วันวิสาขบูชานี้เป็นวันที่พระมหาสัตว์ทรงถึงที่สุดแห่งการบำเพ็ญพระบารมี คือ ทรง

แทงตลอดพระอนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณ อันเกิดได้ยากที่สุดในสังสารวัฏฏ์ เหตุสำคัญ

ที่ทำให้พระองค์ บรรลุเป็นพระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า เพราะทรงบำเพ็ญบารมี

10 มหาบริจาค 5 และ จริยา 3 ซึ่งในวันนี้เองเมื่อสี่อสงไขยยิ่งด้วยแสนกัปป์ที่แล้ว นาง

สุมิตตาได้ตั้งจิตอธิฏฐานขออุทิศขันธสันดานของตนเป็นวัตถุทานเฉพาะพระพักตร์พระ

ผู้มีพระภาคเจ้าทีปังกรและสุเมธดาบส เพื่อให้ทารทานอันเป็นส่วนสำคัญในมหา-

บริจาค 5 ของพระมหาสัตว์นั้นบริบูรณ์ สมจริงดังพระบาลีในยโสธราเถรีอปทานที่กล่าว

ว่า....ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า หม่อมฉันงดเว้นอนาจารในสถานที่ไม่ควร แม้ชีวิตก็ยอมสละ

เพื่อประโยชน์แก่พระองค์ได้ ข้าแต่พระมหามุนี พระองค์ประทานหม่อมฉันให้เป็นภรรยา

ผู้อื่นหลายพันโกฏิกัปป์ ก็เพื่อประโยชน์แก่พระองค์ หม่อมฉันไม่เคยเสียใจในเรื่องนั้น

เลย .....(พึงศึกษาเพิ่มเติมในคัมภีร์อปทาน) พระนางยโสธราเถรีจึงเป็นบุคคลที่พุทธ-

ศาสนิกชนทั้งหลายพึงระลึกถึงพระคุณอันล้นพ้นของพระนาง หากไม่ได้จิตใจที่เด็ด-

เดี่ยวของนางสุมิตตาเมื่อสี่อสงไขยยิ่งด้วยแสนกัปป์ที่แล้ว ใครหนอจะเป็นยอมสละตน

เองเพื่อเป็นอุปกรณ์แห่งทานบารมีของพระมหาสัตว์ พระนางจึงเป็นผู้มีพระคุณมากจริง

ๆ เพราะมีพระนางเป็นปัจจัย มหาบริจาค 5 ของพระมหาสัตว์จึงบริบูรณ์ อันเป็นเหตุให้

ทรงบรรลุพุทธภาวะใต้ต้นพระศรีมหาโพธิได้ ดังนั้น วันนี้นอกจากเราทั้งหลายจะพึง

ระลึกถึงพระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ผู้ทรงอยู่เหนือความอาลัยในโลกีย-

ธรรมทั้งปวงแล้ว เราทั้งหลายพึงระลึกถึงหญิงผู้มีจิตใจเด็ดเดี่ยวที่มีนามว่า สุมิตตา หรือ

พระนางยโสธราเถรีนั่นเอง ช่างน่าอัศจรรย์จริงหนอที่โลกใบนี้มีพระพุทธศาสนาอันมี

ความงดงาม หามลทินมิได้ มีแต่ความบริสุทธิ์ดุจแก้วที่ช่างเจียระนัยไว้ีดีแล้ว คงจะไม่มี

ใครปฏิเสธได้เลยว่า เมื่อเราระลึกถึงพระผู้มีพระภาคเจ้า มีแต่ความสุขใจ ปราศจาก

ความกังวลทั้งปวง เมื่อระลึกถึงพระสัทธรรมนิกายใดนิกายหนึ่งในห้านิกาย พบแต่ความ

งดงามอันสะท้อนให้เห็นถึงพระปัญญาอันหาประมาณมิได้ แสดงให้เห็นให้เห็นว่าจิตของ

พระสุคตเจ้าอยู่เหนือสังขารโลกจริง ๆ และเมื่อระลึกถึงพระสงฆ์สาวก อันประกอบด้วยคู่

แห่งบุรุษ 4 นำมาซึ่งสัทธินทรีย์ได้อย่างไม่น่าเชื่อ แม้ว่าพระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นี้จะ

