บ่อเกิดแห่งกิเลส

ตอบเมื่อ: 24 พ.ย.2005, 10:42 am

กิเลสโดยธรรมชาติเกิดจากอาหารของจิต คืออนุสัย อนุสัยแปลว่า สิ่งที่เนืองแน่น ติดอยู่ในจิต ข้ามภพข้ามชาติมาเป็นระยะเวลายาวนาน มีทั้งดีและไม่ดี อนุสัยแปลอีกอย่าง ๆ ง่าย ๆ ว่าสันดานก็มีทั้งดีและไม่ดีเช่นกัน เพราะสันดานที่ไม่ดีทำให้เกิดความอยาก ที่เห็นชัดมาก คือความโลภ ความโลภทำให้เกิดความอยากในรูปของสมบัติเงินทองที่เห็นได้มากที่สุด แต่ความโกรธก็ทำให้เกิดความอยากได้เช่นกัน เช่นเมื่อโกรธเราอยากจะทำร้ายคนที่เราโกรธ โดยสรุปแล้ว ถ้าอยากให้กิเลสของเราหมดไปหรือเหลือน้อยที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้

ธรรมชาติของกิเลสจะเข้ามาสัมผัสจิตของเราอยู่ตลอดเวลา ถ้าจิตของเราอุดมไปด้วย อนุสัยที่ขุ่นมัวจะเป็นประตูที่คอยเปิดให้นิทานกิเลสไหลเข้ามา เกิดขึ้นเป็นเรื่อง ๆ นับร้อยนับพันโดยที่เราเองก็มองเรื่องนี้เป็นเรื่องธรรมชาติ แต่ถ้าเรารู้จักเอาต้นเหตุแห่งกิเลสออกไปก็จะพบว่าจิตของเราจะปฏิเสธและไม่ต้อนรับนิทานกิเลสจากภายนอก หรือถ้าบังเอิญกิเลสหรือความอยากมันได้เข้ามาจริง ๆ สมองที่บริสุทธิ์จะเตือนให้เราตัดความคิดนั้นออกไปได้โดยเร็ว

ถ้าเราพิจารณาวงจรของกิเลสก็จะได้ดังนี้

เริ่มจาก อนุสัยส่งผลให้เกิดกิเลส กิเลสทำให้เกิดวิบาก (กรรมทันตาเห็น) วิบากทำให้เกิดกรรม กรรมแปรเปลี่ยนสภาพเป็นอนุสัย เป็นวงจรไปเรื่อย ๆ

ตัวอย่างเช่น อนุสัยแห่งความแค้นทำให้เกิดการอยากตบยุง ความอยากตบยุงเป็นกิเลส เมื่อตบยุงตายไปแล้วจะกลายเป็นวิบาก วิบากทำให้เกิดกรรมที่เกิดจากการตบยุง กรรมจากการตบยุงจะไปผลักดันให้เกิดเป็นอนุสัยแห่งความแคน และอยากตบยุงเพิ่มขึ้น ๆ ทุกที ๆ

อีกตัวอย่าง อนุสัยแห่งความเมตตาทำให้เกิดกิเลสคืออยากทำให้คนอื่นพ้นทุกข์ด้วยเมตตาเป็นกิเลส ความอยากทำให้คนอื่นพ้นทุกข์ทำให้เราขยันแผ่เมตตา ในขณะที่เรากำลังแผ่เมตตาจึงเป็นวิบาก เมื่อเราแผ่เมตตามาก ๆ จะทำให้เรามีกรรมแห่งความเมตตามากขึ้น และกรรมจากการแผ่เมตตามากขึ้นจะทำให้เรามีอนุสัยแห่งความเมตตามากขึ้น ๆ

จะเห็นได้ว่า ไม่ว่าจะเป็นอนุสัยที่ดีหรืออนุสัยที่ไม่ดี จะมีกระบวนการเกิดที่เป็นวงจรเหมือนกัน คือมีกขั้นเริ่มต้นแล้วหมุนเป็นวัฏจักรเช่นนี้เป็นอกาลิโก ขึ้นอยู่กับว่า เราจะเลือกทำในสิ่งดีหรือทำในสิ่งที่ไม่ดี ถึงแม้กระบวนการจะมีขั้นตอนเหมือนกัน แต่การทำดีก็ให้ผลตรงข้ามกับการทำชั่วอย่างที่เราก็รู้กันนั่นแหล่ะครับ