ปณิธานของพุทธทาส

ตอบเมื่อ: 10 มิ.ย.2006, 6:53 pm

คำว่า "พุทธทาส" ในพระราชนิพนธ์ของ ร. ๔

คำว่า "พุทธทาส" ปรากฏเป็นบาลีคาถา ในบททำวัตร เย็น/ค่ำ ของพุทธบริษัท ทั้งหลาย ในประเทศไทย อันเป็นพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (ร.๔) ใน หนังสือ "สวดมนต์ฉบับหลวง" รวบรวมโดย สมเด็จพระสังฆราช (สา ปุสฺสเทว) วัดราชประดิษฐ์สถิตมหาสีมาราม ซึ่งเป็นวัดประจำรัชกาลที่ ๔ ด้วย หนังสือฯ นี้ พิมพ์ครั้งแรก เมื่อ พ.ศ. ๒๔๒๓ และพิมพ์อยู่จนถึงปัจจุบัน โดย มหามกุฏราชวิทยาลัย บางลำภู กรุงเทพฯ ข้อความถ่อนนี้ อยู่ในบาทพระคาถา ที่ว่า

[quote]พุทฺธสฺสาหสฺมิ ทาโส ว พุทฺโธ เม สามิกิสฺสโร,
ข้าพเจ้าเป็นทาสของพระพุทธเจ้า, พระพุทธเจ้าเป็นนาย มีอิสระเหนือข้าพเจ้า;
พุทฺโธ ทุกฺขสฺส ฆาตา จ วิธาตา จ หิตสฺส เม,
พระพุทธเจ้าเป็นเครืองกำจัดทุกข์ และทรงไว้ซึ่งประโยชน์ แก่ข้าพเจ้า;
พุทฺธสฺสาหํ นิยฺยาเทมิ สรีรญฺชีวิตญฺจิทํ,
ข้าพเจ้ามอบกายถวายชีวิตนี้ แด่พระพุทธเจ้า;
วนฺทนฺโตหํ จริสฺสามิ พุทฺธสฺเสว สุโพธิตํฯ
ข้าพเจ้าผู้ไหว้อยู่จักประพฤติตาม ซึ่งความตรัสรู้ดีของพระพุทธเจ้าฯ
[/quote]

หมายเหตุ: คำแปลในพากย์ภาษาไทย (ทั้งข้อความ วรรคตอน และเครื่องหมายวรรคตอนที่ใช้) ของบาลีคาถานี้ เป็นคำแปลที่ ท่านอาจารย์ พุทธทาส ภิกฺขุ แปลไว้แต่เดิม และรวบรวมไว้ใน หนังสือ "คู่มืออุบาสกอุบาสิกา ภาค ๑- ๒ ทำวัตร เช้า-เย็น และสวดมนต์พิเศษบางบท แปลไทย ของสำนักสวนโมกขพลาราม ไชยา" พิมพ์ครั้งแรกโดย ธรรมทานมูลนิธิ เมื่อ กันยายน ๒๔๙๗ คำปรารภ(ในนาม ธรรมทานมูลนิธิ) และวิธีใช้หนังสือนี้ เขียนโดยท่าน พุทธทาส ภิกฺขุ ขณะดำรงสมณะศักดิ์ ที่ พระอริยนันทมุนี

ปณิธาน ๓ ของพุทธทาส
๑. ทำความเข้าใจหลักคำสอนในศาสนาของตนให้ถ่องแท้
๒. ส่งเสริมและทำความเข้าใจ ระหว่างศาสนา
๓. ช่วยกันนำพาโลกให้รอดพ้นจากอิทธิพลของวัตถุนิยม

ข้อสังเกตุ:

