุต้องเรียนรู้ให้ทันกับการเปลี่ยนแปลงต่างๆ ของโลก
และเข้าใจกับการเปลี่ยนแปลงของสังคมปัจจุบัน
อย่าจมปลักอยู่กับอดีต จนทำให้เด็กสมัยใหม่ล้อเลียนว่า "ไดโนเสาร์-เต่าล้านปี"


การที่ผู้สูงอายุคิดไปอยู่บ้านคนชรา
หรือหนีครอบครัวไปอยู่คนเดียวเป็นความคิดที่ผิด
ทำนองเดียวกัน การที่ลูกหลานคิดนำพ่อแม่ ปู่ย่า ตายาย
ไปอยู่บ้านพักคนชรา ไม่ทดแทนบุญคุณ...เป็นบาป
จงช่วยกันทำครอบครัวให้ร่มเย็นเป็นสุข แล้วทุกคนจะมีสุขภาพจิตดี


๒. มีเพื่อนสนิทมิตรสหายและไม่อยู่เดียวดาย

มนุษย์เป็นสัตว์สังคมต้องอยู่เป็นหมู่คณะ
แต่ละคนก็ต้องมีเพื่อนเป็นธรรมดา
เพื่อนคือของหวานแห่งชีวิต เมื่ออายุยังน้อยก็มีเพื่อนร่วมเรียน
อายุมากขึ้นก็มีเพื่อนร่วมงาน สูงวัยหรือสูงอายุ
เพื่อนเก่าๆ เริ่มล้มหายตายจากไปเป็นธรรมดา
จำเป็นที่จะต้องหาเพื่อนใหม่ไว้เพิ่มเติมเสมอ เพื่อไว้คุยปรึกษาหารือกัน
ไม่จำเป็นต้องมีเพื่อนอายุรุ่นราวคราวเดียวกัน แต่ถ้าใกล้เคียงก็ย่อมดี
ปัจจุบันมีการตั้งชมรมผู้สูงอายุตามชุมชนมากมาย
ผู้สูงอายุสามารถเลือกเป็นสมาชิกชมรมใกล้บ้าน
จะได้มีเพื่อนใหม่และมีกิจกรรมร่วมกันช่วยคลายความเหงาได้มาก
ทำให้สุขภาพจิตดีขึ้น


๓. รู้จักแก้ปัญหาที่ถูกต้อง

ทุกคน ในโลกนี้ไม่มีใครไม่มีปัญหา
ปัญหาทำให้เกิดทุกข์ เราต้องรู้จักแก้ทุกข์ หรือแก้ปัญหานั้นให้ได้
อย่าหนีปัญหาเพราะหนีอย่างไรก็ไม่พ้น
จงแก้ปัญหา ด้วยปัญญาและเหตุผล
ถ้าปัญหาไม่มีทางแก้ให้หายขาดได้ จงปรับตัวอยู่ให้ได้อย่างดีที่สุด


๔. รู้จักพอ

ปัจจุบันคนส่วนใหญ่ ที่มีปัญหาสุขภาพจิตมักเกิดจากความโลภไม่รู้จักพอ
แล้วมีผลทำให้เครียด ผลจากความเครียดก็จะทำให้สุขภาพทั้งกายและจิตเสียไปด้วย
การรู้จักพอเท่านั้นที่จะแก้ปัญหาอันนี้ได้


๕. มีงานทำตลอดเวลา

ทุก คนต้องทำงาน งานอะไรก็ได้ ไม่ว่างานนั้นจะมีรายได้หรือไม่มีรายได้
ขอให้เป็นงานที่ไม่เบียดเบียนตนเอง ผู้อื่น และสิ่งแวดล้อม
ตนนั้นแลเป็นที่พึ่งแห่งตน คนที่ไม่ทำงานจะซึมเศร้าและคิดมาก
พลอยให้สุขภาพจิตเสีย แต่การทำงานช่วยแก้ทุกข์ได้


๖. ใช้ธรรมะจรรโลงใจ

ธรรมะในทุกศาสนาจะชี้แนะให้ทุกคนมีสุขภาพจิตดีทั้งนั้น
ขอให้ปฏิบัติและศึกษาธรรมะของแต่ละศาสนาให้ถูกต้อง
โดยเฉพาะเรื่องสติและวิปัสสนา จะช่วยทำให้สุขภาพจิตดีได้มาก


ที่มา...หมอชาวบ้าน
นิตยสาร หมอชาวบ้าน เล่ม :345
เดือน-ปี :01/2551
คอลัมน์ :ผู้สูงอายุ…สู่ชีวิตที่มีคุณภาพ
นักเขียนหมอชาวบ้าน :นพ.บรรลุ ศิริพานิช