ทรงมีพระชนมายุสั้น มีพระรัศมีปกติแผ่ซ่านโดยรอบเพียงวาเดียว หรือจะทรงมีสาวก

สันนิบาตเพียงครั้งเดียวก็ตาม แต่ผมรู้สึกดีใจมากที่ได้ศึกษาและทรงจำพระธรรมคำสอน

ของพระองค์ไว้ได้ รู้สึกดีใจมากจริง ๆ ที่ไม่เสียชาติเกิด ช่างน่าประทับใจจริง ๆ

พระไตรปิฎกก็ซาบซึ้งขึ้นครับ ซึ่งในวันวิสาขบูชา นางสุมิตตาอันเป็นอดีตชาติของ

พระนางยโสธรา ท่านได้เกิดเป็นพราหมณี ได้ถือดอกบัวมาต้้งใจจะถวายพระพุทธเจ้า

ทีปังกร แต่เมื่อได้เห็นสุเมธดาบสได้รับการพยากรณ์ว่าจะเป็นพระพุทธเจ้า เกิดจิตคิด

บูชาท่านสุเมธดาบสด้วยดอกบัวของตน 8 ดอก ส่วนสุเมธดาบสเมื่อได้ดอกบัวแล้วก็

นำไปบูชาพระพุทธเจ้าทีปังกร วันนี้ช่างเป็นวันพิเศษอัศจรรย์จริงๆครับ

เมื่อพระยโสธราเถรีจะปรินิพพานก่อนพระพุทธเจ้าท่านก็ไปกราบทูลลาและท่าน

ก็ได้เล่าเหตุการณ์ในอดีตชาติ รวมทั้งในวันวิสาขบูชาที่ท่านถวายดอกบัว 8 กำ กับ

สุเมธดาบส และท่านก็ได้กล่าวว่าท่านสละชีวิต สละตัวเองและเครื่องประดับเพื่อ

ประโยชน์คือให้พระโพธิสัตว์ได้ตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้าเท่านั้น ย่อมสละความสุขของ

