นิพพานธาตุ ๒ อย่าง-พระอรหันต์ไม่ก้าวล่วงฐานะ ๙ ประการ

ตอบเมื่อ: 27 ก.ย. 2007, 8:58 pm

นิพพานธาตุ ๒ อย่าง

“ดูกรภิกษุทั้งหลาย นิพพานธาตุ มี ๒ อย่าง คือ

สอุปาทิเสสนิพพานธาตุ กับ อนุปาทิเสสนิพพานธาตุ

สอุปาทิเสสนิพพานธาตุเป็นไฉน?

ภิกษุในพระธรรมวินัยนี้ เป็นพระอรหันต์ขีณาสพ อยู่จบพรหมจรรย์แล้ว
มีกิจอันพึงทำอันได้ทำเสร็จแล้ว วางภาระแล้ว มีประโยชน์ของตนอันได้บรรลุแล้ว
สิ้นเครื่องผูกพันในภพแล้ว หลุดพ้นแล้วเพราะรู้โดยชอบ

ภิกษุนั้นยังมีอินทรีย์ ๕ ดำรงอยู่ เพราะเหตุที่อินทรีย์ ๕ ยังไม่หมดสิ้นไป
จึงประสบสิ่งที่น่าพอใจบ้าง ไม่น่าพอใจบ้าง เสวยสุขบ้าง ทุกข์บ้าง

ความสิ้นราคะ โทสะ โมหะ ของภิกษุนั้น เรียกว่า สอุปปานิเสสนิพพานธาตุ

อนุปาทิเสสนิพพานธาตุเป็นไฉน?

ภิกษุในพระธรรมวินัยนี้เป็นพระอรหันต์ขีณาสพ อยู่จบพรหมจรรย์แล้ว
มีกิจที่พึงทำอันได้ทำเสร็จแล้ว วางภาระแล้ว มีประโยชน์ของตนอันได้บรรลุแล้ว
สิ้นเครื่องผูกพันในภพแล้ว หลุดพ้นแล้วเพราะรู้โดยชอบ

การเสวยอารมณ์ทั้งปวงของภิกษุนั้น ดับสนิท นี้เรียกว่า อนุปาทิเสสนิพพานธาตุ”

อิติวุตตก ๒๕/๒๕๘

สาธุ

หมายเหตุภาพ : จิตรกรรมพุทธศิลป์ “จิตหลุดพ้น” ผลงาน : อาจารย์เฉลิมชัย โฆษิตพิพัฒน์

(มีต่อ)

ตอบเมื่อ: 27 ก.ย. 2007, 9:06 pm

พระอรหันต์ไม่ก้าวล่วงฐานะ ๙ ประการ

“ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย มีฐานะอยู่ ที่นักบวชเจ้าลัทธิอื่นพึงกล่าวอย่างนี้ว่า

“สมณะศากยบุตรอยู่อย่างมีธรรมอันไม่ตั้งมั่น”

เมื่อนักบวชเจ้าลัทธิอื่นกล่าวอย่างนี้ ท่านพึงกล่าวว่า

“ผู้มีอายุ ธรรมที่พระผู้มีพระภาค ผู้รู้ผู้เห็น
ผู้เป็นพระอรหันต์สัมมาสัมพุทธเจ้าแสดงแล้ว บัญญัติแล้ว มีอยู่
เป็นธรรมอันไม่พึงก้าวล่วงตลอดชีวิต

เหมือนหนึ่งเสาเขื่อน เสาเหล็ก ฝังไว้ลึก ฝังไว้ดีแล้ว
เป็นของไม่หวั่นไหว ไม่สั่นสะเทือน

ฉะนั้น ผู้มีอายุ ภิกษุผู้เป็นพระอรหันต์ขีณาสพ
ผู้มีกิจอันพึงทำได้ทำเสร็จแล้ว วางภาระแล้ว
มีความต้องการของตนอันบรรลุแล้ว
สิ้นกิเลสอันเป็นเหตุมัดไว้ในภพแล้ว หลุดพ้นแล้ว เพราะรู้โดยชอบ

ภิกษุผู้เป็นอรหันต์ขีณาสพนั้น เป็นผู้ไม่เป็นไปได้ ที่จะก้าวล่วงฐานะ ๙ ประการ คือ

๑. ไม่เป็นไปได้ที่จะจงใจฆ่าสัตว์มีชีวิต
๒. ไม่เป็นไปได้ที่จะถือเอาสิ่งของมิได้ให้ อันกล่าวได้ว่าเป็นอาการของขโมย
๓. ไม่เป็นไปได้ที่จะเสพเมถุนธรรม
๔. ไม่เป็นไปได้ที่จะกล่าวเท็จโดยเจตนา
๕. ไม่เป็นไปได้ที่จะทำการสะสมบริโภคกาม เหมือนเมื่อเป็นคฤหัสถ์ในกาลก่อน
๖. ไม่เป็นไปได้ที่จะถึงความลำเอียงเพราะรัก
๗. ไม่เป็นไปได้ที่จะถึงความลำเอียงเพราะชัง
๘. ไม่เป็นไปได้ที่จะถึงความลำเอียงเพราะหลง
๙. ไม่เป็นไปได้ที่จะถึงความลำเอียงเพราะกลัว”

ปาสาทิกสูตร ๑๑/๑๔๗

สาธุ

ที่มา : พระไตรปิฎกฉบับสำหรับประชาชน : ย่อความจากพระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลี ๔๕ เล่ม โดย สุชีพ ปุญญานุภาพ, มหามกุฏราชวิทยาลัยในพระบรมราชูปถัมภ์ จัดพิมพ์, หน้า ๕๔ และ ๙๖.