วิปลาส หรือ วิปัลลาส 3

วิปลาส คือ ความรู้คลาดเคลื่อน ความรู้ที่ผันแปรผิดพลาดจากความเป็นจริง หมายถึงความรู้คลาดเคลื่อนขั้นพื้นฐาน ที่นำไปสู่ความเข้าใจผิด หลงผิด การลวงตัวเอง วางใจ วางท่าที ประพฤติ ปฏิบัติไม่ถูกต้อง ต่อโลก ต่อชีวิต ต่อสิ่งทั้งหลายทั้งปวง และเป็นเครื่องกีดกั้นขัดขวางบังตาไม่ให้มองเห็นสัจจภาวะ

วิปลาส มี ๓ อย่าง คือ

๑. สัญญาวิปลาส สัญญาคลาดเคลื่อน หมายรู้ผิดพลาดจากความเป็นจริง

๒. จิตตวิปลาส จิตคลาดเคลื่อน ความคิดผิดพลาดจากความเป็นจริง

๓. ทิฏฐิวิปลาส ทิฏฐิคลาดเคลื่อน ความเห็นผิดพลาดจากความเป็นจริง

สัญญาวิปลาส หมายรู้คลาดเคลื่อน เช่น คนตกใจเห็นเชือกเป็นงู กาและกวางป่ามองหุ่นฟางสวมเสื้อกางเกงมีหม้อครอบ เห็นเป็นคนเฝ้านา คนหลงทางเห็นทิศเหนือเป็นทิศใต้ เห็นทิศใต้เป็นทิศเหนือ คนเห็นแสงไฟโฆษณากระพริบอยู่กับที่เป็นไฟวิ่ง เป็นต้น

จิตตวิปลาส ความคิดคลาดเคลื่อน เช่น คนบ้าคิดเอาหญ้าเป็นอาหารของตน คนจิตฟั่นเฟือนมองเห็นคนเข้ามาหาคิดว่าเขาจะทำร้าย คนเห็นเงาเคลื่อนไหวในที่มืดสลัวคิดวาดภาพเป็นผีหลอก กระต่ายตื่นตูมได้ยินเสียงลูกมะพร้าวหล่นคิดวาดภาพเป็นว่าโลกกำลังแตก เป็นต้น

ทิฏฐิวิปลาส ความเห็นคลาดเคลื่อน ตามปกติ สืบเนื่องมาจากสัญญาวิปลาส และจิตตวิปลาสนั่นเอง เมื่อหมายรู้ผิดอย่างไร ก็เห็นผิดไปตามนั้น เมื่อคิดวาดภาพเคลื่อนคลาดไปอย่างไร ก็พลอยเห็นผิด เชื่อถือผิดพลาดไปตามอย่างนั้น เช่น เมื่อหมายรู้ผิดว่าเชือกเป็นงู ก็อาจลงความเห็นยึดถือว่าสถานที่บริเวณนั้นมีงูหรือมีงูชุม เมื่อหมายรู้ว่าผืนแผ่นดินเรียบราบขยายออกไปเป็นเส้นตรง ก็จึงลงความเห็นยึดถือว่าโลกแบน เมื่อคิดไปว่า สิ่งทั้งหลายเกิดขึ้น เป็นไป เคลื่อนไหวต่างๆ ก็ต้องมีผู้จัดแจงผลักดัน ก็จึงลงความเห็นยึดถือว่า ฟ้าร้อง ฟ้าผ่า แผ่นดินไหว ฝนตก น้ำท่วม มีเทพเจ้าประจำอยู่และคอยดลบันดาล ดังนี้เป็นต้น

ตัวอย่างที่กล่าวมานี้ เป็นขั้นหยาบที่เห็นง่ายๆ อาจเรียกอย่างภาษาพูดว่า เป็นความวิปลาสขั้นวิปริต
ส่วนในทางธรรม ท่านมองความหมายของวิปลาสอย่างละเอียดถึงขั้นพื้นฐาน หมายถึงความรู้คลาดเคลื่อนชนิดที่มิใช่มีเฉพาะในบางคนบางกลุ่มเท่านั้น แต่มีในคนทั่วไปแทบทั้งหมดอย่างไม่รู้ตัว

