กฎ กติกา ระเบียบ แบบแผน ตลอดจนกฎหมาย ที่จัดตั้งวางลงไปให้ถือปฏิบัติกันนี้ เรียกรวมๆตามภาษาพระเป็นคำเดียวว่า "วินัย"

ต่อจาก http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=2&t=47965

"ความไม่ยึดมั่นที่แท้ ต้องดูจากคติพระอรหันต์"

วินัยเอาปัจจัยพิเศษของมนุษย์เข้าไปใส่กระบวนธรรม


เวลามีเรื่องมีราว คนทำความผิดความชั่วร้าย บางคนชอบพูดว่า ไม่ต้องไปยุ่งไปจัดการอะไร แล้วเขาก็จะได้รับผลกรรมของเขาเอง การพูดอย่างนี้ต้องระวังให้มาก ทั้งจะขัดกับหลักการของพระพุทธศาสนา และทำให้ตกอยู่ในความประมาท


ในเรื่องนี้ วินัยของสงฆ์ก็ช่วยให้มีวิธีปฏิบัติที่ถูกต้อง อย่างที่บอกแล้วว่าต้องแยกความรับผิดชอบเป็น ๒ ด้าน คือ


ด้านธรรม แต่ละคนรับผิดชอบต่อกรรมของตน ตามกระบวนการของกฏธรรมชาติที่เป็นไปตามเหตุปัจจัยของมันเอง นี้เรียกว่า กรรม

แต่อีกด้านหนึ่ง คือ ด้านวินัย เพื่อประโยชน์ของสังคม เขามีการบัญญัติจัดวางกฎระเบียบกติกา เพื่อให้ธรรมออกผลแก่หมู่มนุษย์ในเชิงรูปธรรม คือให้สังคมมนุษย์ได้ประโยชน์จากธรรม


ดังนั้น เมื่อมีภิกษุทำความผิด จะไม่มีการพูดว่า รอให้ภิกษุนั้นรับผลกรรมของตนเอง แต่ในทางวินัย มีกรรมต่างๆ ซึ่งเป็นบัญญัติฝ่ายวินัย ซึ่งสงฆ์จะใช้เป็นเครื่องมือเพื่อดำเนินคดี และลงโทษ เป็นต้น แก่ภิกษุที่ทำความผิดนั้นทันที โดยไม่ต้องรอกรรมฝ่ายธรรมชาติ


(ยิ่งกว่านั้น เมื่อมีภิกษุทำความผิด ถ้าภิกษุอื่นๆ ปล่อยปละละเลย ไม่ดำเนินการ ภิกษุเหล่านั้น ก็อาจจะมีความผิดไปด้วย)


จะต้องไปรอทำไม เราจงใจ {ตั้งใจ,มีเจตนา) ทำอะไรเมื่อไร ก็เป็นกรรมฝ่ายธรรมชาตินั่นแหละทันที วินัยหรือกฎที่สมมติไว้ จึงให้พระสงฆ์ทำกรรมใส่เหตุปัจจัยใหม่เข้าไปช่วยหนุนหรือผลักดันให้กรรมแสดง ผลบางอย่างออกมาอย่างน้อยผลข้างเคียงที่เกื้อกูลต่อสังคม ใครรอก็คือไม่รู้ธรรมนั่นเอง

วินัยนั้น ถือสงฆ์เป็นใหญ่ มุ่งจะรักษาสงฆ์ที่เป็นส่วนรวมเป็นสำคัญ พระพุทธศาสนาเรานี้ ดำรงอยู่มาได้ยั่งยืนถึงบัดนี้ ก็เพราะพระสงฆ์ในอดีตได้ปฏิบัติตามหลักการที่ว่ามานี้


ที่จริง นั้น เมื่อมองลึกลงไปถึงขั้นสุดท้าย สังคมทั้งหมดก็ดี วินัยที่เป็นระบบ ระบอบ ระเบียบต่างๆ ทั้งหลายก็ดี ก็ต้องเป็นไปตามเหตุปัจจัยในกระบวนการของกฎธรรมชาติทั้งนั้น


เพราะ ฉะนั้น ถ้าวินัยไม่เกิดจากความรู้เข้าใจความจริงของธรรมชาติแท้จริง และจัดตั้งวางไว้โดยไม่สอดคล้องกับธรรม วินัยก็จะรักษาสังคมไว้ไม่ได้ วินัยก็จะก่อผลร้าย และสังคมก็จะไม่สามารถดำรงอยู่ด้วยดีหรืออาจถึงความวิบัติ

ได้กล่าว ไว้แล้ว่า วินัยนั้นเกิดจากปัญญาพิเศษของมนุษย์ที่เข้าถึงความจริงของธรรม แล้วจัดตั้งวางระบบ เป็นต้น เพื่อให้มนุษย์ได้ประโยชน์จากธรรม


มนุษย์ ที่มีปัญญา ได้พัฒนาดีแล้ว เมื่อเข้าไปเป็นส่วนร่วมในกระบวนการแห่งเหตุปัจจัยของธรรมชาติ ย่อมเป็นปัจจัยที่มีประสิทธิภาพอย่างยิ่ง ที่จะช่วยให้กระบวนการแห่งเหตุปัจจัยทั้งหมดดำเนินไปในทางที่จะก่อให้เกิด ผลดีที่พึงปรารถนา แก่ชีวิตและสังคมของมนุษย์


เป็นอันว่า คติของพระอรหันต์ มีข้อควรศึกษาหลายอย่าง รวมทั้งความไม่ยึดมั่นถือมั่นอะไร ต่างๆ เราดูจากวินัย เราจะได้คติมากมาย อย่างที่ว่าความไม่ยึดมั่นถือมั่น ถ้าเราเอียงไปแง่เดียว เราอาจเข้าใจธรรมผิดไปก็ได้


จะต้องระลึกไว้ว่า ความไม่ยึดมั่นถือมั่นที่จริงแท้นั้น ต้องเกิดจากปัญญา มองเห็นความจริง ที่เป็นสัจธรรม และความไม่ยึดมั่นถือมั่นนั้นจะเป็นไปเองโดยอัตโนมัติ