คำถาม....
ขออนุญาตสอบถามเกี่ยวกับการบรรลุธรรม ปกติคนเราต้องมี ศีล สมาธิ ปัญญา(ถึงจะสำเหร็จเป็นอริยบุคคล) แต่ถ้าสมมติว่าเรามีศีลสมบูรณ์ทั้งกายและใจ แต่ไม่มีเวลาฝึกสมาธิใช้ชีวิตในโลกแบบปุตุชนทั่วไปเห็นสุขเห็นทุกข์ จนเข้าไจหลักไตรลักษณ์ อนิจัง ทุกขัง อนัตตา ละจากกิเลศได้หมดสิ้น แต่ไม่เคยฝึกสมาธิวิปัสนาเลย บุคคลนี้ถือว่าบรรลุธรรมเป็นอริยะบุคคลหรือไม่ คือต้องการทราบว่าคนเราถ้าไม่ฝึกสมาธิแล้วจะเกิดปัญญาได้หรือไม่ แล้วปัญญาที่เกิดเป็นปัญญาเดียวกันกับที่พระพุทธองค์บอกไว้หรือไม่

คำตอบ....
ไตรสิกขา หมายถึง "ข้อปฏฺิบัติที่ต้องศึกษา" คุณจะปฏิบัติธรรม ปฏิบัติศีล คุณก็ต้องศึกษา และทำความเข้าใจเกี่ยวกับ "ศีล สมาธิ ปัญญา" อย่างนี้คุณเข้าใจหรือไม่
ไม่ใช่คิดแบบที่คุณเขียนถามมา มันคนละเรื่องเดียวกัน หมายความว่า คุณ มีศีลสมบูรณ์ทั้งกายและใจ นั่นหมายความว่า คุณได้ศึกษาเกี่ยวกับ ข้อศีลทั้งหลายที่คุณยึดถือเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจ แต่คุณบอกว่าไม่มีเวลาฝึกสมาธิ นั่นแสดงว่า คุณไม่มีความรู้ ไม่มีความเข้าใจ ในเรื่องที่เกี่ยวกับสมาธิ นั่นก็หมายความว่า คุณยังมีปัญญาไม่ครบถ้วน คุณจะเข้าใจหลักไตรลักษณ์ อย่างไรก็ตาม คุณก็ไม่มีทางละกิเลสได้อย่างเด็ดขาด เพราะ หลักไตรลักษณ์ เป็นเพียงสามัญลักษณะตามธรรมชาติเท่านั้น ไม่ใช่หลักธรรมที่จะทำให้บุคคลบรรลุสู่ชั้นอริยบุคคลได้
ดังนั้น คุณต้องทำความเข้าใจใน "ไตรสิกขา" ให้ดีว่า ไตรสิกขา อันได้แก่ "ศีล สมาธิ ปัญญา" คือ สิ่งที่คุณต้องศึกษา หรือข้อปฏิบัติที่ต้องศึกษา
ศึกษาว่า "ศีลคือ อะไร เกิดขึ้นได้อย่างไร ปฏิบัติแล้วจะเกิดมรรค เกิด ผลอย่างไร
"สมาธิ คือ อะไร เกิดขึ้นได้อย่างไร ปฏิบัติแล้วจะเกิดมรรค เกิดผลอย่างไร
"ปัญญา คือ อะไร เกิดขึ้นได้อย่างไร ปฏิบัติแล้ว จะเกิดมรรค เกิดผลอย่างไร
ขอให้ทำความเข้าใจและคิดพิจารณาให้ดีเถิดขอรับ
จ่าสิบตรี เทวฤทธิ์ ทูลพันธ์
ผู้ตอบ..๑๐ ก.ย.๒๕๕๕