ธรรม คือ การปรากฏของเหตุปัจจัย คือ อวิชชา สังขาร วิญญาณนามรูป สฬายตนะ ผัสสะ เวทนา ตัญหาอุปทาน ภพ ชาติ ชรา มรณะ โสกาปริเทวะ

โลกมนุษย์ก็คือ ธรรม เป็นภพ สิ่งมีชีวิตทั้งหลายคือชาติ ชาติมนุษย์บ้าง หรือชาติของสัตว์บ้าง นก หนู กา ไก่ เพราะมีเหตุปัจจัยรองรับคือภพ ถึงมีชาติ ธรรม มีสายเกิดกับสายดับ

สายเกิด เช่น มีภพ จึงปรากฏชาติ คือมีสถานที่รองรับ เช่น แผ่นดิน อากาศ ก้อนหิน น้ำ อุณหภูมิ จึงมีชีวิตทั้งมนุษย์และสัตว์ ความเป็นมาของภพ หาที่สิ้นสุดหรือจุดกำเนิดไม่ได้ตามคำบอกเล่าของพระพุทธเจ้าในสมัยพุทธกาล คำถามยอดฮิตของคนทั้งหลายคือ คนเราเกิดมาทำไม คำตอบคือเพราะธรรมเป็นตัวแปรคือมีภพ ก็ต้องมีชาติ เป็นธรรมดา เกิดขึ้น ตั้งอยู่เป็นธรรมดา
- ธรรมะ คือหลักปฏิบัติ ตามคำสอนของพระพุทธเจ้า หลักปฎิบัติ ที่สามารถพลิกโฉมของธรรม เช่น พลิกโฉมภพ หรือชาติ อยากจะให้ภพ ชาติ เปลี่ยนแปลงก็ต้องปฏิบัติธรรมะ ทำอย่างไรที่จะปฏิบัติถูกทาง ไม่หลงเข้าป่าเข้าดงเสียก่อน หรือไม่หลงทาง ก็ต้องเข้าไปปฏิบัติธรรมะเป็นข้อๆให้สมบูรณ์ อย่าง ธรรมะข้อที่เป็น มรรค8 คือความถูกต้อง เพื่อไปเปลี่ยนแปลงตัวธรรมที่กำลังปรากฏ เช่น ภพชาติที่อยู่ตรงหน้า ให้เกิดการเปลี่ยนแปลงไปในทางที่พระพุทธเจ้าตรัสว่า มีทางพ้นทุกข์ ทางพ้นทุกข์ที่ท่านตรัสนั่นแหละ คือ การที่ปฏิบัติเพื่อตัดภพ ตัดชาติ ตัดตัวหล่อเลี้ยงภพชาติ ตัวหล่อเลี้ยงภพชาติมันมี อย่างตัวตัญหา ความทะยานอยาก มันก็หล่อเลี้ยงภพชาติให้เจริญงอกงาม ธรรมเหล่านี้ไม่ได้เรียกธรรมะ เพราะธรรมดำเนินไปตามเหตุปัจจัย ส่วนธรรมะของพระพุทธเจ้าคือการปฏิบัติเพื่อดับธรรมเหล่านี้ ดับธรรมตัญหา ดับธรรมภพ ดับธรรม-ชาติ ต้องปฏิบัติธรรมะของพระพุทธเจ้าเท่านั้น จะปล่อยให้ธรรมดำเนินไปโดยไม่มีการปฏิบัติ เดี๋ยวก็มีภพมีชาติอยู่ดี เพราะธรรมดำเนินไปตามเหตุปัจจัย