.......................................ครูแห่งนักปรัชญา................................................

หลายปีก่อนไปบรรยายแก่นักศึกษา ภาควิชาปรัชญาแห่งหนึ่ง ทั้งที่ไม่มีวุฒิการศึกษาทางด้านปรัชญา
ได้ตั้งคำถามไปว่า “ใคร คือครูแห่งนักปรัชญา” คำตอบบ้างก็ว่า ขงจื๊อ, คาร์ล มาร์กซ, ฌอง ปอล ซาร์ต, เพลโต, โสกราตีส และรวมไปถึงพระพุทธเจ้า

นักปรัชญาที่ผู้เขียนสนใจเป็นพิเศษ คือ ธาเลส (Thales) ชาวกรีก ผู้ทำนายการเกิดสุริยคราส มีชีวิตอยู่ก่อนคริสต์ศักราช ๕๘๕ ปี (ราว พ.ศ. ๔๑) เขามักตั้งคำถามเสมอว่า สิ่งรอบๆตัวเรา เช่น ต้นไม้ ภูเขา คน เกิดมาจากอะไร ? และเขาเชื่อว่าสิ่งเหล่านั้นไม่ใช่เทพเจ้าสร้างขึ้น แต่โลกและสรรพสิ่งเกิดมาจากน้ำ ธาเลส (Thales) จึงมีคติประจำตัวว่า “น้ำดีที่สุด” (Water is best)

ก่อนนักปรัชญาธาเลสเกิด ราว ๗๕ ปี สามเณรบัณฑิตและสามเณรสุข วัย ๗ ขวบ ทั้งสองเกิดแนวคิดเชิงปรัชญาในการแสวงหาความจริงเหมือนกัน คือ ขณะเดินบิณฑบาตตามหลังพระสารีบุตร ผ่านทุ่งนาเห็นคนกำลังทดน้ำเข้านา จึงเรียนถามพระสารีบุตรและได้ข้อสรุปว่า “น้ำไม่มีจิต แต่คนสามารถทดน้ำที่ไม่มีจิตไปใช้ได้ตามปรารถนา ถ้าเช่นนั้นคนที่มีจิต ก็ต้องสามารถฝึกจิตของตนเองได้เป็นแน่”

เมื่อสามเณรได้รู้สัจจะ คือความจริงเช่นนั้น และเพื่อที่จะเข้าถึงความจริงดังกล่าว จึงก้าวสู่กระบวนการทดลองด้วยตนเอง เรียกว่า “การทดลองภายใน” จนสามารถหยั่งโยงบรรลุถึงความจริงอันยิ่งกว่าปรัชญา เพราะไม่ต้องกลับมาสงสัยในข้อปรัชญาใดๆอีก

ก่อนจบการบรรยาย ได้ทิ้งท้ายไว้ว่า “นักปรัชญาไม่ใช่แค่รู้ความจริง แต่ต้องเข้าถึงความจริง”
และย้ำคำถามเบื้องต้นว่า “ใคร คือครูแห่งนักปรัชญา” คำตอบที่ได้ คือ “สามเณร”

มหาธีร์ ภิกขุ

ครูแห่งปรัชญาอยู่ตรงต้นเหตุ อยู่ตรงตัวจะคิด จะชอบ จะชัง จะเฉย รู้ทันทุกอย่าง จะเกิดชอบก็รู้ทัน ชอบนั้นตั้งอยู่ก็รู้ทัน ชอบนั้นดับไปก็รู้ทัน รู้ทันทั้งหลับและทั้งตื่น ไม่ว่างเว้นจากการสังเกตทุกอณู นี่แหละครูแห่งปรัชญา
จะคิดดับๆ
จากสายสืบสั่งสอนนิสัยศาสตร์

อิอิ...