คนทั้งหลายตกอยู่ใต้อิทธิพลครอบงำของมัน และวิปลาสทั้ง ๓ ชนิดนั้น จะสอดคล้องประสานกันเป็นขุดเดียว วิปลาสขั้นละเอียดหรือขั้นพื้นฐานนั้น พึงเห็นตามบาลี ดังนี้


"ภิกษุทั้งหลาย สัญญาวิปลาส จิตตวิปลาส ทิฏฐิวิปลาส มี ๔ อย่าง ดังนี้ สี่อย่างอะไรบ้าง กล่าวคือ

๑. สัญญาวิปลาส จิตตวิปลาส ทิฏฐิวิปลาส ในสิ่งไม่เที่ยง ว่าเที่ยง

๒. สัญญาวิปลาส จิตตวิปลาส ทิฏฐิวิปลาส ในสิ่งที่เป็นทุกข์ ว่าเป็นสุข

๓. สัญญาวิปลาส จิตตวิปลาส ทิฏฐิวิปลาส ในสิ่งที่มิใช่ตัวตน ว่าตัวตน

๔. สัญญาวิปลาส จิตตวิปลาส ทิฏฐิวิปลาส ในสิ่งที่ไม่งาม ว่างาม *


วิปลาสเหล่านี้ เป็นอุปสรรคต่อการฝึกอบรมเจริญปัญญา และเป็นเป้าหมายของการฝึกอบรมปัญญา ที่จะต้องกำจัดเสีย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การใช้โยนิโสมนสิการแบบสืบสาวหาเหตุปัจจัย และแยกแยะองค์ประกอบตรวจดูสภาวะ โดยมีสติพรั่งพร้อมอยู่

อ้างอิงที่ *

* องฺ.จตุกฺก.21/49/66 ฯลฯ วิปลาส บาลี = วิปลฺลาส ในคัมภีร์อภิธรรมเรียกว่า วิปริเยส (อภิ.วิ.35/966/507 มีเค้าในพระสูตร คือ สํ.ส.15/737/277 ฯลฯ วินย. ฎีกา. 1/474/ ว่า วิปลาส 3 ประเภทนี้ เรียงตามลำดับความมีกำลังแรงกว่ากัน

อนุโมทนาครับ

วิปลาสไม่ใช่ความรู้คลาดเคลื่อนหรือผันแปรบ้าบอคอแตก
วิปลาสแท้จริงมันเกิดจากความไม่รู้ ไม่ใช่รู้คลาดเคลื่อน

เพราะความไม้รู้จึงทำให้กายใจไปยึดมั่นในสิ่งที่เป็นอนัตตา(ไม่ใช่ตัวตน)
จนทำให้กายใจเกิดการปรุงแต่งไปต่างๆนาๆ.....นีคือนิยามของคำว่า วิปลาส



วิปลาสมีลักษณะเดียว คือไม่รู้ ไม่ใช่รู้คลาดเคลื่น
สัญญาวิปลาส...ไม่มีสิ่งนี้ ที่แท้คือ....เพราะอวิชชาจึงไม่รู้ถึงความมีอยู่ของสัญญา
รู้ผิดพลาดจากความเป็นจริงกับไม่รู้มันคนละเรื่อง

จิตวิปลาส ....หมายถึง สภาวธรรมในกายใจที่เกิดจากความไม่รู้(อวิชชา)

ทิฏฐิวิปลาส....นี้หมายถึงความคิดหรือการปรุงแต่งอันเกิดจากความไม่รู้(อวิชชา)



นี่ไม่ใช่เรียก สัญญาวิปลาส สัญญามันวิปลาสไม่ได้ มีแต่ไม่รู้สัญญาเพราะติดในอวิชชา

เหตุการที่เอามาอ้างอิงท่านเรียกว่า....ขาดสติ
ที่เรียกเช่นนี้ก็เพราะ คนขาดการระลึกรู้ว่า ทุกครั้งที่พบเห็นสิ่งใด จะต้องพิจารณาให้ถ่องแท้เสียก่อน



