ฆานะ จมูก

ฆานวิญญาณ ความรู้ที่เกิดขึ้นเพราะกลิ่นกระทบจมูก, กลิ่นกระทบจมูกเกิดความรู้ขึ้น, ความรู้กลิ่น (ข้อ ๓ ในวิญญาณ ๖)


ฆานสัมผัส อาการที่ จมูก กลิ่น และฆานวิญญาณประจวบกัน


ฆานสัมผัสสชาเวทนา เวทนาที่เกิดขึ้นเพราะฆานสัมผัส, ความรู้สึกที่เกิดขึ้น เพราะฆานสัมผัส, ความรู้สึกที่เกิดขึ้นเพราะการที่จมูก กลิ่น และฆานวิญญาณประจวบกัน


โฆสัปปมาณิกา คนพวกที่ถือเสียงป็นประมาณ, คนที่นิยมเสียง เกิดความเลื่อมใสศรัทธาเพราะเสียง ชอบฟังเสียงไพเราะ เช่น เสียงสวดสรภัญญะเทศน์มหาชาติเป็นทำนอง เสียงประโคม เป็นต้น

อีกนัยหนึ่งว่า ผู้ถือชื่อเสียงกิตติศัพท์ หรือความโด่งดังเป็นประมาณ เห็นใครมีชื่อเสียงก็ตื่นไปตาม


งมงาย ไม่รู้ท่า, ไม่เข้าใจ, เซ่อเซอะ, หลงเชื่อโดยไม่มีเหตุผล หรือโดยไม่ยอมรับฟังผู้อื่น

เครื่องราง ของที่นับถือว่าเป็นเครื่องคุ้มครองป้องกันอันตราย โดยทำให้รอดปลอดภัย เช่น พระเครื่อง ตะกรุด ผ้ายันต์ มักเชื่อกันในทางรุนแรง เช่นว่า ยิงไม่ออก ฟันไม่เข้า เป็นต้น

นิยมพูดรวมกับคำ “ของขลัง” (ของที่เชื่อกันว่าศักดิ์สิทธิ์มีอำนาจบันดาลให้สำเร็จผลดังประสงค์ เช่นนำโชคลาภมาให้) ควบคู่กันว่า เครื่องรางของขลัง

เมื่อประมาณ ๒๐-๓๐ ปี หลัง พ.ศ. ๒๕๐๐ ได้มีผู้คิดคำใหม่ขึ้นมาใช้ว่า วัตถุมงคล และนิยมใช้ตามกันทั่วไป จนบัดนี้ เหมือนว่าได้แทนที่คำว่าเครื่องรางของขลัง แม้ว่าคำ “วัตถุมงคล” จะแปลความหมายได้กว้างกว่าว่า สิ่งทีเป็นสิริมงคล หรือสิ่งที่นำสิริมลคลคือความดีงามความสุข ความเจริญมาให้ แต่คนทั่วไปมักเห็นความหมายอย่างเครื่องรางของขลังเท่าเดิม

สำหรับพุทธศาสนิกชน การนับถือพระเครื่อง คือเป็นหลักยึดเหนี่ยว ที่สื่อใจโยงให้สนิทแน่วในพระพุทธคุณ มาจนถึงคุณมารดาบิดาอุปัชฌาย์อาจารย์ และปลุกใจให้ปสาทะ เกิดความชื่นบาน มั่นแน่ว เข็มแข็ง มีกำลัง ทำให้จิตมีสติและสมาธิที่จะทำการนั้นๆ อย่างได้ผลดีเต็มที่และใจสว่าง ใช้ปัญญาคิดการได้โปร่งโล่ง ทำการได้ลุรอด และลุล่วงสำเร็จถึงจุดหมาย

ถ้าใช้ถูกต้องอย่างนี้ ก็จะไม่ผิดหลักกรรม ไม่ขัดต่อศรัทธาในกรรม คือ เชื่อการกระทำ ว่าจะต้องทำเหตุปัจจัยให้เกิดผลที่ต้องการด้วยเรี่ยวแรงความเพียรพยายามของตน และจะเกิดผลดีทั้งระยะสั้นและระยะยาว