ตนเองเพื่อประโยชน์คือให้พระโพธิสัตว์ได้บรรลุ เป็นการสละที่ยากยิ่งและอนุโมทนา

ครับ ซึ่งเมื่อผมได้อ่านแล้วประทับใจข้อความหนึ่งที่ท่านพระยโสธราเถรีได้กล่าวถึง

อดีตชาติของท่านว่าที่ท่านย่อมสละสุข ทนทุกข์เพื่อประโยชน์คือให้มีการบรรลุ มี

ความบังเกิดขึ้นของพระพุทธเจ้า ข้อความที่ว่า

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 646

ข้าแต่พระมหามุนี หม่อมฉันได้รับสุข

ย่อมอนุโมทนา และในคราวที่ได้รับทุกข์ ก็ไม่

เสียใจ เป็นผู้ยินดีแล้วในที่ทุกแห่งเพื่อประโยชน์

แก่พระองค์


พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 644

ข้าแต่พระมุนีมหาวีรเจ้า ขอพระองค์พึง

ทรงระลึกถึงกุศลกรรมเก่าของหม่อมฉันเถิด ข้า

แต่พระมหาวีรเจ้า หม่อมฉันสั่งสมบุญไว้เพื่อ

ประโยชน์แก่พระองค์

ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า หม่อมฉันงดเว้น

อนาจารในสถานที่ไม่ควร แม้ชีวิตก็ยอมสละเพื่อ

ประโยชน์แก่พระองค์ได้

ข้าแต่พระมหามุนี พระองค์ประทาน

หม่อมฉันเพื่อให้เป็นภรรยาผู้อื่นหลายพันโกฏิกัป

ก็เพื่อประโยชน์แก่พระองค์ หม่อมฉันมิได้เสียใจ

ในเรื่องนั้นเลย

ข้าแต่พระมหามุนี พระองค์ประทาน

หม่อมฉันเพื่ออุปการะหลายพันโกฏิกัป เพื่อประ-

โยชน์แก่พระองค์ หม่อมฉันมิได้เสียใจในเรื่อง

นั้นเลย
ข้าแต่พระมหามุนี พระองค์ประทาน

หม่อมฉันเพื่อประโยชน์ เป็นอาหารพันโกฏิ



กัป หม่อมฉันมิได้เสียใจในเรื่องนั้นเลย หม่อม

ฉันบริจาคชีวิตหลายพันโกฏิกัป

ประชุมชนจักทำการให้พ้นจากภัย ก็ย่อม

สละชีวิตของหม่อมฉันให้ ข้าแต่พระมหามุนี

หม่อมฉันย่อมไม่เคยหวงเครื่องประดับและผ้า

นานาชนิดซึ่งอยู่ที่ตัว และภัณฑะคือตัวหญิง เพื่อ

ประโยชน์แก่พระองค์

ข้าแต่พระมหามุนีมหาวีรเจ้า ทรัพย์

ข้าวเปลือก ปัจจัย เครื่องบริจาค บ้าน นิคม

ไร่นา บุตร ธิดา ช้าง ม้า โค ทาสี ภรรยา

มากมายนับไม่ถ้วน พระองค์ทรงบริจาคแล้วเพื่อ

ประโยชน์แก่พระองค์

(พระองค์ตรัสบอกหม่อมฉันว่า) เราย่อม

ให้ทานกะพวกยาจก เมื่อเราให้ทานอันอุดม เรา

ย่อมไม่เห็นหม่อมฉันเสียใจ