จิตตวิปลาส...ไม่ใช่หมายถึงคนบ้าหรือคนสติฟั่นเฟือน
จิตตวิปลาสหมายถึง บุคคลที่ยังขาดวิชชา สภาวธรรมในกายใจยังมีการยึดมั่นปรุงแต่ง
ส่วนคนบ้านั้น เคยสอนไปหลายครั้งแล้วว่า พระพุทธองค์จะไม่ตรัสถึงหรือสอนคนบ้า
นั้นเป็นเพราะคนบ้าไม่สามารถบรรลุธรรมได้



คนละเรื่องกันเลย มันไม่ใช่หมายรู้ผิดบ้าบอคอแตก แต่เป็นเพราะไม่รู้ ไม่รู้กับรู้ผิดมันคนละเรื่อง
ฉะนั้นทิฏฐิวิปลาส จึงหมายถึง เพราะความไม่รู้จริง จึงทำให้เกิดความคิดปรุงแต่งไม่ต่างๆนาๆ
อาจจะถูกบ้างผิดบ้าง....พูดภาษาชาวบ้านก็คือเดานั้นเอง

นอกเรื่องหน่อย คืออยากจะสอนกรัชกายว่า ปุถุชนถึงแม้จะด้นเดา
ก็ยังนับว่าดีกว่าพวกที่ชอบก๊อปปี้บทความชาวบ้าน
นี่ก็เพราะผู้ที่ด้นเดายังสามารถใช้สมองของตนพิจารณาคิดอ่าน
เมื่อสมองมีการทำงานย่อมพัฒนาขึ้นเรื่อยไป ผิดกับพวกชอบก๊อปปี้
สมองไม่ได้ทำงานเลย นับวันสมองก็จะฝ่อแห้งเหี่ยวแบบที่กรัชกายกำลังเป็นอยู่นี่ไง

ความจริงตามคำสอนมีแบบนี้
แต่ไปคิดแบบนั้นมันไม่ตรงละ
ผิดหลักความเป็นจริงตรงธรรม
ก็เรียกว่าคลาดเคลื่อนไปไม่ตรง
ความเป็นผู้ไม่ตรงสะสมแต่อกุศล
ผิดทั้งยืนเดินนั่งนอนทำคิดพูดกินดื่ม

คำสอนใคร ป้าสุจินต์หรือหลวงพ่อปยุต
ความจริงของใคร ของแม่ชีหรือของนายกรัชกาย

สอนตัวออกบอกตัวได้ก็สอนตัวเองมากๆ
จะได้ไม่เพ่งโทษว่าอันโน้นไม่ดีอันนี้ไม่ใช่
ตัวเองไม่ดีไม่รู้ เห็นตนเป็นสำคัญอันผิดๆ
จะไปโทษสิ่งอื่นว่าไม่ดีมันก็อยู่ที่จิตที่ส่งนะ
จะดูจะเห็นจะคิดจะพูดจะทำอะไรก็อยู่ที่ใจ

โฮฮับเคยโดนลูกเมียย้อนศรไหม
กลับไปพิจารณาสิ่งที่ทำหน่อยนะ
ที่นี่ไม่ใช่บ้านถ้าอยากทำอะไรตามใจ
แล้วไม่มีใครตำหนิติเตียนกลับไปทำที่บ้าน
อย่ามาแสดงนิสัยส่วนตัวที่แย่ๆต่อสาธารณะ
เหมือนคนไม่มีสติระรานผู้ชี้โทษน่ะเขาชี้ขุมทรัพย์
ทุกคำเตือนมีประโยชน์จะแก้ไขก็แก้ตอนที่ยังมีลมหายใจ
จะดีก็คือดีเอง จะชั่วก็คือชั่วเอง คำพูดที่ไม่ดีของตัวก็อยู่ที่ตัวคิดน๊า

ยังไงว่ามาสิ เอาชัดๆ จะได้รู้ว่าสำเหนียกในจิตโฮฮับน่ะ โฮฮํบรู้จักสำเหนียกตัวเองแค่ไหน