แต่ถ้า ไม่รู้จักใช้ คือใช้ผิดหลักกรรม ขัดต่อศรัทธาในกรรม ก็จะเกิดความเสื่อมทั้งแก่ชีวิตและสังคม (ดู ปริตร)

คัมภีร์ ๑ ลึกซึ้ง ๒. ตำราที่นับถือว่า สำคัญหรือเป็นของสูง หนังสือสำคัญที่ถือเป็นหลักเป็นแบบแผน เช่น คัมภีร์ศาสนา คัมภีร์โหราศาสตร์


คาถา ๑ คำประพันธ์ประเภทร้อยกรองในภาษาบาลี ตรงข้ามกับ จุณณิยบท

คาถาหนึ่งๆ มี ๔ บาท เช่น

อาโรคยปรมาลาภา - สนฺตุฏฺฐีปรมํ ธนํ

วิสฺสาสปรมาญาติ - นิพฺพานํ ปรมํ สุขํ ฯ

๒. พุทธพจน์ที่เป็นคาถา (ข้อ ๔ ในนวังคสัตถุศาสน์) เทียบ ไวยากรณ์

๓ ในภาษาไทย บางทีใช้ในความหมายว่า คำเสกเป่าที่ถือว่าศักดิ์สิทธิ์ อย่างที่เรียกว่า ถาคาอาคม


คาถาพัน “คาถาหนึ่งพัน” เป็นชื่อหนึ่งที่ใช้เรียกบทประพันธ์เรื่องมหาเวสสันดรชาดก ซึ่งแต่งเป็นคาถาล้วนๆ ๑ พันบท
การเทศน์มหาเวสสันดรชาดกที่เป็นคาถาล้วนๆอย่างนี้ เรียกว่า เทศน์คาถาพัน


คาถาพันธ์ ข้อความที่ผูกเป็นคาถา, คำประพันธ์ที่แต่งเป็นบทร้อยกรอง คือ คาถานั่นเอง


คารวโวหาร ถ้อยคำแสดงความเคารพ

คารวะ ความเคารพ, ความเอื้อเฟื้อ, ความใส่ใจมองเห็นความสำคัญที่จะต้องปฏิบัติต่อสิ่งนั้นๆ ให้ถูกต้องเหมาะสม มี ๖ อย่าง คือ

๑. พุทูธคารวตา - ความเคารพในพระพุทธเจ้า

๒ ธมฺมคารวตา - ความเคารพในพระธรรม

๓. สงฺฆคารวตา - ความเคารพในพระสงฆ์

๔. สิกฺขาคารวตา -ความเคารพในการศึกษา

๕.อปฺปมาทคารวตา - ความเคารพในความไม่ประมาท

๖.ปฏิสนฺถารคารวตา - ความเคารพในความปฏิสันถาร คือ การต้อนรับปราศรัย


คุณของพระรัตนตรัย คุณของรัตนะ ๓ คือ

๑.พระพุทธเจ้า รู้ดีรู้ชอบด้วยพระองค์เองก่อนแล้วสอนผู้อื่นให้รู้ตามด้วย

๒.พระธรรม เป็นหลักแห่งความจริง และความดีงาม ย่อมรักษาผู้ปฏิบัติตามไม่ให้ตกไปในที่ชั่ว

๓. พระสงฆ์ ปฏิบัติชอบตามคำสอนของพระพุทธเจ้าแล้ว สอนผู้อื่นให้กระทำตามด้วย


คุณธรรม ธรรมที่เป็นคุณ, ความดีงาม, สภาพที่เกื้อกุล


คุณบท บทที่แสดงคุณ, บทที่กล่าวถึงคุณงามความดี, คำแสดงคุณสมบัติ


คำรบ ครบ, ถ้วน, เต็มตามจำนวนที่กำหนดไว้