ศาสตราภิชาญ ดร. เสรี พงศ์พิศ (ชาวคาทอริก) ซึ่งทำวิทยานิพนธ์ ปริญญาเอก ภาควิชาปรัชญา คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ในหัวข้อเกี่ยวกับ พุทธทาส ภิกฺข โดยเฉพาะ ได้ให้ข้อสังเกตุ เกี่ยวกับ ปณิธานฯ นี้ โดยเฉพาะ ข้อที่ ๒ ว่า หลายครั้งที่เรา ศึกษาทำความเข้าใจหลักคำสอนในศาสนาอื่นๆ มักช่วยให้เราผู้ศึกษาหันกลับมาทำความเข้าใจ และ ยิ่งเข้าใจ หลักคำสอนของศาสนาของเรามากและลึกซึ้งขึ้น ส่วนท่านอาจารย์พุทธทาสอธิบายว่า ศาสนา ควรและต้องเป็นสิ่งที่นำศานติสุขมาสู่จิตใจคน และ จรรโลงสันติภาพในสถิตสถาพรอยู่ในโลก หากศาสนาต่างๆ และ ศาสนิกชนทั้งหลาย มาทะเลาะและต่อสู้กันเองเสียแล้ว ย่อมถูกอริยาทิบัณฑิตทั้งหลาย เมื่อม่านใคร่ครวญดูแล้ว ติเตียนโดยส่วนเดียว

ประการต่อมา ใน "ธัมมจักรกัปปวัตนสูตร" อันเป็นปฐมเทศนา กัณฑ์แรก ในโลก ของพระพุทธเจ้า มีพุทธพจน์ที่ระบุว่า วัตถุนิยมก็ดี จิตนิยมก็ดี เป็นวิถีชีวิตที่ชาวพุทธไม่ควรดำเนินไป และทรงแนะนำหนทางที่พุทธสาวกควรดำเนินว่า ได้แก่ อริยมรรค ที่มีองค์ประกอบทั้ง ๘ หรือ ศีล สมาธิ ปัญญา นั้น ว่า เป็นทางสายกลาง พูดอีกอย่างก็ คือ พระพุทธเจ้า สอนให้สละความยึดมั่นในสิ่งทั้งหลาย ทั้งรูปธรรมและนามธรรม ทั้งสังขตธรรมและอสังขตธรรม ทั้งหมดทั้งสิ้นนั่นเอง ส่วนการนำตนออกไปจากวัตถุนิยมนี้ นับว่า เป็นเรื่องสำคัญ อันดับแรก ของชาวพุทธ

[quote]
ดูกรภิกษุทั้งหลาย ส่วนสุด ๒ อย่างนี้ อันบรรพชิตไม่ควรเสพ

ส่วนสุด ๒ อย่างนั้นเป็นไฉน?

คือ การประกอบตนให้ พัวพันด้วยกามสุขในกามทั้งหลาย เป็นของเลว เป็นของชาวบ้าน เป็นของปุถุชน ไม่ประเสริฐ ไม่ประกอบด้วยประโยชน์ ๑ การประกอบความลำบากแก่ตน เป็นทุกข์ ไม่ประเสริฐ ไม่ประกอบ ด้วยประโยชน์ ๑

ข้อปฏิบัติอันเป็นสายกลาง ไม่เข้าไปใกล้ส่วนสุด ๒ อย่างเหล่านี้ อันตถาคต ได้ตรัสรู้แล้ว กระทำจักษุ กระทำญาณ ย่อมเป็นไปเพื่อความสงบ เพื่อความรู้ยิ่ง เพื่อความตรัสรู้ เพื่อนิพพาน

ก็ข้อปฏิบัติอันเป็นสายกลางนั้น ... เป็นไฉน?

ก็ข้อปฏิบัติอันเป็นสายกลางนั้น คือ อริยมรรคอันประกอบด้วยองค์ ๘ นี้แหละ

(ธัมมจักกัปปวัตนสูตร บาลี พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค)
[/quote]

เรียบเรียงโดย ไมตรีน้อย (๑๐มิถุนายน ๒๕๔๙)
Email: littlemaitriya@gmail.com
Personal Web Journal: http://blog.myspace.com/ekachai

ตอบเมื่อ: 23 ส.ค. 2006, 12:15 am

สา.....ธุ ค่ะ