อธิบาย อธิโมกข์
[๔๗๓] ความตัดสินใจ ชื่อว่า อธิโมกธ์ อธิโมกข์นั้น มีการลงความเห็นเป็น
ลักษณะ มีความไม่รวนเรเป็นรส มีความตัดสินใจเป็นปัจจุบัฏฐาน มีธรรมที่จะพึงตกลง
ใจเป็นปัฏฐาน พึงเห็นเหมือนเสาเขื่อนโดยภาวะที่ไม่หวั่นไหวในอารมณ์

(๔๗๒] ความตัดสินใจ พึงทราบด้วยอำนาจการตกลงใจในอารมณ์นั่นเอง ไม่ใช่
ด้วยอำนาจการทำให้เลื่อมใส จริงอยู่ ความวินิจฉัยในอารมณ์ด้วยอาการอย่างใดอย่างใด
หนึ่ง ชื่อว่า ความตัดสินใจ เพราะบุคคลผู้ไม่ตัดสินใจ ก็จะไม่มีความเป็นไปในบาปกรรมมี
ปาณาติบาตเป็นต้น หรือในบุญมีการให้ทานเป็นต้น. ส่วนศรัทธา เป็นปสาทาธิโมกข์ การ
น้อมใจไปด้วยควนเลื่อมใส ในวัตถุอันเป็นที่ตั้งความเลื่อมใส ศรัทธาและละอธิโมกข์
เหล่านี้มีความต่างกัน ดังนี้ ส่วนโวฏฐัพพณะเป็นไปโดยอาการวินิฉัยในเนื้อความที่
ได้พิจารณาแล้ว ย่อมเป็นปัจจัยแก่ความเป็นไปอย่างนั้นแห่งธรรมทั้งหลายที่กำลังเป็นไป
อยู่ต่อไป.

มีคำถามสอดเข้ามาว่า ถ้าเป็นอย่างนั้น โวฏฐัพพนะมีอยู่ในจิตตุปบาทที่สัมปยุต
ด้วยวิจิกิจฉาได้อย่างไร ?

ตอบว่า ข้อนี้พึงเห็นโดยควานที่แม้จิตตุปบาท ที่สัมปยุตด้วยวิจิกิจฉาแม้เหล่านั้น
เป็นปัจจัยแก่อาการคือความรวนเรโดยส่วนเดียวนั่นเอง. กิริยาที่เป็นปฏิปักษ์ต่อความ
รวนเรไปทางโน้นทางนี้เหมือนอย่างเด็ก คือวินิจฉัยไม่ได้ว่า จักกระทำหรือไม่กระทำ ชื่อว่า
ความไม่รวนเร. อธิโมกข์นี้มีความตกลงใจในจิตตุปบาทเหล่าใดเป็นลักษณะ ธรรมที่เป็น
อารมณ์แห่งจิตตุปบาทเหล่านั้นนั้นเอง ชื่อว่า ธรรมที่จะพึงตกลงใจ.