ข้าแต่พระมหาวีระ หม่อมฉันยอมรับ

ทุกข์มากมายหลายอย่างจนนับไม่ถ้วน ในสงสาร

เป็นอเนก เพื่อประโยชน์แก่พระองค์

ข้าแต่พระมหามุนี หม่อมฉันได้รับสุข

ย่อมอนุโมทนา และในคราวที่ได้รับทุกข์ก็ไม่

เสียใจ เป็นผู้ยินดีแล้วในที่ทุกแห่งเพื่อประโยชน์

แก่พระองค์
ข้าแต่พระมหามุนี พระสัมพุทธเจ้าทรง

แสดงธรรมโดยบรรดาอันสมควร เสวยสุขและ

ทุกข์แล้ว ได้บรรลุซึ่งพระโพธิญาณ

หม่อมฉันได้ร่วมมาเป็นมาก กับพระ

สัมพุทธเจ้าพระนามว่าโคดม ผู้เป็นนายกของโลก

เป็นเทพผู้ประเสริฐ พระองค์ก็ได้ร่วมมาเป็นอัน

มาก กับพระสัมพุทธเจ้าพระองค์อื่น ๆ ผู้เป็น

นาถะของโลก

ข้าแต่พระมหามุนี อธิการของหม่อมฉัน

มีมากเพื่อประโยชน์แก่พระองค์ หม่อนฉันเมื่อ

แสวงหาพุทธธรรมอยู่ก็ได้เป็นบริจาริกาผู้รับใช้

ของพระองค์

ในสี่อสงไขยแสนกัป พระมหาวีรเจ้า

พระนามว่าทีปังกร ผู้เป็นนายกของโลก เสด็จ

อุบัติขึ้นแล้ว ประชาชนในปัจจันตประเทศ มีใจ

ยินดีนิมนต์พระตถาคตเจ้าแล้ว ช่วยกันแผ้วถาง

หนทางสำหรับเป็นที่เสด็จพระพุทธดำเนิน

ณ กาลครั้งนั้น พระองค์เป็นพราหมณ์

นามว่าสุเมธ ตกแต่งหนทางยาว เพื่อพระสุคต

เจ้าผู้ทรงเห็นธรรมทั้งปวง

หม่อมฉันมีสมภพในสกุลพราหมณ์ เป็น

หญิงสาวมีนามว่าสุมิตตา เข้าไปสู่สมาคม ถือ

ดอกบัวไป ๘ กำ เพื่อบูชาพระศาสดา แต่ได้

ถวายพระองค์ผู้เป็นฤาษีอุดม ในท่ามกลางประ-

ชุมชน

ครั้งนั้น หม่อมฉันได้เห็นพระองค์ประ-

กอบสุภกิจอยู่นาน มีความกรุณา เมื่อฤาษีนั้น

เดินเลยไปแล้ว ยังดึงใจหม่อมฉันให้นิยม จึงได้

สำคัญว่า ชีวิตของเรามีผล
ครั้งนั้น หม่อนฉันเห็นความพยายามของ

พระองค์นั้นมีผล จึงได้ถวายดอกบัวแก่พระองค์



ผู้เป็นฤาษี ด้วยบุญที่ทำมาก่อน แม้จิตของ

หม่อมฉันเลื่อมใสในพระสัมพุทธเจ้า

หม่อมฉันยังมีจิตเลื่อมใสในพระองค์ผู้

เป็นฤาษีมีมนัสสูง มิได้เห็นสิ่งอื่นที่ควรถวาย

จึงได้ถวายดอกบัวแก่พระองค์ผู้เป็นฤาษีพร้อมด้วย

กล่าวว่า

ข้าแต่พระฤาษี ดอกบัว ๕ กำ จงมีแก่

ท่าน ดอกบัว ๓ กำจงมีแก่ดิฉัน ข้าแต่ท่าน

พระฤาษี ดอกบัวเหล่านั้น จงมีเสมอกับด้วยท่าน

นั้น เพื่อประโยชน์แก่โพธิญาณของท่าน.

