หลักความจริง ที่ทุกคนรวมทั้งสัตว์ จะต้องได้รับโดยเสมอหน้า และยุตธรรมอย่างยิ่ง คือหลักธรรมจริงที่ว่า ทุกคนจะต้องแก่ชรา ต้องเจ็บป่วย ต้องตาย ต้องพลัดพรากจากของรัก และต้องรับผลแห่งการกระทำ ที่ตนเองได้ทำเอาไว้ อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ พระพุทธองค์ได้ตรัสเรื่องนี้ไว้ว่า

       “ภิกษุทั้งหลาย ! เพื่อประโยชน์อะไร ทุกคนจึงควรพิจารณาเนือง ๆ ว่า “เรามีความแก่เป็นธรรมดา ไม่ล่วงพ้นความแก่ไปได้”

       เพราะความมัวเมา ในความเป็นหนุ่มสาว มีอยู่แก่สัตว์ทั้งหลาย เป็นเหตุให้คนทำชั่วด้วยกาย วาจา และใจ เมื่อเขาพิจารณาอยู่เสมอ ๆ ย่อมละความมัวเมา หรือทำให้เบาบางลงได้
เพื่อประโยชน์อะไร ทุกคนจึงควรพิจารณาเนือง ๆ ว่า “เรามีความเจ็บไข้เป็นธรรมดา ไม่ล่วงพ้นความเจ็บไข้ไปได้”

        เพราะความมัวเมาในความไม่มีโรค มีอยู่แก่สัตว์ทั้งหลายเป็นเหตุให้คนทำชั่วด้วยกาย วาจา และใจ เมื่อเขาพิจารณาอยู่เสมอ ๆ ย่อมละความมัวเมา ในความไม่มีโรค หรือทำให้เบาบางลงได้
เพื่อประโยชน์อะไร ทุกคนจึงควรพิจารณาเนือง ๆ ว่า “เรามีความตายเป็นธรรมดา ไม่ล่วงพ้นความตายไปได้”

        เพราะความมัวเมาในชีวิต มีอยู่แก่สัตว์ทั้งหลาย เป็นเหตุให้คนทำความชั่วด้วยกาย วาจา และใจ เมื่อเขาพิจารณาอยู่เสมอ ๆ ย่อมละความมัวเมาในชีวิต หรือทำให้เบาบางลงได้
เพื่อประโยชน์อะไร ทุกคนจึงควรพิจารณาเนือง ๆ ว่า “เราจะต้องพลัดพรากจากของรักของชอบใจทั้งสิ้น”

        เพราะความพอใจ ความรักใครในของรัก มีอยู่แก่สัตว์ทั้งหลายเป็นเหตุให้คนทำชั่วด้วยกาย วาจา และใจ เมื่อเขาพิจารณาอยู่เสมอๆ ย่อมละความพอใจ ความรักใคร่ในของรักหรือทำให้เบาบางลงได้
เพื่อประโยชน์อะไร ทุกคนจึงควรพิจารณาเนือง ๆว่า “เรามีกรรมคือการกระทำเป็นของตน เป็นผู้รับมรดกกรรม มีกรรมเป็นที่เกิด มีกรรมเป็นเผ่าพันธุ์ มีกรรมเป็นที่พึ่ง เราทำกรรมสิ่งใดไว้ ดีหรือชั่วก็ตาม เราจะต้องเป็นผู้รับผลของกรรมนั้น”

       เพราะการทำความชั่วด้วยกาย วาจา และใจ มีอยู่แก่สัตว์ทั้ง เมื่อเขาพิจารณาอยู่เสมอๆ ย่อมละการกระทำความชั่ว หรือทำให้เบาบางลงได้.”

                                                                             ( ฐานสูตร ๒๒/๗๑)

       หลักความจริง ที่ทุกคนควรพิจารณา ๕ ข้อนี้ เป็นสิ่งที่ผู้มีชีวิตตามอายุขัย จะต้องได้ประสบทุกคน ไม่มีใครจะหลีกหนีได้พ้น ต่างแต่ว่าช้าหรือเร็วเท่านั้น

      เมื่อรู้กฎความจริง ตามที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงไว้แล้วเช่นนี้ ทุกคนก็ไม่ควรประมาท ควรจะหมั่นพิจารณาอยู่เป็นประจำ เพื่อให้เกิด “ภูมิคุ้มกัน” เหมือนการฉีดวัคซีนเพื่อป้องกันโรคไว้ก่อน ฉะนั้น
การ “ทำใจ” หรือ “ปรับใจ” ยอมรับความจริงไว้ก่อน เมื่อเหตุการณ์ใน 5 ข้อนี้เกิดขึ้น เราก็จะได้ไม่ต้อง “ฝืนกฎธรรมดาของโลก” เมื่อเราไม่ฝืนกฎของธรรมดาหรือธรรมชาติ ความทุกข์ก็เกิดได้น้อย หรือไม่เกิดเลย

      เพราะว่า “ปลงใจได้” ว่า สิ่งเหล่านี้ มิใช่ว่าจะเจาะจงเกิดมีขึ้น เฉพาะเราหรือครอบครัวของเราเท่านั้นก็หามิได้ แต่ว่ามันเป็นสิ่งสาธารณะทั่วไป และเกิดขึ้นกับทุกคนทั่วโลก ไม่เลือกชาติ ชั้น วรรณะ เพศ และวัย

       วิถีทางที่จะหลีกหนีพ้น จากหลักความจริง ๕ ข้อนี้ มีอยู่หนทางเดียว คือ “อย่าเกิดอีก” และการที่จะทำให้ไม่มาเกิดอีก ก็เป็นเรื่องง่ายนิดเดียว ตัด “ต้นเหตุแห่งการเกิด” เพียงสิ่งเดียว นั่นคือการ “ตัดตัวตัณหา” หรือตัวความอยากในทุกรูปแบบเสียให้ได้ เราก็จะไม่มีการเกิดอีก ไม่ว่าในภพหรือชาติไหน ๆ.

.........................