จบภาณวารที่ ๔

สุเมธฤาษีรับดอกบัว แล้วบูชาพระพุทธ-

ทีปังกร ผู้แสวงหาคุณธรรมใหญ่ มีบริวารยศมาก

เสด็จดำเนินมาในท่ามกลางประชุมชน เพื่อประ-

โยชน์แก่โพธิญาณ

พระมหามุนี มหาวีรเจ้าทีปังกรทอดพระ-

เนตรเห็นสุเมธฤาษีผู้มีมนัสสูงแล้ว ทรงพยากรณ์

ในท่ามกลางประชุมชน ข้าแต่พระมหามุนี ในกัป

อันประมาณมิได้แต่กัปนี้ พระมหามุนีทีปังกรทรง

พยากรณ์กรรมของหม่อมฉันอันเป็นธรรมตรงว่า

ดูก่อนฤาษีผู้ใหญ่ อุบาสิกาผู้นี้ จักเป็น

ผู้มีจิตเสมอกัน มีกุศลกรรมเสมอกัน ทำกุศล

ร่วมกัน เป็นที่รักเพราะบุญกรรม เพื่อประโยชน์

แก่ท่าน น่าดูน่าชม น่ารักยิ่ง น่าชอบใจ มีวาจา

อ่อนหวาน จักเป็นธรรมทายาทผู้มีฤทธิ์ของท่าน

อุบาสิกานี้จักรักษากุศลธรรมทั้งหลาย

เหมือนพวกเจ้าของทรัพย์ รักษาทรัพย์ที่เก็บไว้เอง

ในคลัง ฉะนั้น ประชาชนจะอนุเคราะห์อุบาสิกา

ผู้ที่เป็นที่รักของท่านนั้น อุบาสิกานี้จักมีบารมี

เต็ม จักละกิเลสได้ดังราชสีห์ละกรง แล้วจักบรรลุ

โพธิญาณ.
ในกัปอันประมาณมิได้แต่กัปนี้ พระ

พุทธเจ้าทรงพยากรณ์หม่อมฉันด้วยพระวาจาใด

หม่อมฉันเมื่ออนุโมทนาพระวาจานั้น เป็นผู้ทำ

กรณียกิจอย่างนี้

หม่อมฉันยังจิตให้เลื่อมใสในกุศลกรรม

ที่ได้ทำไว้แล้วนั้น ได้เสวยผลในกำเนิดเทวดา

และมนุษย์มากมาย ได้เสวยสุขและทุกข์ในเทวดา

และมนุษย์ทั้งหลาย

ในภพนี้ซึ่งเป็นภพหลัง หม่อมฉันเกิดใน

ศากยสกุล มีรูปสมบัติ มีโภคสมบัติ มียศ มีศีล

สมบูรณ์ด้วยองคสมบัติทั้งปวง ได้รับสักการะ

อย่างยิ่งในสกุลทั้งหลาย มีลาภ สรรเสริญและ

สักการะ พรั่งพร้อมไปด้วยโลกธรรม มีจิตไม่

ประกอบด้วยทุกข์ ไม่มีภัยแต่ที่ไหน ๆ

สมจริงตามพระดำรัสที่พระผู้มีพระภาค-

เจ้าตรัสว่า ในกาลนั้นยโสธรานารีผู้มีเพียง แสดง

อุปการะทั้งภายในพระราชฐานและแก่พวกเจ้าใน

พระนคร มีอุปการะทั้งในยามสุขและยามทุกข์

เป็นผู้บอกประโยชน์ให้และทำความอนุเคราะห์

หม่อมฉันยังมหาทานให้เป็นไปแล้วแก่

พระพุทธเจ้าห้าร้อยโกฏิ และพระพุทธเจ้าเก้าร้อย

โกฏิ ข้าแต่พระมหาราช ขอพระองค์ทรงสดับ

อธิการเป็นอันมากของหม่อมฉัน




เอาบุญมาฝากจะถวายสังฆทาน เจริญวิปัสสนา ให้ธรรมะเป็นทาน ให้อภัยทาน บอกบุญ สักการะพระธาตุ ให้อาหารสัตว์เป็นทาน ช่วยพ่อแม่ทำงานบ้าน ถวายข้าวพระพุทธ อนุโมทนาบุญกับผู้อื่น สร้างพระสร้างเจดีย์สร้างธรรมจักรสร้างรอยพระพุทธบาทสร้างระฆังและอัครสาวกซ้ายขวาสร้างพระสีวลีผสมทองคำเปลวพร้อมนำดอกไม้มาบูชาถวายพระรัตนตรัย ฟังธรรม
รักษาศีล เจริญภาวนา สวดมนต์ กรวดน้ำอุทิศบุญ อนุโมทนากับพ่อแม่ญาติพี่น้องที่รักษาศีล ฟังธรรม ให้ทาน อนุโมทนากับน้องคนหนึ่งและเพื่อนๆของน้องที่รักษาศีล ศึกษาการรักษาโรค ให้ยานพาหนะเป็นทาน ให้ที่อยู่อาศัยเป็นทาน
และตั้งใจว่าจะสร้างบารมีให้ครบทั้ง 10 อย่างขอให้อนุโมทนาบุญด้วย


ขอเชิญถวายสังฆทาน เจริญวิปัสสนา ให้ธรรมะเป็นทาน ให้อภัยทาน บอกบุญ ให้อาหารสัตว์เป็นทาน สักการะพระธาตุ ฟังธรรม สวดมนต์ ช่วยพ่อแม่ทำงานบ้าน
รักษาศีล เจริญภาวนา สวดมนต์ สร้างพระสร้างเจดีย์สร้างธรรมจักรสร้างรอยพระพุทธบาท
สร้างระฆังและอัครสาวกซ้ายขวาสร้างพระสีวลีผสมทองคำเปลวพร้อมนำดอกไม้มาบูชาถวายพระรัตนตรัย กรวดน้ำอุทิศบุญ ถวายข้าวพระพุทธ อนุโมทนาบุญกับผู้อื่น สนทนาธรรม
ถวายข้าวพระพุทธ อนุโมทนาบุญกับผู้อื่น
และสร้างบารมีให้ครบทั้ง 10 อย่างขอเชิญร่วมบุญกุศลร่วมกันนะครับ